Ġeroglifiċi Eġizzjani

Ġeroglifiċi fuq it-tempju ta' Kom Ombo

Ġeroglifiku hu karattru tal-eqdem kitba Eġizzjana.

Il-kitba ġeroglifika Eġizzjana hi figurattiva: il-karattri li jagħmluha jirrappreżentaw oġġetti varji, — naturali jew magħmulin mill-bniedem — bħal pjanti, xbihat ta' allat, bnedmin u annimali .... L-eġittoloġi tradizzjonalment jiddistingwu tliet kategoriji ta' karattri: Il-karattri-kliem (jew ideogrammi), li jfissru oġġett jew, permezz tal-metonimija, azzjoni, il-karattri fonetiċi (jew fonogrammi), li jikkorrispondu għal konsonanti waħda jew sensiela ta' konsonanti  ; id-determinattivi, karattri "siekta" li jindikaw il-qasam lessikali li tappartieni għalih il-kelma.

Il-kitba ġeroglifika dehret fl-aħħar tar-raba' millenju qabel l-epoka tagħna fl-Eġittu Għoli (fin-nofsinhar tal-pajjiż) u ntużat sal-epoka Rumana, jiġifieri għal aktar minn tlett elef sena. L-għarfien tal-ġeroglifiċi ntilef meta l-imperatur Teodożju I għalaq il-postijiet ta' qima pagana madwar it-380, u kien meħtieġ il-ġenju ta' Jean-François Champollion wara l-iskoperta tal-iStele ta' Rosetta biex jikser, wara erbatax-il seklu, dak li kien qiesu "siġill fuq fomm id-deżert" .

Etimoloġija

Il-kelma ġeroglifiku ġejja mill-Grieg ἱερογλύφος / jeroglufos, iffurmata minn ἱερός/ jeros ("imqaddes") u γλύφειν/ glufein" ("tnaqqix").

Fl-epoka Greko-Ruman, kienet tfisser "wieħed li jonqox il-ġeroglifiċi" u mhux il-ġeroglifiċi nfushom, li huma τὰ ἱερογλυφικά (γράμματα)/ tà jeroglyfiká (grámmata), jiġifieri "il-karattri mqaddsa imnaqqxin" fuq il-monumenti (stele, tempji u oqbra). Fl-aħħar, saret bidla fit-tifsira, il-kelma ġeroglifiċi spiċċat biex tfisser il-karattri ġeroglifiċi stess.

L-Eġizzjani nfushom kienu jsejħu l-kitba medu-netjer ("kelma divina") li fit-traskrizzjoni hi mdw nṯr :

It-terminu ġeroglifiċi illum twessa' fit-tifsira tiegħu u sar jintuża għal kitba oħra li tuża l-istess prinċipju logografiku bħall-Eġizzjan. Hekk, wieħed jgħid ġeroglifiċi Ħittiti jew ġeroglifiċi Maja. Min-naħa l-oħra ma nistgħux insejħu l-karattri Ċiniżi ġeroglifiċi (dawn huma sinogrammi). Ġeroglifiċi bħas-sinogrammmi jappartienu għal-grupp iżjed vast ta' logogrammi (li m'għandniex inħalltuh ma l-logotipi, simboli speċifiċi għal intrapriża jew prodott.)

Storja u evoluzzjoni

L-aħħar iskrizzjoni ġeroglifika magħrufa, Bieb ta' Adrijanu ġo Philae

Il-kitba ġeroglifika insibuha mir-raba' millenju QK: l-iskrizzjoni l-aktar antika ġiet skoperta fl-1992 fuq qabar fis-sit antik ta' Abydos, u tmur lura għas-snin 3250/3200 QK, jiġifieri fl-istess ħin meta dehru l-karattri kunejformi fil- Mesopotamja. Kienet tintuża għal aktar minn 3000 sena: l-aħħar iskrizzjoni magħrufa s'issa għandha d-data tal-24 ta' Awissu 394, u tinsab fil-tempju ta' Philae .

Mill-Imperu Antik Eġizzjan 'l hawn, l-Eġizzjan ġeroglifiku kien sistema ta' kitba li fiha kien hemm imħallta l-ideogrammi, karattri tal-konsonanti (unilitteri, bilitteri u anki trilitteri) u d-determinattivi (ara iżed 'l isfel). Mit-tmintax id-dinastija Eġizzjana 'l hawn, l-iskribi kienu jużaw ċertu numru ta' karattri bilitterali bħala sillabarji (sȝ, bȝ, kȝ eċċ. ) biex jittraskrivu l-ismijiet semitiċi jew ta' nisel semitiku, iżda l-kitba msejħa sillabika ma ġietx minn dan il-qasam.

