Foresti Tropikali ta' Gondwana

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Waħda mill-kaskati tal-Park Nazzjonali ta' Lamington

Il-Foresti Tropikali ta' Gondwana tal-Awstralja, magħrufa preċedentement bħala r-Riżervi tal-Foresti Tropikali Ċentrali u tal-Lvant, huma l-iżjed żona estensiva ta' foresti subtropikali fid-dinja.[1] Kollettivament, il-foresti tropikali huma Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO b'ħamsin riżerva separata li jammontaw għal total ta' 366,500 ettaru ta' foresti tropikali minn Newcastle sa Brisbane.[2]

Sfond[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Foresti Tropikali ta' Gondwana huma msejħa hekk minħabba li l-fossili li nstabu fihom jindikaw li meta kienet teżisti Gondwana, din kienet miksija b'foresti tropikali li kien fihom l-istess tipi ta' speċijiet eżistenti llum il-ġurnata. Mhux il-foresti tropikali kollha ta' Gondwana fl-Awstralja jinsabu fir-reġjun ta' New South Wales – Queensland; l-ikbar foresta tropikali ta' Gondwana fl-Awstralja tinsab fiż-żona naturali selvaġġa ta' Tarkine f'Tasmania. L-għadd ta' viżitaturi fir-riżervi tal-foresti tropikali ta' Gondwana f'New South Wales u f'Queensland jammonta għal madwar żewġ miljun viżitatur fis-sena.

Konservazzjoni[immodifika | immodifika s-sors]

Il-foresti tropikali tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1986, u kienu jkopru biss is-siti ta' New South Wales b'madwar 310,800 ettaru. Is-sit ġie estiż fl-1994 biex jiġu koperti wkoll is-siti ta' Queensland b'madwar 59,200 ettaru oħra, b'total ta' 370,000 ettaru. Ir-riżervi tal-foresti tropikali għandhom valur estremament għoli ta' konservazzjoni, b'iżjed minn 200 speċi ta' pjanti u ta' annimali rari jew mhedda.

Tmien żoni separati ġew identifikati bħala siti ta' importanza straordinarja bħala wirt naturali għall-Awstralja u huma inklużi fil-Lista tal-Wirt Nazzjonali tal-Awstralja. L-altitudni tar-riżervi tvarja mil-livell tal-baħar sa kważi 1,600 metru.[3]

Fit-22 ta' Diċembru 2000, il-Valur Għoli ta' Konservazzjoni tal-foresti primordjali kien mifrux f'24 park nazzjonali u fi 19-il riżerva naturali fi ħdan 12-il żona governattiva lokali fir-reġjun tal-Grigal ta' fuq ta' New South Wales li ġew elenkati fir-Reġistru tal-Wirt Statali ta' New South Wales.[4]

Parks Nazzjonali[immodifika | immodifika s-sors]

Iż-żoni ta' Queensland jinkludu l-Park Nazzjonali ta' Main Range, fl-iżjed punt fit-Tramuntana; u fin-Nofsinhar, il-Parks Nazzjonali ta' Lamington, Mount Chinghee, Springbrook u Mount Barney.

Iż-żoni ta' New South Wales jinkludu l-Park Nazzjonali ta' Barrington Tops, fl-iżjed punt fin-Nofsinhar; u fit-Tramuntana, il-Parks Nazzjonali ta' Dorrigo, Mount Warning, New England, Mebbin, Nightcap, Border Ranges, Oxley Wild Rivers, Washpool, Willi Willi u Werrikimbe.[5]

L-iżjed partijiet li jżuruhom nies huma l-Park Nazzjonali ta' Dorrigo u s-sezzjoni tal-Pont Naturali tal-Park Nazzjonali ta' Springbrook.

Qerda[immodifika | immodifika s-sors]

Ir-reġjun storikament kien fil-mira tal-qtugħ tas-siġar fuq skala kbira, tant li saħansitra 1 % biss tal-foresti primordjali oriġinali tal-foresti tropikali ta' Gondwana għadhom jeżistu fl-Awstralja. Il-biċċa l-kbira tar-reġjuni fejn kien isir il-qtugħ tas-siġar issa ġew okkupati minn foresti tas-siġar tal-ewkaliptu.[6]

