Park Nazzjonali ta' Simien
Il-Park Nazzjonali ta' Simien jew il-Park Nazzjonali tal-Muntanji ta' Simien huwa l-ikbar park nazzjonali fl-Etjopja. Jinsab fit-Tramuntana taż-Żona ta' Gondar tar-Reġjun ta' Amhara, u t-territorju tiegħu jkopri l-ogħla partijiet tal-Muntanji ta' Simien u jinkludi Ras Dashan, l-ogħla punt fl-Etjopja.
Jospita għadd ta' speċijiet fil-periklu, inkluż il-lupu Etjopjan u l-mogħża tal-barr walia, mogħża selvaġġa li ma tinstab imkien iktar fid-dinja. Il-babwin gelada u l-karakal, tip ta' qattus selvaġġ, jgħixu wkoll fil-Muntanji ta' Simien. Fil-park jgħixu iktar minn 50 speċi ta' għasafar, fosthom l-avultun tal-ħrief jew il-lammergeier, b'wisa' tal-ġwienaħ sa 3 metri (10 piedi).
Minn naħa għall-oħra tal-park hemm triq mhux pavimentata minn Debarq, fejn hemm il-kwartieri ġenerali amministrattivi tal-located, lejn il-Lvant minn għand ta' villaġġi, sal-Mogħdija Muntanjuża ta' Buahit f'għoli ta' 4,430 metru (14,530 pied), fejn it-triq iddur lejn in-Nofsinhar u tintemm f'Mekane Berhan, 10 kilometri (6 mili) lil hinn mill-konfini tal-park.[1]
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]
Il-park ġie stabbilit fl-1969 minn Clive Nicol, li kiteb dwar l-esperjenzi tiegħu f'From the Roof of Africa (1971, ISBN 0 340 14755 5).
Ir-reġjun ta' Simien ilu abitat u kkultivat mill-inqas għal 2,000 sena. Inizjalment, l-erożjoni bdiet tiżvela li l-ikklerjar tal-veġetazzjoni kienet tibda fid-daqsxejn ta' xaqliba tal-wied tal-artijiet għoljin iżda iktar 'il quddiem espandiet għal xaqliba wieqfa.
Il-park nazzjonali kien wieħed mill-ewwel siti li saru Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1978 bis-saħħa tal-bijodiversità straordinarja u l-pajsaġġ spettakolari tiegħu.[2] Minħabba t-tnaqqis serju fil-popolazzjoni ta' wħud mill-ispeċijiet nattivi karatteristiċi tal-park, fl-1996 is-sit tniżżel bħala sit fil-periklu. Bl-istabbilizzazzjoni tal-popolazzjonijiet ta' dawk l-ispeċijiet, is-sit tneħħa mil-lista tas-siti fil-periklu fl-2017.[3]
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Park Nazzjonali ta' Simien ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1978.[2]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (vii) "Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal-għaġeb jew fejn hemm żoni ta' ġmiel naturali u ta' importanza estetika eċċezzjonali"; u l-kriterju (x) "Post fejn hemm l-iktar ħabitats naturali importanti u sinifikanti għall-konservazzjoni fil-post tad-diversità bijoloġika, inkluż fejn hemm speċijiet mhedda ta' valur universali straordinarju mill-perspettiva tax-xjenza jew tal-konservazzjoni".[2]
Ġeografija
[immodifika | immodifika s-sors]
Il-Park Nazzjonali ta' Simien jinsab fuq in-naħa tal-Punent tal-Muntanji ta' Simien u 120 kilometru (75 mil) mill-provinċja ta' Begemder fiż-Żona ta' Gondar, fil-Majjistral tal-Etjopja. Jinsab fi ħdan il-Katina Muntanjuża ta' Simien, jiġifieri iktar 'il fuq mill-artijiet għoljin tat-Tramuntana tal-Etjopja. L-artijiet għoljin ġew iffurmati minn għargħar vulkaniku tal-bażalt fil-perjodu Paleoġen, madwar 30 miljun sena ilu.[4] Il-katina muntanjuża stess hija fdal ta' vulkan kbir b'għamla ta' tarka. Matul miljuni ta' snin, minħabba l-erożjoni kbira tal-promontorju Etjopjan mimli qċaċet muntanjużi, inħolqu widien fondi u rdumijiet għoljin saħansitra sa 1,500 metru, li joffru fost l-iżjed xenarji spettakolari fid-dinja.