Kienet x'kienet il-funzjoni tagħhom, il-karattri kienu dejjem figurattivi: kienu jirrappreżentaw xi ħaġa tanġibbli, ta' spiss tingħaraf faċilment, anke minn xi ħadd li ma jkunx jaf it-tifsira tal-karattru. Fil-fatt, fid-disinn tal-ġeroglifiċi, l-Eġizzjani ħadu l-ispirazzjonu minn madwarhom: oġġetti ta' ħajja ta' kuljum, annimali, pjanti, partijiet tal-ġisem. Matul l-epoka tal-Imperu Antik, l-Imperu Nofsani u l-Imperu l-Ġdid kien hemm madwar seba' mitt karattru ġeroglifiku, waqt li fl-epoka Greko-Rumana, kien hemm aktar minn sitt elef.

Il ġeroglifiċi kienu minquxin fuq il-ġebel jew fil-każ tal-kitba jeratika, imħażżin bil-kalami u l-linka fuq materjal inqas durevoli.

L-użu ta' ġeroglifiċi minquxin deher qabel il-Ċiviltà Fargħunija, u hekk m'għandux x'jaqsam mal-ħtiġijiet amministrattivi ta' stat fil-formazzjoni tiegħu. Kien limitat għal oqsma fejn l-estetika u/jew il-valur ta' kliem maġiku kienu importanti: formoli ta' offerti, affreski funerarji, testi reliġjużi, iskrizzjonijiet uffiċjali. Il-kitba kienet għall-ewwel tikkonsisti f’isktrizzjonijiet qosra – titli li jirreferu għal sovran, battalja, kwantità, imbagħad madwar l-2700 QK, matul il-renju tal-Fargħun Netjerikhet notevoli għall-iżvilupp tal-funzjonijiet reliġjużi u r-riti funerarji, bdew jiżviluppaw frażi mibnija li nsibu l-iżjed fil-piramidi.

Ħajt tat-Tempju ta' Ombo Kom

Wara ż-żmien li ħadet is-sistema ta' kitba tat-tip ġeroglifiku biex tiżviluppa, nistgħu niddistingwu erba' fażijiet ta' evoluzzjoni (u ta' semplifikazzjoni progressiva) ta' din il-kitba: wara l-fażi ġeroglifika, tiġi l-fażi tal-ġeroglifiċi linjari, imbagħad tiġi dik tal-kitba jeratika, imbagħad tmiss dik tal- kitba demotika, u fl-aħħar jiġi l-Koptiku, bħala l-aħħar pass tal-proċess ta' astrazzjoni u semplifikazzjoni.

L-ewwel semplifikazzjoni tas-sistema ta' kitba Eġizzjana li jiddistingwu l-Eġittoloġi, hi dik tal-ġeroglifiċi linjari. Dawn żammew l-aspett figurattiv tal-ġeroglifiċi minquxin, iżda huma mpinġijin b'inqas reqqa minn dawk tal-aħħar. Il-ġeroglifiċi linjari huma l-ewwel pass lejn l-astrazzjoni ta' din is-sistema ta' rappreżentazzjoni. Kienu jpinġuhom fuq is-sarkofagi tal-injam u l-papiri tal-"kotba tal-mejtin".

Il-kitba jeratika jew saċerdotali, it-tielet stadju tal-evoluzzjoni tas-sistema ta' kitba Eġizzjana, hi l-forma kursiva tagħha u kienet ristretta għal dokumenti amministrattivi u dokumenti privati. Kienu jiktbuha bil-pinzell fuq l-ostraka (biċċiet tal-fuħħar jew ġebla tal-franka), twavel żgħar tal-injam jew, aktar rari fuq il-papiru u l-parċmina, li kienu jqumu ħafna iżjed.