Matul l-istaġun tan-nirien fl-Awstralja fl-2019-2020, bosta reġjuni tal-foresti tropikali ta' Gondwana ġew devastati min-nirien għall-ewwel darba. Xi rapporti preliminari jindikaw li saħansitra 53 % tal-foresti jaf kienu nħarqu sa Jannar 2020. Fost il-ħabitats devastati kien hemm diversi postijiet li huma sinifikanti għal speċijiet f'periklu kritiku, bħas-siġar tal-ballut Eidothea hardeniana u ż-żrinġ ġgantesk tal-istrixxi (Mixophyes iteratus). Il-preżenza ta' dawn in-nirien qerrieda f'żoni li qatt ma kienu nħarqu qabel ġiet marbuta mal-preżenza tas-siġar tal-ewkaliptu fjammabbli fiż-żoni tal-foresti li kienu nqatgħu preċedentement.[7]

Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]

L-istatus ta' Sit ta' Wirt Dinji tar-reġjun inħoloq u ġie negozjat inizjalment fl-1986, b'estensjoni tas-sit fl-1994, wara nominazzjoni li tħejjiet fl-1992 mis-Soċjetà tal-Konservazzjoni tal-Foresti Tropikali.[8] Is-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO jinkludi sensiela ta' foresti tropikali fix-Xlokk ta' Queensland u fil-Grigal ta' New South Wales. Jirrappreżenta eżempji straordinarji ta' stadji maġġuri tal-istorja evoluzzjonarja tad-Dinja, proċessi ġeoloġiċi u bijoloġiċi li għadhom għaddejjin, u bijodiversità eċċezzjonali. Firxa wiesgħa ta' pjanti u ta' annimali għandhom oriġini antika f'Gondwana, u bosta minnhom huma ristretti l-iktar jew għalkollox għall-Foresti Tropikali ta' Gondwana. Il-Foresti Tropikali ta' Gondwana jipprovdu wkoll il-ħabitat prinċipali għal bosta speċijiet mhedda ta' pjanti u ta' annimali.[5]

Is-sit tniżżel uffiċjalment fil-Lista tal-Wirt Nazzjonali tal-Awstralja fil-21 ta' Mejju 2007 permezz tal-Att Emendatorju tal-Leġiżlazzjoni dwar l-Ambjent u l-Wirt (Nru 1), 2003 (Cth)[9][10]; u l-parti ta' New South Wales żdiedet mar-Reġistru tal-Wirt Statali ta' New South Wales fit-2 ta' April 1999.[11]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterji (viii) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta stadji importanti tal-istorja tad-dinja, inkluż it-trapass tal-ħajja, il-proċessi ġeoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-iżvilupp tat-tipi differenti ta' art, jew il-karatteristiċi ġeomorfiċi jew fiżjografiċi sinifikanti"; il-kriterji (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar"; u l-kriterji (x) "Post fejn hemm l-iktar ħabitats naturali importanti u sinifikanti għall-konservazzjoni fil-post tad-diversità bijoloġika, inkluż fejn hemm speċijiet mhedda ta' valur universali straordinarju mill-perspettiva tax-xjenza jew tal-konservazzjoni".[5]

Komponenti[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Foresti Tropikali ta' Gondwana tal-Awstralja huma maqsuma f'sezzjonijiet fil-Lista tal-Wirt Nazzjonali tal-Awstralja, mit-Tramuntana għan-Nofsinhar, bħal kif ġej:

Sezzjoni Isem il-park jew ir-riżerva Stat Ritratt Erja Koordinati Sorsi
km2 mil kwadru
Grupp ta' Main Range;

ħdejn Killarney

Riżerva tal-Flora ta' Acacia Plateau NSW
Foresta Statali ta' Emu Vale (parti) Qld
Foresta Statali ta' Gambubal (parti) Qld
Foresta Statali ta' Gilbert (parti) Qld
Foresta Statali ta' Goomburra (parti) Qld
Park Nazzjonali ta' Main Range Qld
71 27°48′57″S 152°15′56″E / 27.81583°S 152.26556°E / -27.81583; 152.26556 [12]
Park ta' Konservazzjoni ta' Spicers Gap Road Qld 28°04′35″S 152°23′26″E / 28.07639°S 152.39056°E / -28.07639; 152.39056
Foresta Statali ta' Spicers Gap (parti) Qld
Foresta Statali ta' Teviot (parti) Qld
Riżerva tal-Flora ta' Wilsons Peak NSW 28°15′19″S 152°29′21″E / 28.25528°S 152.48917°E / -28.25528; 152.48917 [13]
Grupp ta' Focal Peak;

