Ara s-sors ta' Winnipeg

{{Infobox city}}
'''Winnipeg''' (ippronunzjata : winipɛɡ) hija belt [[Kanada|Kanadiża]], kapitali tal-provinċja ta' Manitoba u s-seba' belt nazzjonalment fin-numru ta' abitanti. Tinsab fil-konfluwenza tax-xmara l-Ħmra u Assiniboine. Hija protettia mill-għargħar mill- Floodway tax-Xmara l-Ħmra, permezz ta' wieħed mill-akbar swieq tal-qamħ fid-dinja.

Fil-95% residenti jitkellmu bl-Ingliż, iżda Winnipeg għandha ukoll komunità li titkellem bil-Franċiż, prinċipalment miġbura fid-distrett ta’ Saint-Boniface, li tirrappreżenta madwar 30 % tal-popolazzjoni. Fiċ-ċensiment tal-2016, il-belt kellha {{unité|727500|habitants}} .

Iċ-ċentru tal-belt jinsab madwar il-qalba storika ta' Winnipeg fil-viċinat ta' Forks li dejjem kienu post fejn jilaqgħu n-nies għal eluf ta’ snin.

== Ġeografija ==
Winnipeg hija stabbilita fil-konfluwenza tax-Xmara l-Aħmar mal-Assiniboine fuq ix-xatt tal-punent, li jissejjaħ il-Winnipeg Forks, u mas-Seine fuq ix-xatt tal-lvant. Sabiex jiġi evitat l-għargħar perjodiku li affettwa l-belt ta’ Winnipeg, waqt l-għargħar tax-Xmara l-Aħmar, kanal ta’ devjazzjoni tax-Xmara l-Aħmar, mibni fis-sittinijiet, jiddevja parti mill-ilmijiet tax-Xmara l-Aħmar kif ukoll parti minn dawk. tas-Seine. Huwa ppjanat proġett ta’ twessigħ tal-kanal sabiex iżid il-fluss tiegħu biex jilħaq fluss ta’ 4,000 metru kubu kull sekonda minflok l-2,550 metru kubu attwali.

== Storja ==
Fl-1738, Sieur de la Vérendrye bena l-ewwel post fuq is-sit, Fort Rouge, li mbagħad ġie abbandunat. Postijiet oħra nbnew fir-reġjun tax-Xmara l-Aħmar li kien ikkontestat bejn il-Kumpanija tal-Majjistral u l-Kumpanija tal-Bajja ta’ Hudson. Il-Forti Ġibiltà mibni mill-Kumpanija tal-Majjistral ingħata l-isem ġdid ta’ Fort Garry fl-1822 meta sar iċ-ċentru tar-reġjun. Inbniet mill-ġdid wara l-għargħar devastanti tal-1826 u saret ir-residenza tal-gvernatur tal-Kumpanija tal-Bajja ta’ Hudson. Fl-1869 u l-1870, Winnipeg esperjenzat ir-Ribelljoni tax-Xmara l-Ħamra meta l-Metis immexxija minn Louis Riel opponew it-teħid ta’ pussess minn wasliet ġodda mil-Lvant miġjuba mill-ferrovija u nnegozjaw id-dħul ta’ Manitoba fil-konfederazzjoni fl-1870. Fit-8 ta’ Novembru, 1873, Winnipeg ġiet inkorporata. bħala belt, tadotta dak l-isem tliet snin wara. Bejn is-snin disgħin u għoxrin, Manitoba gawdiet minn espansjoni ekonomika qawwija, imfakkra mill-iskultura tat-Tifel tad-Deheb ta’ Georges Gardet fuq il-koppla tal-palazz leġiżlattiv, li jżomm widna tal-qamħ f’id waħda u torċa.

Il-belt attwali ta 'Winnipeg inħolqot bl-inkorporazzjoni ta' diversi bliet suburbani, organizzazzjoni li sussegwentement għaddiet minn aġġustamenti żgħar. Minħabba l-art ċatta soġġetta għall-għargħar, il-leġiżlazzjoni tiskoraġġixxi l-urbanizzazzjoni barra l-limiti tal-belt, li għalhekk hija mdawra b'għelieqi.
[[Stampa:Pierre Gaultier de Varennes et de la Verendrye 03.jpg|alt=Sieur de la Vérendrye huwa l-oriġinatur ta' Winnipeg.|nofs|daqsminuri|Sieur de la Vérendrye huwa l-oriġinatur ta' Winnipeg.]]

== Ippjanar urban ==
Iċ-ċentru tal-belt jinsab madwar il-qalba storika ta 'Winnipeg fil-viċinat ta' Forks. The Forks dejjem kien post fejn jiltaqgħu għal eluf ta’ snin. Nattivi Amerikani, nassaba Franċiżi u korsijiet tal-imsaġar, Kanadiżi Franċiżi, nies ta 'razza mħallta u mbagħad l-Anglo-Sassoni stabbilixxew f'dan il-post.

La Fourche hija konnessa mad-distrett li jitkellem bil-Franċiż ta' