Ara s-sors ta' Lejlet il-Qadar

[[Stampa:Qadr night in Jamkaran 2.jpg|daqsminuri|Il-qari tal-[[Koran]] huwa osservanza ewlenija fil-Lejlet il-Qadar.|alt=Lejlet il-Qadar f'Ġamkara]]
Il-'''Lejlet il-Qadar''' (bl-[[Lingwa Għarbija|Għarbi]]: لَيْلَة الْقَدْر, <small>b'ittri Latini:</small> ''Lajlaẗ al-Qadr;'' mogħtija wkoll bħala l-'''Lejla tal-Qawwa''',<ref name="Saleh2">{{Ċita ktieb|kunjom=Daneshgar|isem=Majid|kunjom2=Saleh|isem2=Walid A (eds)|data=2017|titlu=Islamic Studies Today: Essays in Honor of Andrew Rippin|url=https://books.google.com/books?id=LtzzDQAAQBAJ&q=laylat+al-qad&pg=PA93|url-status=live|lingwa=en|post=Leiden|paġna=93|isbn=9789004337121|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20200304223435/https://books.google.com/books?id=LtzzDQAAQBAJ&pg=PA93&dq=laylat+al-qad|arkivju-data=4 March 2020|data-aċċess=31 May 2017}}</ref> il-'''Lejla tad-Destin''',<ref name="Religious Celebrations">{{Ċita enċiklopedija|kunjom1=Beverley|isem1=James A.|editur-kunjom1=Melton|editur-isem1=J. Gordon|enċiklopedija=Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations|titlu=Laylat al-Qadr|url=https://books.google.com/books?id=lD_2J7W_2hQC&pg=PA517|lingwa=en|data=2011-09-13|pubblikatur=ABC-CLIO|volum=Volum tieni L-Z|post=Santa Barbara, CA|isbn=9781598842067|paġna=517|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20201104220110/https://books.google.com/books?id=lD_2J7W_2hQC&pg=PA517|arkivju-data=2020-11-04|url-status=live}}</ref> il-'''Lejla tad-Digriet''',<ref name="halim">{{Ċita ktieb|kunjom=Halim|isem=Fachrizal A.|sena=2014|titlu=Legal Authority in Premodern Islam: Yahya B Sharaf Al-Nawawi in the Shafi'i School of Law|url=https://books.google.com/books?id=RUqLBQAAQBAJ|url-status=live|pubblikatur=[[Routledge]]|paġna=15|isbn=9781317749189|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20201104220030/https://books.google.com/books?id=RUqLBQAAQBAJ|arkivju-data=4 November 2020|data-aċċess=31 May 2017}}</ref> il-'''Lejla ta’ Determinazzjoni''',<ref>{{Ċita ktieb|sena=2009|editur-kunjom1=Encyclopaedia Britannica|titlu=Britannica Guide to the Islamic World|url=https://books.google.com/books?id=tbicAAAAQBAJ&q=Laylat+al-Qadr&pg=PA37|lingwa=en|isbn=9781593398491|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220408171806/https://books.google.com/books?id=tbicAAAAQBAJ&q=Laylat+al-Qadr&pg=PA37|arkivju-data=2022-04-08|data-aċċess=2017-05-02}}</ref> jew il-'''Lejla Prezzjuża'''), hija fit-twemmin [[Iżlam|Iżlamiku]], il-lejla meta l-Misilmin jemmnu li l-[[Koran]] kien mibgħut għall-ewwel darba mis-sema lejn id-dinja u wkoll il-lejla meta l-ewwel versi tal-Koran ġew żvelati lill-profeta Iżlamiku [[Muħammed]]; hija deskritt bħala aħjar minn elf xahar ta' qima.<ref>{{Ċita web|url=https://sunnah.com/bukhari/1|titlu=Book of Revelation - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)|awtur=Sahih al-Bukhari|sit=As-Sunnah Foundation of America|lingwa=en|data-aċċess=21 March 2020|url-status=live|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20200524184809/https://sunnah.com/bukhari/1|arkivju-data=24 May 2020}}</ref> Skont diversi [[Ħadit|aħadit]], id-data eżatta tagħha hija inċerta iżda kienet waħda mill-iljieli bil-fard tal-aħħar għaxart ijiem fir-Ramadan, id-disa’ xahar tal-kalendarju Iżlamiku. Minn dak iż-żmien, il-Misilimin qiesu li l-aħħar għaxar iljieli tar-Ramadan imbierka b’mod speċjali. Il-Misilmin jemmnu wkoll li l-Lejlet il-Qadar jerġa’ jiġi kull sena, bil-barkiet u l-ħniena ta’ Alla fl-abbundanza.<ref>Seyyed Hossein Nasr (2015), The Study Quran, HarperCollins, p.1539</ref> Huma jemmnu li d-dnubiet huma maħfura, is-suppliki u t-talbiet huma aċċettati, u li d-digriet annwali jiġi rivelat lill-anġli li jwettquh skond il-grazzja minn Alla.