fil-fruntiera ta' NSW—Qld

Foresta Statali ta' Burnett Creek (parti)
Riżerva tal-Flora ta' Captains Creek (parti)
Park Nazzjonali ta' Mallanganee NSW 4.2 25°55′09″S 152°45′13″E / 25.91917°S 152.75361°E / -25.91917; 152.75361 [14]
Park Nazzjonali ta' Mount Clunie (parti) NSW 5.4 28°19′27″S 152°31′12″E / 28.32417°S 152.52°E / -28.32417; 152.52 [15]
Park Nazzjonali ta' Mount Nothofagus (parti) NSW 8.5 28°19′02″S 152°38′01″E / 28.31722°S 152.63361°E / -28.31722; 152.63361 [16]
Park Nazzjonali ta' Tooloom (parti) NSW
17 28°26′47″S 152°27′13″E / 28.44639°S 152.45361°E / -28.44639; 152.45361 [17]
Park Nazzjonali ta' Toonumbar (parti) NSW
58 28°29′16″S 152°43′33″E / 28.48778°S 152.72583°E / -28.48778; 152.72583 [18]
Grupp ta' Shield Volcano;

fil-fruntiera ta' NSW—Qld border fuq il-ktajjen muntanjużi ta' McPherson u Tweed

Riżerva tal-Flora ta' Amaroo
Park Nazzjonali ta' Border Ranges (parti) NSW
122 28°21′35″S 152°59′10″E / 28.35972°S 152.98611°E / -28.35972; 152.98611 [19]
Park Nazzjonali ta' Lamington Qld
80 28°8′32″S 153°6′55″E / 28.14222°S 153.11528°E / -28.14222; 153.11528 [20]
Riżerva Naturali ta' Limpinwood NSW 10.2 28°17′56″S 153°10′26″E / 28.29889°S 153.17389°E / -28.29889; 153.17389 [21]
Park Nazzjonali ta' Mebbin (parti) [22]
Park Nazzjonali ta' Mount Chinghee [23]
Park Nazzjonali ta' Nightcap (parti) [24]
Riżerva Naturali ta' Numinbah NSW
3.3 28°15′S 153°16′E / 28.25°S 153.26667°E / -28.25; 153.26667 [25]
Park Nazzjonali ta' Springbrook (parti) Qld
24 28°08′24″S 153°16′27″E / 28.14°S 153.27417°E / -28.14; 153.27417 [26]
diversi Riżervi ta' Rabbit Board

tul il-limiti ta' Rabbit Board

Park Nazzjonali ta' Wollumbin NSW
9.3 28°23′23″S 153°16′7″E / 28.38972°S 153.26861°E / -28.38972; 153.26861 [27]
Grupp Kostali;

tul il-kosta ta' Iluka

Riżerva Naturali ta' Iluka NSW
0.52 29°24′14″S 153°21′44″E / 29.40389°S 153.36222°E / -29.40389; 153.36222 [28]
Grupp ta' Washpool u Gibraltar Range;

żoni biswit xulxin bejn Glen Innes u Grafton

Park Nazzjonali ta' Gibraltar Range NSW
Park Nazzjonali ta' Washpool NSW
Grupp ta' New England;

ħdejn Dorrigo

Park Nazzjonali ta' Cunnawarra (parti) NSW
Park Nazzjonali ta' Dorrigo (parti) NSW
Riżerva Naturali ta' Mount Hyland (parti) NSW
9.7 30°9′36″S 152°26′42″E / 30.16°S 152.445°E / -30.16; 152.445 [29]
Park Nazzjonali ta' New England (parti) NSW
260 30°35′34″S 152°27′30″E / 30.59278°S 152.45833°E / -30.59278; 152.45833 [30]
Grupp ta' Hastings-Macleay;

fix-Xlokk ta' Armidale

Riżerva tal-Flora ta' Fenwicks Scrub NSW
0.42 31°17′S 152°8.8′E / 31.28333°S 152.14667°E / -31.28333; 152.14667 [13]
Riżerva Naturali ta' Mount Seaview NSW [31]
Park Nazzjonali ta' Oxley Wild Rivers (parti) NSW
561 30°59′47″S 152°00′36″E / 30.99639°S 152.01°E / -30.99639; 152.01 [32]
Riżerva tal-Flora ta' The Castles NSW 30°59′55″S 152°20′5″E / 30.99861°S 152.33472°E / -30.99861; 152.33472 [33]
Park Nazzjonali ta' Werrikimbe (parti) NSW
129 31°12′S 152°14′E / 31.2°S 152.23333°E / -31.2; 152.23333 [34]
Park Nazzjonali ta' Willi Willi (parti) NSW 115 31°10′43″S 152°29′27″E / 31.17861°S 152.49083°E / -31.17861; 152.49083 [35]
Grupp ta' Barrington Tops;

fit-Tramuntana ta' Dungog

Park Nazzjonali ta' Barrington Tops (parti) NSW
295 32°3′10″S 151°29′37″E / 32.05278°S 151.49361°E / -32.05278; 151.49361 [36]
Park Nazzjonali ta' Mount Royal (parti) NSW
27 32°12′1″S 151°19′25″E / 32.20028°S 151.32361°E / -32.20028; 151.32361 [37]