Iż-żona ta' Simien hija rikka bil-bażalt perforat, u jservi bħala maqbad ideali għall-ilma. L-ilma jiġi kkonservat mix-xmara Mayshasha, li tnixxi matul il-jumejn ta' xita u tul il-park mit-Tramuntana għan-Nofsinhar. B'riżultat ta' dan, il-park nazzjonali għandu abbundanza ta' flora u ta' fawna selvaġġi.
Organiżmi selvaġġi
[immodifika | immodifika s-sors]Flora
[immodifika | immodifika s-sors].jpg)
Il-veġetazzjoni hija taħlita ta' foresti alpini Afrikani, foresti selvaġġi mhux mimsusa u veġetazzjoni alpina. Iż-żoni b'altitudni għolja jinkludu s-savanna muntanjuża u foresti ta' siġar tal-ispeċijiet Erica arborea, Lobelia rhynchopetalum, Primula verticillata, Helichrysum spp., alchemilla, u muski Grimmiaceae. Il-likeni jiksu s-siġar taż-żona alpina. Il-veġetazzjoni tal-park kollu hija maqsuma fi tliet sezzjonijiet: foresti muntanjużi (1,900-3,000 metru), il-Medda Erikaċea jew Sub-Afroalpina (2,700-3,700 metru) u l-Medda Afroalpina (3,700-5,433 metru). Fi ħdan il-foresti muntanjużi nsibu l-ġniebru (Juniperous procera), l-injam aħmar Afrikan (Hagenia abyssinica), iż-żebbuġ Afrikan (Olea africana), il-bajtar (Ficus spp.), u l-waterberry (Syzygium guineense). Hemm ukoll bosta varjetajiet ta' arbuxxelli, inkluż il-kokona (Solanum sessilistellatum), il-ward tal-Abissinja (Rosa abyssinica), il-primula (Primula verticillata), u l-ħurrieq (Urtica). L-irdumijiet u l-kanjons għandhom mergħat, foresti u arbuxxelli sparpaljati. Fl-imgħoddi, kien hemm foresti ta' Hypericum spp. li kienu jikbru bejn 3,000 u 3,800 metru 'l fuq mil-livell tal-baħar, iżda issa kważi għebu għalkollox. L-għadd preċiż ta' siġar ta' dan it-tip mhuwiex magħruf.
Fawna
[immodifika | immodifika s-sors]
Il-park huwa popolat b'total ta' 21 speċi ta' mammiferi kbar li jgħixu fi ħdan il-konfini tal-park, fosthom il-babwin gelada (Theropithecus gelada), il-lupu Etjopjan (magħruf ukoll bħala l-volpi ta' Simien, Canis simensis), il-mogħża tal-barr walia (Capra walie), u ċ-ċerva ta' Menelik (Tragelaphus scriptus meneliki). Dawn jgħixu l-iktar fil-pendil tax-xaqliba tat-Tramuntana tal-katina muntanjuża u fil-biċċa l-kbira huma nattivi tal-Muntanji ta' Simien u jgħixu fi ħdan il-park. Dawn l-annimali huma mammiferi endemiċi tal-artijiet għoljin Etjopjani. Mammiferi rari oħra jinkludu l-babwin ta' Hamadryas, ix-xadina colobus, il-leopard, il-karakal, is-serval, il-qattus selvaġġ, il-jena tat-tikek, ix-xakall dehbi, u l-babwin ta' Anubis. Jgħixu wkoll erbivori żgħar fix-xaqlibiet tal-Muntanji ta' Simien, bħall-hyrax tal-blat, id-duiker komuni u l-klipspringer.
Fi spedizzjoni li saret fl-2015, ġew irreġistrati 11-il speċi ta' rodituri u żewġ speċijiet ta' bugeddum, kollha kemm huma endemiċi għall-Promontorju Etjopjan, u seba' minnhom ġew osservati biss fil-Muntanji ta' Simien. Dawn jinkludu l-Arvicanthis abyssinicus u l-Crocidura baileyi. Speċi possibbilment ġdida ta' bugeddum fil-ġeneru Crocidura jaf ġiet identifikata wkoll.