== Tismija ==

Qadar (قَدْر, ''qadr'') fl-Għarbi ifisser kejl u limitu jew valur ta' xi ħaġa jew destin.<ref>{{Ċita ktieb|titlu=Qarashī, Qāmūs al-Qurʾān, vol. 5, p. 246–247}}</ref> Ġew offruti xi raġunijiet għall-tismija tagħha:

* Jingħad li kien jissejjaħ il-Qadar għax id-destin annwali ta’ kull persuna se jkun determinat minn Alla.<ref>{{Ċita ktieb|titlu=Tabatabai, Tafsir Al-Mizan, 1363, vol. 20, p. 561.}}</ref>
* Xi wħud jgħidu li jekk wieħed jibqa’ mqajjem f’dan il-lejla qed jitlob, jaqra l-Koran, jew jindem, wieħed jilħaq stat għoli.<ref>{{Ċita ktieb|titlu=Ghadmiari, "Night of Destiny in Hafez's lyric poems", p. 180.}}</ref>
* Xi wħud qalu li kien jissejjaħ il-Qadar għax hija lejl grandjuż u ta’ valur għoli.<ref>{{Ċita ktieb|titlu=Makarem Shirazi, Tafsir Nomoneh, 1996, vol. 27, p. 188.}}</ref>

Ismijiet oħra bħal "Lejlet il-Kobor" (Għarbi: ليلة العظمة, ''lajlaẗ al-għa<u>d</u>ama'') u "Lejlet il-Unur" (Għarbi: ليلة الشرف, ''lajlaẗ ax-xaraf'') issemmew ukoll għal dan lejla.<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Majidi Khameneh|titlu=Nights of Glory in Iran|paġna=1}}</ref>

== Rivelazzjoni lill-Muħammed ==

Xi kummentaturi jemmnu li l-Quran ġie żvelat lill-profeta [[Muħammed]] darbtejn; 

* ir-‘rivelazzjoni immedjata’ li qed isseħħ fuq il-Lejlet il-Qadar u
* ‘rivelazzjoni gradwali’ fuq 23 sena.

Il-Quran juża l-kelma ''anżal'' ({{Lang|ar|اَنْزَل}}, “niżel” bil-[[Lingwa Maltija|Malti]]) li tiġġustifika “ir-rivelazzjoni immedjata”, skont Allamah Tabatabai.<ref name="Allamah">{{Ċita web|url=http://atu.ac.ir/fa/news/All/bodyView/5574/index.html|titlu=Qadr night from the view point of Allamah Tabtabaei|awtur=Staff|sit=Allamah Tabtabaei University|data-aċċess=12 June 2016|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20160703182159/http://atu.ac.ir/fa/news/All/bodyView/5574/index.html|arkivju-data=3 July 2016}}</ref> Madankollu xi oħrajn jemmnu li r-rivelazzjoni tal-Quran seħħet f'żewġ fażijiet, bl-ewwel fażi tkun ir-rivelazzjoni kollha tagħha fuq Lejlet il-Qadar lill-anġlu [[Arkanġlu Gabrijel|Gabrijel]] (Ġibril bl-Għarbi) fl-ibxax sema, u mbagħad ir-revelazzjoni vers vers sussegwenti lill-Profeta Muħammed minn Gabriel.<ref name="Religious Celebrations"/> Ir-rivelazzjoni bdiet fis-sena 610 WK f'[[Għar Hira]] fuq il-muntanja ta' Ġebel in-Nur f'[[Mekka]]. L-ewwel sura (kapitlu tal-Quran) li ġiet tniżżel kienet Suret il-Għalaq (bl-Għarbi: {{Lang|ar|العلق}}).<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=al-Mubarakpuri|isem=Safi-ur-Rahman|sena=2002|titlu=The Sealed Nectar|url=https://archive.org/details/TheSealedNectar_201501|post=Riyadh|pubblikatur=Dar-us-Salam|paġna=68|isbn=978-1591440710}}</ref> Matul l-ewwel rivelazzjoni ta' Muħammed, l-ewwel ħames versi ta' dan is-sura, jew kapitlu, ġew żvelati.<ref>{{Ċita pubblikazzjoni|paġni=62–3}}</ref>