Mill-epoka Sajitika (is-sittax-il dinastija Eġizzjana), il-jerartika kienet parzjalment sostitwita minn kursiva ġdida, id-demotika jew tal-poplu. Din hi semplifikazzjoni estrema tal-jeratika, riżervata għall-atti amministrattivi u dokumenti tal-ħajja ta' kuljum u għalhekk issemiet "popolari". Il-jeratika ma baqgħitx tintuża ħlief biex jinkitbu xi testi saċerdotali jew reliġjużi, flimkien mal-ġeroglafiċi u għalhekk ħadet l-isem "saċerdotali." Fl-epoka Tolemajka, il-Grieg beda aktar u aktar jintuża bħala l-lingwa amministrattiva: minn 146 QK il-kuntratti miktubin biss bid-demotika kienu tilfu kull valur legali^{[Referenza meħtieġa]}.

Finalment, il-Koptiku kien l-aħħar fażi tal-lingwa u tal-kitba Eġizzjana. Dan għadu jintuża sal-lum, imma biss bħala lingwa liturgika. Jinkiteb permezz tal-alfabett Grieg li ġew miżjudin miegħu seba' karattri demotiċi għall-ħsejjes li mhumiex fil-Grieg.

Il-kitba Eġizzjana m'għadhiex tintuża illum biex tinkiteb xi lingwa. Madankollu, skont xi riċerkaturi, kienet hi, permezz tal-proto-Sinajitiku, li welldet l-alfabett Feniċju, li minn naħa tiegħu nissel l-alfabett Lhudi, Aramajk u Grieg, u minn tal-aħħar ħargu l-karattri Latini u Ċirilliċi.

Is-sistema ta' kitba

Riproduzzjoni tal-istele ta' Rosetta

Il-ġeroglifiċi huma kollha, jew kważi kollha, figurattivi: dawn jirrappreżentaw elementi veri jew immaġinarji, xi kultant stilizzati u semplifikati, iżda fil-parti l-kbira, jintgħarfu perfettament.

Jean-François Champollion, id-deċifratur tal-ġeroglafiċi, meqjus bħala missier l-Eġittoloġija ddefinixxa s-sistema ġeroglifika hekk:

Din hi sistema kumplessa, kitba li hi fl-istess ħin figurattiva, simbolika, u fonetika, fl-istess test, fl-istess frażi, u għandi ngħid kważi fl-istess kelma..

Fil-fatt, l-istess karattru jista' jiġi interpretat b'modi differenti skont il-kuntest: bħala fonogramma (qari fonetiku), bħala ideogramma jew bħala determinattiv (qari semantiku). Se naraw iktar tard li l-karattri determinattivi, li ma jinqarawx, jgħinu fil-qari billi "jiddeterminaw" il-qasam lessikali li l-kelma tappartieni għalih. Għalhekk, il-karattru determinattiv ta' "raġel bil-qegħda" (A1 fil-lista totali tal-ġeroglifiċi skond il-klassifikazzjoni ta' Gardiner) jakkumpanja l-kliem li juru l-funzjoni ("viżier", "qassis"), il-professjoni ("bennej"), l-etniċità ("Ażjatiku", "Eġizzjan", "Libjan", "Nubjan ") jew rabta tal-familja ("missier", "iben", "ħu").

Fis-sezzjonijiet li ġejjin, il-ġeroglafiċi se jiġu traslitterati, jiġifieri jerġgħu jiġu traskritti permezz ta' simboli ta' sistema oħra.

Qari fonetiku

Fil-qari fonetiku wieħed jaqra l-karattru independentament mit-tifsira tiegħu, skont il-prinċipju ta' rebus. Il-fonogrammi huma ffurmati jew minn konsonanti (karattri msejħin "mono-" jew unilitteri"), żewġ karattri (karattri "bilitteri") jew tlieta (karattri "trilitteri"). L-erbgħa u għoxrin karattru unilitteru jagħmlu il-psewdo-alfabett ġeroglifiku (ara hawn taħt).

Il-kitba ġeroglifika tixbaħ lil abġad: il-vokali ma jinkitbux, differenti mill-kunejformi pereżempju. Hi kitba difettuża (scriptio defectiva).

Mela, il-ġeroglifiku li jirrappreżenta papra jinqara "sȝ", għax dawn kienu l-konsonanti tal-kelma għal dan l-annimal. Fl-istess ħin wieħed juża l-karattru ta' papra mingħajr l-ebda konnessjoni mal-annimal biex jirrappreżenta l-fonemi "s" u "ȝ" wara xulxin (independament mill-vokali li jistgħu jakkumpanjaw dawn il-konsonanti) u hekk jikteb kliem bħal "sȝ", (iben) jew, b'żieda ta' karattri li nagħtu dettalji dawrhom iktar tard, "sȝw", (għases), "sȝṯ.w" (terra ferma).