Il-park joffri l-kenn lil 400 speċi ta' għasafar li jitkattru fl-ekoreġjun muntanjuż kollu. Fosthom insibu l-bulebbiet tal-Abissinja, l-avultun tal-ħrief, l-ajkla tal-isteppa, l-avultun ta' Rüppell, l-ajkla ta' Verreaux, l-amorin tal-ġwienaħ suwed, l-isfar Etjopjan ta' rasu sewda, l-ispanjulett, il-falkun ta' lanner, il-kuċċarda ħamranija u l-għarab tal-munqar oħxon.[5][6]
Konservazzjoni
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Park Nazzjonali ta' Simien ġie stabbilit fl-1969 u huwa protett skont l-Att dwar ir-Riżervi Nazzjonali. Il-ġestjoni tal-parks nazzjonali effettivament tħares l-ispeċijiet rappreżentattivi tal-parks u taħdem mill-qrib mar-residenti lokali biex titnaqqas il-pressjoni fuq ir-riżorsi tal-park bl-espansjoni tar-raba' li jinħadem, is-sajd eċċessiv, u l-użu eċċessiv tar-riżorsi naturali.
Biżżejjed appoġġ finanzjarju huwa meħtieġ għall-ġestjoni tal-park u għall-iżvilupp ta' għajxien alternattiv għar-residenti lokali. Jeħtieġ li l-pjan ta' ġestjoni jitħejja, jiġi implimentat, jiġi rieżaminat u jiġi mmonitorjat, sabiex jiġu riveduti u mwessa' l-konfini tal-parks, u biex ir-residenti lokali jipparteċipaw bis-sħiħ. Il-kooperazzjoni lokali hija partikolarment importanti għall-prevenzjoni tal-użu sostenibbli tar-riżorsi tal-parks nazzjonali u għall-iżvilupp ta' għajxien sostenibbli. Appoġġ finanzjarju adegwat għar-rilokazzjoni tal-abitanti fiż-żona tal-wirt naturali u għall-introduzzjoni ta' ġestjoni effettiva tal-bhejjem huma essenzjali biex jitnaqqas l-istress kbir fuq l-organiżmi selvaġġi.
Sabiex jibqa' jkun hemm valuri universali eċċellenti, huma meħtieġa programmi ta' taħriġ u ta' edukazzjoni ambjentali għar-residenti li jgħix fis-sit u qribu. Barra minn hekk, huma meħtieġa wkoll il-kooperazzjoni u l-appoġġ tar-residenti lokali fil-ġestjoni tal-wirt naturali.
Kontroversja
[immodifika | immodifika s-sors]Ir-rilokazzjoni tal-abitanti ġiet ikkritikata bħala każ ta' kolonjaliżmu ekoloġiku, fejn il-prattiki tan-nies lokali ġew sostitwiti b'ekonomija tat-turiżmu ekoloġiku.[7]
Gallerija
[immodifika | immodifika s-sors]
.jpg)
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Philip Briggs, Ethiopia: The Bradt Travel Guide, 5th edition (Chalfont St Peters: Bradt, 2009), p. 240.
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Simien National Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2024-01-15.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ethiopian World Heritage site, Simien National Park no longer in danger". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2024-01-15.
- ^ Asrat, Asfawossen; Demissie, Metasebia; Mogessie, Aberra (2012). "Geoheritage conservation in Ethiopia: the case of the Simien Mountains". QUAGEO. 31 (1): 7–23.
- ^ Craig, Evan W; Stanley, William T; Kerbis Peterhans, Julian C; Bryja, Josef; Meheretu, Yonas (2020). "Small terrestrial mammal distributions in Simien Mountains National Park, Ethiopia: a reassessment after 88 years". Journal of Mammalogy. 101 (3): 634–647.
- ^ Ethiopian Wildlife & Natural History Society. "A Glimpse at Biodiversity Hotspots of Ethiopia. p. 29" (PDF). Arkivjat mill-oriġinal fl-2012-04-16. Miġbur 2024-01-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ McCann, James C. (2023). "Guillaume Blanc. The Invention of Green Colonialism. Cambridge, UK: Polity Press, 2022. 180 pp. Maps. Notes. Index. £15.99. Paper. ISBN: 978-1509550890". African Studies Review: 1–2. doi:10.1017/asr.2023.8. ISSN 0002-0206.