Nannakola tal-faqqus il-ħmir

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Henosepilachna elaterii
Klassifikazzjoni xjentifika
Renju: Animalia
Phylum: Arthropoda
Klassi: Insecta
Ordni: Coleoptera
Familja: Coccinellidae
Ġeneru: Henosepilachna
Speċi: H.elaterii
Isem binominali
Henosepilachna elaterii
(Rossi, 1794)


In-Nannakola tal-Faqqus il-ħmir (Henosepilachna elaterii) hija ferm komuni fil-gżejjer Maltin. Id-dieta tagħha tikkonsisti biss f'ħaxix illi ġej mill-Familja Cucurbitaceae li hija familja ta' pjanti li tinkludi ħjar u dulliegħ. Din in-nannakola hija erbivora u ma tiekolx insetti bħall-maġġoranza tan-nannakoli l-oħra. B'hekk minħabba din id-dieta, Henosepilachna elaterii ġiet ikklassifikata taħt is-sottofamilja Epilachninae (sottofamilja ta nannakoli erbivori). Il-pjanta ferm preferuta minn din l-ispeċi hija, kif l-isem jissuġġerixi, dik tal-faqqus il-ħmir (Ecballium elaterium). Din l-ispeċi tqatta kważi ħajjitha kollha fuq il-Faqqus il-ħmir u għandha ċiklu tal-ħajja ferm adattat għall-ghixien fuq din il-pjanta.

Adult[immodifika | immodifika s-sors]

Il-ġisem tan-Nannakoli adulti għandu forma tonda illi issir ċatta fil-qiegħ u daqs medju ta' 7-8mm. Għalkemm ġisimhom huwa żgħir, mhuwiex diffiċli biex tarahom. Dan għaliex in-nannakoli tal-Faqqus il-Ħmir għandhom kulur oranġjo skur illi jikkuntrasta ferm mal-weraq ħodor tal-pjanta. Dan il-kulur jirriżulta minn sustanzi li jissejħu karotenojdi illi jinsabu fuq il-ġwienaħ protettivi tan-nannakola. Kull ġewnaħ estern tan-nannakola għandu 6 tikki suwed fuqu. B'hekk Henosepilachna elaterii għandha 12-il tikka b'kollox. Tnejn minn dawn it-tikek xi kultant jistgħu jkunu tant viċin illi jidħlu f'xulxin u jiffurmaw marka akbar. Barra minn hekk, il-ġwienaħ ta' din l-ispeċi huma miksijjin b'ħafna suf mikroskopiku illi jgħin biex in-nannakola ma tiżloqx. Dan is-suf mikroskopiku huwa ukoll utli għal pjanta tal-faqqus il-ħmir. Dan għaliex fih jeħel il-pollinu żgħir tal-pjanta u b'hekk malli in-nannakola timxi minn fjura għall-oħra tkun qed tgħin lil pjanti fil-poliniżżazjoni. Il-partijiet tal-ħalq ta' din l-ispeċi jissejħu mandiboli. Dawn huma addattati biex itaqqbu u jgħasru iċ-ċelloli tal-pjanta biex b'hekk in-nannakola tkun tista' tieħu in-nutrijenti meħtieġa mill-pjanta. Il-fjuri ta' Ecballium elaterium ukoll jagħmlu parti mid-dieta tan-nannakola.

Il-Bajd u il-Larva[immodifika | immodifika s-sors]

Il-bajd ta' din l-ispeċi huwa ferm żgħir u għandu lewn isfar. Dan jiġi iddepożitat fi gruppi taħt weraq tal-faqqus il-ħmir. Wara erbat ijiem ta' żvilupp il-bajd ifaqqas f'larva. Il-larva ta' Henosepilachna elaterii għandhu lewn isfar ċar u jiekol ukoll il-weraq tal-faqqus il-ħmir. L-esoskeletru tiegħu mhuwiex ċatt iżda għandu ħafna frugħa ħerġin minnu. Dawn il-frugħa jagħtuh dehra brillanti u jibqgħu hemm sa l-istadju tal-metamorfosi. Qabel ma tibda il-metamorfosi, il-larva jgħaddi minn erba' stadji ta' żvilupp fejn fihom iwaqqa l-esoskeletru l-antik u jibni ieħor ġdid. X'ħin il-larva ikun kbir biżżejjed jibni pupa madwaru bi proteini speċjali. Il-pupa jkollha qoxra ħoxna ta' lewn kannella illi tipproteġi il-larva waqt l-istadju tal-metamorfosi. Wara perjodu ta' 8-10 ijiem, in-nannakola adulta toħroġ mill-pupa u tkompli ħajjitha fuq il-pjanta tal-Faqqus il-ħmir.


Mġiba Naturali[immodifika | immodifika s-sors]

Din in-nannakola ma tidħolx fi stat ta rqad fix-xitwa. Dan għaliex il-pjanta tal-Faqqus il-ħmir tinsab tifjorixxi matul is-sena kollha u għalhekk l-ikel tan-nannakola qatt ma jkun skars.

Il-mekkaniżmi ta' difiża ta' din in-nannakola huma l-istess bħal dawk tan-nannakoli l-oħra tal-familja Coccinellidae:

  • L-użu tal-kulur oranġjo bħala avvertiment lil predaturi
  • In-nannakola tilgħaba ta' mejta malli tkun esposta għal attakk.
  • In-nannakola terħi id-demm mill-ġogi. Dan ikun fih sustanzi ripellanti li jkeċċu il-predaturi

In-nannakola tal-faqqus il-ħmir tkun abbundanti fejn hemm pjanti tal-Familja Cucurbitaceae. B'hekk pjanta waħda tista' tkun abitata minn 10 nannakoli jew aktar.

Effett Negattiv[immodifika | immodifika s-sors]

Peres li Henosepilachna elaterii hija erbivora, tista' tkun ta' ħsara lil prodotti agrikoli. Fost dawn il-prodotti, in-nannakola tattakka il-pjanti tal-ħjar, dulliegħ, bettiegħ u qargħa aħmar. Din in-nannakola tuża il-mandiboli tagħha biex tqatta' u tiekol weraq, fjuri u frott u għalhekk mhijiex favorita ma ħafna bdiewa. Barra minn hekk din in-nannakola tista tkun qed iġġorr magħha virus li bl-Ingliż jissejjaħ "Squash Mosaic Virus". Dan jista joqtol il-pjanti tal-ħaxix u jnaqqas il-kwantita ta' frott drastikament. Din il-marda tista' tiġi evitata billi l-bdiewa jbexxu bexx apposta.

Gallerija[immodifika | immodifika s-sors]

Ħoloq esterni[immodifika | immodifika s-sors]