: il-karattru sȝ ;

: l-istess karattru użat waħdu (is-sens tal-linja vertikali żgħira jiġi spjegat aktar tard) li jfisser "papra" jew ma' determinattiv addattat, "iben", żewġ kelmiet bl-istess konsonanti;

: Il-karattru sȝ ġewwa l-kelam sȝw, (għases) u fi

: sȝṯ.w, (terra ferma).

L-"alfabett" ġeroglifiku

Għal xi karattri, il-prinċipju ta' rebus sar dak ta' akrostika: tinqara biss l-ewwel konsonanti tal-kelma.

Eżempji tal-użu ta' ideogrammi għall-valur unilitteru tagħhom..

Ideogramma	Oġġett rappreżentat	Użu bħala ideogramma	Valur fonetiku tal-ideogramma	Valur unilitteru
	ħalq	"ħalq"	/rȝ/	/r/
	sieq	"post (fejn wieħed iqiegħed siequ) »	/bw/	/b/
	kobra	"kobra"	/ḏt/	/ḏ /

Hekk, nistgħu niġbru fi gruppi l-erbgħa u għoxrin karattru unilitteru f'xorta ta' "alfabett" ġeroglifiku, li, però qatt ma ntuża biex jieħu post il-ġeroglifiċi l-oħra, għalkemm dan seta' jsir. Infatti il-kliem Eġizzjan kollu setgħu jinkitbu permezz ta' dawn il-karattri, iżda l-Eġizzjani qatt ma ħadu dan il-pass u ssemplifikaw il-kitba kumplessa tagħhom f’alfabett. Il-psewdo alfabett Eġizzjan huwa magħmul minn karattri li jindikaw konsonanti waħda biss, għalkemm xi wħud minnhom jindikaw aktar minn waħda meta jintużaw bħala ideogrammi.

Psewdo-alfabett ġeroglifika, fl-ordni konvenzjonali tad-dizzjunarji u l-grammatki

Karattru	Trażlitterazzjoni	Oġġett rappreżentat	Valur fonetiku	Kodiċi ta' Gardiner
	ȝ	avultun	alef Lhudija	G 1
	ỉ	qasba twarrad	jod Lhudija	M 17
	y	qasba twarrad	jod Lhudija	-
	ˁ	driegħ quddimija	għajin Lhudija	D 36
	w	ferħ tas-summien	[u]	G 43
	b	sieq	[b]	D 58
	p	siġġu	[p]	Q 3
	f	serp bil-qrun	[f]	I 9
	m	kokka	[m]	G 17
	n	ilma	[n]	N 35
	r	ħalq	[r]	D 21
	h	pjan jew bitħa ta' dar	[h]	O 4
	ḥ	merilla tal-ħajt tal-għażel	[h] emfatiku	V 28
	ḫ	kobba spag (?)	[x]	Aa 1
	ẖ	denb ta' barri	[ç]	F 32
	s	firrol	[z]	O 34
	ś	għażel mitwi	[s]	S 29
	š	għadira	[ʃ]	N 37
	ḳ	żurżieqa	[kw]	N 29
	k	qoffa	[k]	V 31
	g	buqar	[g]	W 11
	t	ħobża	[t]	X 1
	ṯ	xikel għall-annimali	tj	V 13
	d	id	[d]	D 46
	ḏ	kobra	[d͡ʒ]	I 10

Kumplamenti fonetiċi

Ras ta' gendus, serp, id ...

Il-kitba Eġizzjana hi spiss superfluwa: fil-fatt, jiġri spiss ħafna li kelma tkun segwita minn karattri diversi li jindikaw l-istess ħsejjes biex jiggwidaw il-qarrej. Pereżempju, il-kelma nfr, "sabieħ, tajjeb, perfett" tista' tinkiteb bit-trilitteru

biss, iżda ħafna aktar spiss ma' dan it-trilitteru kienu jiġu miżdudin l-unilitteri f u r. Allura tinkiteb nfr + f +r, imma tinqara nfr.