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ "Gondwana Rainforests of Australia - World Heritage". web.archive.org. 2008-07-26. Arkivjat mill-oriġinal fl-2008-07-26. Miġbur 2022-05-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  2. ^ Reid, Greg (2004). Australia's National and Marine Parks: Queensland. South Yarra, Victoria: Macmillan Education Australia. p. 11. ISBN 0-7329-9053-X.
  3. ^ "Central Eastern Rainforest Reserves, Australia - Encyclopedia of Earth". web.archive.org. 2009-10-16. Arkivjat mill-oriġinal fl-2009-10-16. Miġbur 2022-05-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  4. ^ "High Conservation Value Old Growth forest | Heritage NSW". apps.environment.nsw.gov.au. Miġbur 2022-05-02.
  5. ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Gondwana Rainforests of Australia". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  6. ^ "Gondwana-era rainforest stand of nightcap oak devastated by unprecedented bushfire - ABC News (Australian Broadcasting Corporation)". web.archive.org. 2020-01-18. Arkivjat mill-oriġinal fl-2020-01-18. Miġbur 2022-05-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  7. ^ "'It's heart-wrenching': 80% of Blue Mountains and 50% of Gondwana rainforests burn in bushfires | Environment | The Guardian". web.archive.org. 2020-01-18. Arkivjat mill-oriġinal fl-2020-01-18. Miġbur 2022-05-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  8. ^ "Trove". trove.nla.gov.au. Miġbur 2022-05-02.
  9. ^ "Australian Heritage Database". web.archive.org. 2014-05-10. Arkivjat mill-oriġinal fl-2014-05-10. Miġbur 2022-05-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  10. ^ "Determination regarding including World Heritage places in the National Heritage List" (PDF). Arkivjat mill-oriġinal fl-2014-09-03. Miġbur 2022-05-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  11. ^ "Gondwana Rainforests of Australia | Heritage NSW". apps.environment.nsw.gov.au. Miġbur 2022-05-02.
  12. ^ Science, jurisdiction=Queensland; sector=government; corporateName=Department of Environment and (2006-06-07). "Main Range National Park". Parks and forests | Department of Environment and Science, Queensland (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  13. ^ a b "World Heritage and Associative Natural Values of the Central Eastern Rainforest Reserves of Australia. p. 66" (PDF). Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-09-24. Miġbur 2022-05-01.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  14. ^ "Mallanganee National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  15. ^ "Mount Clunie National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  16. ^ "Mount Nothofagus National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  17. ^ "Tooloom National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  18. ^ "Toonumbar National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  19. ^ "Border Ranges National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  20. ^ Science, jurisdiction=Queensland; sector=government; corporateName=Department of Environment and (2009-10-19). "Lamington National Park". Parks and forests | Department of Environment and Science, Queensland (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  21. ^ "Limpinwood Nature Reserve". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  22. ^ "Mebbin National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  23. ^ Science, jurisdiction=Queensland; sector=government; corporateName=Department of Environment and. "Mount Chinghee National Park — facts and maps". wetlandinfo.des.qld.gov.au (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  24. ^ "Nightcap National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  25. ^ "Numinbah Nature Reserve". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  26. ^ Science, jurisdiction=Queensland; sector=government; corporateName=Department of Environment and (2006-06-26). "Springbrook National Park". Parks and forests | Department of Environment and Science, Queensland (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  27. ^ "Wollumbin National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  28. ^ "Iluka Nature Reserve". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  29. ^ "Mount Hyland Nature Reserve". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  30. ^ "New England National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  31. ^ "Mount Seaview Nature Reserve". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  32. ^ "Oxley Wild Rivers National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  33. ^ "The Castles Nature Reserve". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  34. ^ "Werrikimbe National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  35. ^ "Willi Willi National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  36. ^ "Barrington Tops National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.
  37. ^ "Mount Royal National Park". NSW National Parks (bl-Ingliż). Miġbur 2022-05-02.