Unitajiet ta' kejl Maltin

Daż-żmien f'tranżazzjonijiet kummerċjali, tintuża s-sistema metrika esklużivament. Dawn l-unitajiet huma kważi kollha ta' interess storiku biss, għalkemm għadhom jintużaw f'xi idjomi jew frażijiet fissi Maltin. Ħafna minn dawn it-termini ġejjin direttament mill-unitajiet Għarbin u xi ftit minn unitajjiet Sqallin. L-ordinanza tal-piż u l-kejl tal-1921 (Weights and Measures Ordinance), mill-gvern Brittaniku, stabbilit uniformità fil-konverżjoni ta' dawn l-unitajiet tal-kejl. Dawn il-qisien ġew definiti bħala multipli sempliċi tal-unitajiet Imperjali li kienu jintużaw fir-Renju Unit dak iż-żmien.

Tul

L-unitajiet tat-tul kienu jintużaw tipikament għall-kejl ta' prodotti u l-qies tal-bini. Għad-distanzi tradizzjonalment kienu jużaw kemm jieħu ħin il-vjaġġ, għalhekk m'hemmx unitajiet fuq skala kbira.

Unitajiet tat-tul

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali	Noti
pulzier	pulzieri	1/12	~2.183 cm	~0.8594 in	55/64 ta' inch imperjali.
fitel	iftla	1/2	~13.1 cm	~5.156 in	Din l-unità mhux imsemmija fl-att ta' 1921.
xiber	xbar	1	~26.19 cm	~10.31 in	10 u 5/16 inches imperjali.
qasba	qasab, qasbiet	8	~2.096 m	~2.292 yd	Din tikkorrispondi mal-fathom, imma kienet tintuża kemm fil-kuntest tal-art u u kemm tal-baħar. Il-canna (qasba) Palermitana kienet ta' 2.065 m.

Erja

Art

Fl-1921, dawn l-unitajiet ġew definiti mill-ġdid relattivament l-istandard imperjali Brittaniku. Dawn il-valuri jirriflettu din il-bidla.

Unitajiet tal-kejl superfiċjali tal-art

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali	Noti
kejla	kejliet	1/60	~18.74 m²	~22.41 sq yd
siegħ	sigħan	1/6	~187.4 m²	~224.1 sq yd
tomna	tmien,tomniet	1	~1,124 m²	~1344 sq yd	5/18 acre. Din l-unità hi eżatt 256 qasba kwadra. Xi minn daqqiet imsejħa tumolo f'testi Ingliżi. Is-sensara ukoll għadhom isejħulhom Tumoli Cf. dunam.
wejba	wejbiet	4	~4497 m²	~1.111 acres	10/9 acres.
modd	mdied	16	~17998 m²	~4.444 acres	40/9 acres

Kwadru

Unitajiet kwadri

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali	Noti
pulzier kwadru	pulzieri kwadri	1/144	~4.765 cm²	~0.7385 sq in
fitel kwadru	iftla kwadri	1/4	~171.5 cm²	~26.59 sq in
xiber kwadru	xbar kwadri	1	~686.1 cm²	~106.3 sq in
qasba kwadra	qasbiet kwadri	64	~4.391 m²	~5.252 sq yd

Volum

Birra, inbid, u spirti

Unitajiet ta' volum (birra, inbid u spirti)

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali
pinta	pinet	1/8	~142.1 ml	0.25 pt
terz	terzi	1/4	~284.1 ml	0.5 pt
nofs	infas	1/2	~568.3 ml	1 pt
kartoċċ	krateċ	1	~1.137 l	2 pt
kwarta	kwarti	4.75	~5.398 l	9.5 pt
ġarra	ġarar	9.5	~10.8 l	2.375 gal
barmil	bramel	38	~43.19 l	9.5 gal

Ħalib u żejt

Unitajiet ta' volum (ħalib u żejt)

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali	Noti
kwartin	kwartini	1/40	~31.96 ml	1.125 fl oz	Imsemmi fl-Att tal-1921 biss.
kejla	kejliet	1/10	~127.9 ml	4.5 fl oz	Imsemmija fl-Att tal-1921 biss.
terz	terzi	1/4	~319.6 ml	11.25 fl oz	Għandu plurali oħra: triezi, triez u truz
nofs	infas	1/2	~639.3 ml	22.5 fl oz, jew 1.125 pints
kartoċċ	krateċ	1	~1.279 litres	2.25 pt
kwarta	kwarti	4	~5.114 L	9 pt, jew 1.125 gal
qafiż	qofża	16	~20.46 L	4.58 gal	Imsemmi fl-Att tal-1921 biss.