Il-karattri superfluwi li jakkumpanjaw il-karattri bilitteri jew trilitteri jissejħu "kumplamenti fonetiċi". Dawn ġeneralment jitqegħdu wara l-karattru li jikikumplamentaw, u b'hekk iservu ta' għajnuna għall-qari. Però xi minn daqqiet l-iskriba jaqleb l-ordni għal raġunijiet ta' kalligrafija u jqegħdhom warajh jew jinkwadrawh (ara hawn isfel):

mdw +d +w (il-kumplamenti huma mqegħdin wara) → tinqara mdw, "kliem, ilsien" ;

ḫ +p +ḫpr +r +j (il-kumplamenti jinkwadraw) → tinqara ḫpr.j, "Khepri".

Il-kumplamenti fonetiċi jgħinu biex wieħed jista' jiddistingwi bejn kliem omofoni, jiġifieri li għandhom l-istess pronunzja imma tifsira differenti. Fil-fatt, il-karattri mhux dejjem jinqraw l-istess:

pereżempju s-siġġu jista jinqara st, ws u ḥtm, skont il-kuntest li jkun qiegħed fih

Il-preżenza tal-kumplamenti fonetiċi - u determinattiv addatat – tgħin fil-qari ta' dak li jkun ġej:

• st :

st (miktuba st+t ; l-aħħar karattru hu d-determinattiv tad-dar jew li għandu xjaqsam magħha), "siġġu, tron, inħawi" ;

st (miktuba st+t ; l-aħħar karattru hu l-bajda, determinattiv tal-isem tal-alla mara Iside), "Iside".

• ws :

wsjr (miktua ws+jr, bil-kumplament fonetiku l-għajn, li jinqara jr, segwit mid-determinattiv ta' alla), "Ożiride".

• ḥtm :

| ḥtm.t (miktuba ḥ+ḥtm+m+t, bid-determinattiv tax-xakall), tip ta' annimal salvaġġ, forsi ors ;

ḥtm (miktuba ḥ+ḥtm+t, bid-determinattiv tal-għasfur itir), "għosfor".

Fl-aħħarnett, xi kultant ġara li xi kliem inbidlu fil-pronunzja tagħhom fl-Eġizzjani antik: f'dan il-każ, mhux rari li l-kitba adottat kompromess fin-notazzjoni, iż-żewġ modi ta' qari kienu indikati flimkien. Dan hu partikolarment il-każ għall-aġettiv bnrj, "ħelu" (jiġifieri ta' togħma tajba), li sar bnj, u għall-verb swri, "xorob", li sar swj. Fl-Eġizzjan nofsani jinkitbu bnrj u swri,

u	, li jinqara fl-istess ħin bnj u swj, ir-r ma tneħħietx biex tinżamm rabta tal-kitba mal-kelma antika.

Qari semantiku

Barra l-interpretazzjoni fonetika, il-karattri jistgħu jinqraw għat-tifsira tagħhom: f'dan il-każ nitkellmu dwar logogrammi (aktar preċiżament dwar ideogrammi) u determinattivi (jew semagrammi).

Logogrammi

Ġeroglifiku użat bħala logogramma jindika l-oġġett li hu l-xbiha tiegħu. Il-logogrammi għalhekk huma l-aktar spiss nomi komuni; huma ġeneralment akkumpanjati b'linja wieqfa li turi l-valur tal-logogramma (l-użu tal-linja wieqfa hi spjegata iżjed 'l isfel) fit-teorija, kull ġeroglifiku seta' jservi bħala logogramma. Il-logogrammi jistgħu ikunu akkumpanjati minn kumplamenti fonetiċi. F'xi każijiet, ir-relazzjoni semantika hija indiretta, metonimika jew metaforika.

Eżempji ta' ġeroglifiċi użati bħala logogrammi. Fl-aħħar tliet eżempji, ir-relazzjoni semantika hi metonimika jew metaforika.

Ġeroglifiċi	Pronunzja	Oġġett rappreżentat	Tifsira
	rˁ	xemx
	pr	dar
	swt	qasba (t hi l-kumplament fonetiku)
	ḏw	muntanja
	nṯr	standard tat-tempju	Alla
	bȝ	għasfur b'ras ta' bniedem (rappreżentazzjoni tradizzjonali tal-Ba)	ruħ, "Ba"
	dšr	"fenikottru" – il-fonogramma li tikkorrispondi miegħu tfisser "aħmar", u l-għasfur hu assoċjat permezz ta' metonimija ma' dan il-kulur.