Il-profeta Muħammed normalment jipprattika l-irtir spiritwali (''igħtikaf'') matul l-aħħar għaxart ijiem tar-Ramadan, jistenna l-Lejlet il-Qadar, sawm u jitlob matul il-lejl, u jastjeni minn relazzjonijiet sesswali. Huwa ħeġġeġ lis-segwaċi tiegħu biex jagħmlu l-istess. Skont [[ħadit]] wieħed, il-profeta Muħammed qal: "Min qam [fil-qima matul] Lejlet il-Qadar [minn] twemmin u jfittex premju, [kien] ħafer lilu li preċedenti minn dnubu..." (Sħiħ il-Buħari: 1901)<ref>{{Ċita web|url=https://sunnah.com/bukhari:1901|titlu=Sahih al-Bukhari 1901 - Fasting - كتاب الصوم - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)|sit=sunnah.com|data-aċċess=2024-03-31}}</ref><ref>Seyyed Hossein Nasr (2015), The Study Quran, HarperCollins, p.1539</ref>

== Importanza reliġjuża ==

Il-lejla m'hux komparabbli ma’ xi ħadd ieħor fid-dawl tal-Misilmin<ref name="Oxford">{{Ċita enċiklopedija|url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e1058?_hi=0&_pos=4713|url-status=dead|titlu=Archive copy|data-aċċess=2024-03-31|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20180418033033/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e1058?_hi=0&_pos=4713|arkivju-data=2018-04-18}}</ref> u skont tradizzjoni, il-barkiet dovuti għall-atti ta’ qima matul dan il-lejla ma jistgħux jiġu ugwali anki bil-qima tul ħajjitha kollha. Il-premju ta’ atti ta’ qima li saru f’dan il-lejla wieħed huwa aktar mill-premju ta’ elf xahar ta’ qima.<ref name="Halim">{{Ċita ktieb|kunjom=Halim|isem=Fachrizal A.|data=20 November 2014|titlu=Legal Authority in Premodern Islam: Yahya B Sharaf Al-Nawawi in the Shafi'i School of Law|url=https://books.google.com/books?id=RUqLBQAAQBAJ&q=laylat+al-qadr&pg=PA15|url-status=live|lingwa=en|pubblikatur=Routledge|paġna=15|isbn=9781317749189|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20200224220027/https://books.google.com/books?id=RUqLBQAAQBAJ&pg=PA15&dq=laylat+al-qadr|arkivju-data=24 February 2020|data-aċċess=31 May 2017}}</ref> 

Suret il-Qadar fil-Quran hija dwar il-Lejlet il-Qadar: <ref name="Religious Celebrations"/><ref name="Oxford"/>{{Kwota|B'isem Allah il-Ħnien il-Ħanin;
# Tabilħaqq nżilnaw (il-messaġġ tal-Islam) fi Lejlet il-Qadar;
# U x’għarafek x’inhi Lejlet il-Qadar?
# Lejlet il-Qadar aħjar minn elf xahar;
# Tniżżel l-anġli u r-Ruħ (Gabrijel) fiha b’permess Rabbhom għal [inġibu l-miżuri eżatti mqassma matul is-sena li ġejja ta’] kull affari;
# Sliem hija sa tligħ is-sebħ!|Quran 97:1-5|}}Il-Misilmin devoti jipprattikaw irtir spiritwali (''igħtikāf'') matul l-aħħar għaxart ijiem tar-[[Ramadan]], jistennew il-Lejlet il-Qadar, isumu u jitolbu matul il-lejl, u jastjenu minn relazzjonijiet sesswali, isegwu dak li għamel mill-profeta Muħammed. Xi Misilmin jipprattikaw l-igħtikaf billi joqogħdu f’moskea matul l-għaxart ijiem.<ref>Habib Rauf (2016), Itikaf: An Introduction. </ref>

== Referenzi ==
[[Kategorija:Terminoloġija Iżlamika]]
[[Kategorija:Articles containing Arabic-language text]]
[[Kategorija:Ramadan]]
[[Kategorija:Jiem qaddisin Iżlamiċi]]
[[Kategorija:Osservanzi reliġjużi]]