Prodotti nixfin

Ta' min jinnota li hemm żewġ valuri differenti għas-siegħ (1/10 u 1/6 tomna, rispettivament).

Unitajiet ta' volum (prodotti nixfin)

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali	Noti
lumin	lumini	1/600	~30.31 ml	~1.849 cu in
kejla	kejliet	1/60	~303.1 ml	~18.49 cu in	Fid-dokumenti notarjali antiki tissejjaħ "mondell/o/u". Il-mondello jew munneddu Sqalli kien daqs 4.28 l. Il-kelma mondello ġejja minn mudd/modd bl-Għarbi li ġejja minn modus bil-Latin. Bil-Malti hi unità oħra; ara l-aħħar ringiela.
siegħ	sigħan	1/10	~1.818 l	~111 cu in	Dan il-valur li jagħti Aquilina. L-att tal-1921 jagħti valur differenti. Dan l-amont hu eżatt 3.2 pints imperjali.
għabara	għabriet	1/6	~3.031 l	~184.9 cu in, or ~0.107 cu ft	Imsemmija f'Aquilina biss. L-att tal-1921 jagħti dal-valur għas-siegħ u ma' jsemmix l-għabara.
tomna	tmien, or tomniet	1	~18.18 l	~0.6422 cu ft	Xi minn daqqiet imsejjaħ tumolo f'testi bl-Inglż. Din eżatt 4 galluni imperjali. It-tomolo Palermitan kien ta' 17.18 l.
modd	mdied	16	~290.9 L	~10.27 cu ft, or ~0.3805 cu yd	Aquilina jagħti wkoll 'salma'. Dan eżatt 64 gallun imperjali. Is-salma Palermitana kienet daqs 275 l.

Kubiku

Unitajiet tal-volum (unitajiet kubi)

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali
pulzier kubu	pulzieri kubi	1/1728	~10.4 ml	~0.6347 cu in
fitel kubu	iftla kubi	1/8	~2.246 L	~137.1 cu in
xiber kubu	ixbar kubi	1	~17.97 L	~1097 cu in
qasba kubu	qasab kubi, jew qasbiet kubi	512	~9.202 kl	~12.04 cu yd

Piż

L-unitajiet Maltin tal-massa kollha ġew definiti mill-ġdid relattivament mat-ton imperjali Brittanika fl-1921. Qabel wieħed jista' jissoponi li kienu bbaażati fuq standard Għarbi.

Unitajiet tal-massa

Unità	Plural	Valur relattiv	Valur metriku	Valur imperjali	Noti
ottav	ottavi	1/8 uqija	~3.307 g	~0.1167 oz	Imsemmi fl-att tal-1921 biss.
kwart (ta'uqija)	kwarti	1/4 uqija	~6.615 g	~0.2333 oz	Imsemmi fl-att tal-1921 biss.
uqija	ewieq	1/30	~26.46 g	~0.9333 oz
kwart (ta' ratal)	kwarti	1/4	~198.4 g	7 oz
ratal	irtal	1	~793.8 g	28 oz, or 1.75 lb	Ir-rotolo Palermitan kien ta' 793.4 g.
qsima	qsimiet	1.25	~992.2 g	35 oz, or 2.1875 lb
wiżna	wiżniet	5	~3.969 kg	8.75 lb
qantar	qnatar	100	~79.38 kg	175 lb	Il-cantaro Palermitan kien ta' 79.34 kg.
peżata	peżati	300	~238.1 kg	525 lb	Imsemmija fl-att tal-1921 biss.

Referenzi

• Maltese-English Dictionary, appendiċi 10, p1658, ta' Aquilina, ippubblikat minn Midsea Books Ltd. mingħajr ISBN.
• Att dwar il-Metroloġija Kap. 454
• [1]
• [2]