Determinattivi

Id-determinattivi jew semagrammi jitqegħdu fl-aħħar tal-kelma. Dawn huma karattri siekta li jservu biex juru l-qasam lessikali tal-kelma. Billi l-każijiet ta' omografi huma spissi ħafna (speċjalment peress li konsonanti biss jinkitbu), l-għajnuna tad-determinattivi hi importanti ħafna. Kieku l-istess proċedura kienet teżisti fil-Malti, konna niktbu wara l-kliem omografi indiċi li ma jinqarax, iżda li jiċċara t-tifsira: pereżempju hekk nistgħu niddistingwu bejn "bies [imħabba]" u "bies [għasfur]".

Hemm ħafna determinattivi: allat, bnedmin, partijiet tal-ġisem tal-bniedem, annimali, pjanti eċċ. Ċerti determinattivi għandhom tifsira proprja u tifsira figurattiva. Pereżempju r-roll tal-papiru,

iservi biex jindika l-kitba jew l-idejat astratti.

Hawn nagħtu xi eżempji tal-użu tad-determinattivi biex nuru l-importanza tagħhom:

Eżempji ta' determinattivi ġeroglifiċi li jneħħu l-ambigwità bejn l-omofoni nfr.

Kelma
Pronunzja	nfr.w	nfr.t	nfr.w	nfr	nfr
Piktogramma determinattiva	tifel jagħmel idejh ma' ħalqu	mara bil-qegħda	dar	strixxa drapp bil-frenża	buqar bis-sinjal tal-plural
Qasam lessikali indikat	tifel jew tifla, żagħżugħ jew żagħżugħa	mara	dar, binja	drap, ilbies	buqar, platti tal-fuħħar, xorb
Tifsira tal-kelma	rekluti militari	xebba	pedamenti	ilbies	imbid, birra

Nota:

Dan id-determinattiv juri li l-kelma tiġri tliet darbiet, jiġifieri l-plural (billi l-lingwa Eġizzjana kellha plural imtenni kultant indikat b'żewġ linji).

Dawn il-kliem kollha għandhom konnotazzjoni tajba "tajjeb, sabieħ, perfett". Ta' minn jinnnota li dizzjunarju reċenti jagħti xi għoxrin kelma li jinqraw "nfr" jew jibdew b'din il-kelma – prova tar-rikkezza straordinarja tal-lingwa Eġizzjana.

Id-direzzjoni tal-kitba

Il-ġeroglifiċi jinkitbu mil-lemin għax-xellug, mix-xellug għal-lemin, jew minn fuq għal isfel, imma d-direzzjoni tas-soltu hi mil-lemin għax-xellug. Il-qarrej, biex ikun jaf id-direzzjoni tal-kitba, irid iħares lejn id-direzzjoni li fiha huma mdawrin il-ġeroglifiċi asimmetriċi. Pereżempju, meta l-figuri tal-bniedem u l-annimali, li jistgħu jingħarfu faċilment, iħarsu lejn ix-xellug, il-kitba trid tinqara mix-xellug għal-lemin u viċeversa.

Il-kliem mhumiex separati bi spazji jew punteġġjatura. Madankollu, xi karattri jidhru l-iżjed fl-aħħar tal-kelma, u għalhekk xi drabi hu possibbli li wieħed jagħraf il-kliem b'dan il-mod. Però huwa ċar li l-qsim ta' test fi kliem jista' jsir biss b'għarfien sod tal-lingwa u s-sintassi tagħha.

Il-kwadrat

Il-ġeroglifiċi ma jitqegħdux sempliċement f'linja wieħed wara l-ieħor: fil-fatt, dawn jitqassmu b'mod armonjuż f'kwadri jew kaxex virtwali (jiġifieri, mhux impinġijin), jew kwadrati, bl-istess mod bħas-sinogrammi. Bid-differenza li s-sinogrammi jimlew il-kwadrat sħiħ waqt li ċerti ġeroglifiċi jimlew nofs biss, orizzontalment jew vertikalment, u x'uħud kwart biss.

Eżempji ta' ġeroglifiċi li jokkupaw kwadrat, nofs kwadrat u kwart ta' kwadrat

Kwadrat	Nofs kwadrat orizontali	Nofs kwadrat vertikali	Kwart ta' kwadrat

L-ordni tal-kitba tal-elementi rranġati f'kwadrat hi indipendenti mid-direzzjoni tal-kitba ġlobali li tista' tkun minduda (kwadrati rranġati f'ringieli) jew wieqfa (kwadrati rranġati f'kolonni). Il-karattri li jokkupaw kwadrat jinqraw mix-xellug għal-lemin u mbagħad minn fuq għal isfel jew minn fuq għal isfel u mbagħad mix-xellug għal-lemin.

