Ċikliżmu
Iċ-ċikliżmu huwa l-użu tar-rota għat-trasport, għar-rikreazzjoni, għall-eżerċizzju jew għas-sport. Nies involuti fiċ-ċikliżmu jissejħu "ċiklisti". Apparti r-rota b'żewġ roti, iċ-ċikliżmu jinkludi wkoll l-irkib ta' uniċikli, triċikli, kwadriċikli u vetturi simili li jitħaddmu mill-bniedem (HPVs).
Ir-roti ġew introdotti fis-seklu 19 u issa jammontaw għal madwar biljun madwar id-dinja.[1] Huma l-mezz ewlieni tat-trasport f'ħafna partijiet tad-dinja, speċjalment fi bliet Ewropej b'popolazzjoni densa.[2]
Iċ-ċikliżmu huwa meqjus b'mod wiesa' bħala mod effettiv u effiċjenti ta' trasport ottimali għal distanzi qosra u moderati.[3][4]
Benefiċċji[immodifika | immodifika s-sors]
Ir-roti jipprovdu bosta benefiċċji possibbli meta mqabbla mal-vetturi bil-mutur, inkluż l-eżerċizzju fiżiku sostnut involut fiċ-ċikliżmu, parkeġġ aktar faċli, manuvrabbiltà akbar, u aċċess għal toroq, mogħdijiet tar-rota u mogħdijiet rurali. Iċ-ċikliżmu joffri wkoll konsum imnaqqas ta' fjuwils fossili, inqas tniġġis tal-arja jew storbju, emissjonijiet imnaqqsa ta' gassijiet serra u konġestjoni tat-traffiku mnaqqsa ħafna. Dawn għandhom spiża finanzjarja aktar baxxa għall-utenti kif ukoll għas-soċjetà inġenerali (ħsara negliġibbli fit-toroq, inqas żoni tat-toroq meħtieġa). Billi jitwaħħlu xtillieri tar-roti fuq quddiem tal-karozzi tal-linja, l-aġenziji tat-tranżitu jistgħu jżidu b'mod sinifikanti ż-żoni li jistgħu jservu.
Barra minn hekk, iċ-ċikliżmu jipprovdi varjetà ta' benefiċċji għas-saħħa.[5] L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) tiddikjara li ċ-ċikliżmu jista' jnaqqas ir-riskju ta' kanċer, mard tal-qalb, u dijabete li huma prevalenti fi stili ta' ħajja sedentarja.[6] Iċ-ċikliżmu fuq roti stazzjonarji intuża wkoll bħala parti mir-riabilitazzjoni għal korrimenti tar-riġlejn, partikolarment wara kirurġija tal-ġenbejn. Individwi li jsuqu r-roti regolarment irrappurtaw ukoll titjib fis-saħħa mentali, inkluż inqas stress perċepit u vitalità aħjar.
Fost l-iżvantaġġi taċ-ċikliżmu hemm ir-rekwiżit li r-roti (ħlief triċikli jew kwadriċikli) ikunu bbilanċjati mis-sewwieq sabiex jibqa' wieqaf, il-protezzjoni mnaqqsa f'ħabtiet meta mqabbla ma' vetturi bil-mutur, ħafna drabi ħin ta' vjaġġar itwal (ħlief fl-eqqel ħinijiet tat-traffiku), żoni popolati, il-vulnerabbiltà għall-kundizzjonijiet tat-temp, id-diffikultà fit-trasport tal-passiġġieri, u l-fatt li livell bażiku ta' saħħa huwa meħtieġ għaċ-ċikliżmu fuq distanzi moderati u twal.[7]
Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]
- ^ "Bicycles produced in the world - Worldometer". www.worldometers.info (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-21.
- ^ "Bike Culture: Europe vs America". Reliance Foundry Co. Ltd (bl-Ingliż). 2017-06-22. Miġbur 2022-03-21.
- ^ "Is there a way to compare a human being to an engine in terms of efficiency". HowStuffWorks (bl-Ingliż). 2000-12-05. Miġbur 2022-03-21.
- ^ Komanoff, Charles (2004). "Bicycling". In Cleveland, Cutler J. (ed.). Encyclopedia of Energy. Elsevier. pp. 141–50. ISBN 978-0-12-176480-7.
- ^ Götschi, Thomas; Garrard, Jan; Giles-Corti, Billie (2016-01-02). "Cycling as a Part of Daily Life: A Review of Health Perspectives". Transport Reviews. 36 (1): 45–71. ISSN 0144-1647.
- ^ Sabyrbekov, Rahat; Overland, Indra (2020-09-21). "Why Choose to Cycle in a Low-Income Country?". Sustainability. 12 (18): 7775. ISSN 2071-1050.
- ^ Wardlaw MJ (2000). "Three lessons for a better cycling future". BMJ. 321 (7276): 1582–5.