Karatteristiċi kalligrafiċi u restrizzjonijiet

Hemm bosta karatteristiċi kalligrafiċi. L-ewlenin fosthom huma dawn:

1. il-karattri huma maqsumin f'kwadrati (ara hawn fuq);
2. biex jiġi żgurat li kwadrat ikun komplut, kultant il-karattri jinqalbu biex is-sett jiġi iżjed kumpatt. Bl-istess mod, il-kumplamenti fonetiċi jintgħażlu b'mod li joqgħodu tajjeb fil-kwadrat anki akkost li xi ftit minnhom ikunu superfluwi;
3. xi karattri jistgħu jitħallew barra, speċjalment dawk li jindikaw il-fonemi ȝ u j;
4. il-karattri li jindikaw l-allat jitqegħdu fir-ras ta' dikjarazzjoni, frażi jew kelma komposta, bħala antepożizzjoni onorifika (inverżjoni rispettuża).

Madankollu, anki jekk il-ġeroglifiċi jkunu maqlubin dan ma jagħmilx differenza fit-trażlitterazzjoni u l-qari.

Karattri miżjudin

Sostituzzjoni b'linja mżerżqa

Karattru kultant meqjus offensiv "welled"

Il-karattri offensivi, ta' gwaj, tabù, rari jew kumplessi jistgħu jiġu mibdulin f'linja mżerżqa:

ms(j), verb li jfisser "welled", jista' jinkiteb:

id-determinattivi ta' mara qegħda teħles (l-aħħar karattru) kien kultant meqjus offensiv (jew sempliċiment diffiċli wisq biex jitpinġa);

m(w)t, "mewt", tinkiteb ukoll:

biex jiġi evitat id-determinattiv tal-għadu fuq l-art (l-aħħar karattru), karattru ta' gwaj.

Cartouche

Cartouche, li jfisser skartoċċ bil-Franċiż, għandu din il-forma:

Hawn jitqegħdu l-ġeroglifiċi

Jitqegħdu fil-cartouches l-ismijiet ta' allat (eċċezzjonalment) u l-aħħar żewġ ismijiet, re tal-Eġittu Għoli u Baxx u iben Re, tat-titli tal-faragħuni (dejjem):

jtn, "Aton"	jmn-rˁ, "Amon-Re"	qljwpȝdrȝ.t, "Kleopatra"

Karattri biex jimlew

Jintużaw xi karattri biex jimtlew il-kwadrati li ma jkunux kompluti.

Karattri magħqudin

Hemm xi karattri li huma magħmulin minn diversi oħra magħqudin flimkien. Dawn il-karattri, però jeżistu indipendentament u jservu bħala karattri ġodda: pereżempju, driegħ quddimija żżom xettru sservi bħala determinattiv għall-kliem li jfissru "mexxa, iggverna, ikkmanda" u d-derivati tagħhom.

Repetizzjoni

Jekk karattru ta' nom jidher darbtejn wara xulxin dan jindika li hu mtenni, waqt li jekk jidher tliet darbiet juri li hu fil-plural.

Karattri mhux figurattivi

Dawn huma:

• Linja wieqfa li tindika li l-karattru hu ideogramma (fil-każi ta' ambigwità fejn l-istess karattru jista' jservi bħala ideogramma jew karattru fonetiku);
• Żewġ linji mżerżqin li juru li nom huwa mtenni jew tliet linji weqfin li juru li nom hu fil-plural;
• U, misluf mill-kitba jeratika, is-suffiss tal-formazzjoni tal-plural: .

L-ortografija

Il-kunċett ta' ortografija "korretta" fl-Eġizzjan ġeroglifiku ma nistgħux inħarsu lejh bħal fil-lingwi moderni. Tabilħaqq, għal kważi kull kelma, kien hemm varjant wieħed jew aktar. Għalhekk, wieħed jiddubita jekk il-kunċett ta' ortografija kienx jeżisti fil-lingwa Eġizzjana. Fil-fatt, insibu:

• Karattri żejda;
• Ommissjoniet ta' grafemi, li ma nafux kinux apposta jew le;
• Bdil ta' grafema b'oħra, li jagħmilha impossibbli li ssir distinzjoni bejn "żball" jew ortografija "alternattiva";
• Żbalji u ommissjonijiet fil-kitba tal-karattrii, l-aktar problematiċi meta l-kitba tkun kursiva: kitba jeratika imma l-iżjed demotika fejn l-skematizzazzjoni tal-karattri hi estrema.

Eżempji ta' ġeroglifiċi

Ġeroglifiċi meħudin mill-Ġrammatka Eġizzjana ta' Jean-François Champollion

Bibljografija

• Dwar l-etimoloġija, l-istorja u l-evoluzzjoni :
  • Jean Vercoutter, L'Égypte et la vallée du Nil, Tome 1, Presses universitaires de France, 1992.
  • Elmar Edel, Altägyptische Grammatik, Ruma, Pontificium Institutum Biblicum, 1955. pġ. 1 - 12
  • Alan Henderson Gardiner, Egyptian Grammar - Being an Introduction to the Study of Hieroglyphs, The Griffith Institute, 1973. pġ. 6 u wara ISBN 0-900416-35-1
  • Gustave Lefebvre, Grammaire de l’égyptien classique, Il-Kajr, Imprimerie de l’Institut français d’archéologie orientale, 1955. pġ. 5 u wara
  • Pascal Vernus, Espace et idéologie dans l'écriture égyptienne, Pariġi, Le Sycomore, 1982.
  • Christiane Ziegler, Les Hiéroglyphes, département des Antiquités égyptiennes, Louvre, Editions de la Réunion des musées nationaux, 1991.
  • Antonio Loprieno, Ancient Egyptian - A Linguistic Introduction, Cambridge University Press, 2004. pġ. 5 u wara
  • Michel Malaise et Jean Winand, Grammaire raisonnée de l'égyptien classique, Liège, CIPL, Aegyptiaca Leodiensia 6, 1999.
  • Jean-Pierre Guglielmi, L'Égyptien hiéroglyphique - (+ 4 CD awdjo), Chennevières s/Marne, Assimil, 2010.
  • Cours d'égyptien hiéroglyphique,
  • François Neveu, La langue des Ramsès - grammaire du néo-égyptien, Pariġi, Khéops, 1996.
  • W. V. Davies, Egyptian Hieroglyphs, British Museum Press, 1996.
  • J. F. Healy, The early Alphabet, Londra, Berkeley : University of California Press, 1990. ISBN 0-520-07309-6
  • James Peter Allen, Middle Egyptian: An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs, Cambridge, 2000. ISBN 0-521-77483-7.
• Dwar il-kitba "sillabika"  :
  • Jean-François Champollion, Principes généraux de l'écriture sacrée égyptienne : appliquée à la représentation de la langue parlée, Paris, Institut d'Orient : M. Sidhom, 1836. ISBN 2-905304-00-6
  • Jaroslav Černý u Sarah I. Groll, A Late Egyptian Grammar, Ruma, Biblical Institute Press, 1975. pġ. 2
  • Adolf Erman, Neuägyptische Grammatik, Hildesheim, Georg Olms Verlag, 1979. pġ. 15 - 19
  • Ernest Alfred Thompson Wallis Budge, Egyptian language : easy lessons in Egyptian hieroglyphics, New-York, Dover Publications, 1910. ISBN 0-486-21394-3
  • Friedrich Junge, Neuägyptisch - Einführung in die Grammatik, Wiesbaden, Harrassowitz Verlag, 1999. pġ. 44 sq
  • Jean-Claude Goyon, Grammaire de l'égyptien hiéroglyphique : du moyen empire au début du nouvel empire, Lyon, Éditions A.C.V., 2006. ISBN 2-913033-10-5
• Dwar is-sistema ta' kitba :
  • Erhart Gräfe, Mittelägyptisch - Grammatik für Anfänger, Wiesbaden, Harrassowitz Verlag, 2001. pġ. 5 - 15
  • Gustave Lefebvre, Grammaire de l’égyptien classique, Il-Kajr, Imprimerie de l’Institut français d'archéologie orientale, 1955. pġ. 9 - 25.
• Dwar il-valur fonetiku tal-karattri "alfabetiċi"  :
  • Gaston Maspero, Introduction à l'étude de la phonétique égyptienne, Pariġi, H. Champion, 1917.
  • Gustave Lefebvre, Grammaire de l’égyptien classique, Il-Kajr, Imprimerie de l’Institut français d’archéologie orientale, 1955. pġ. 25 - 31

Ħoloq esterni

• [2]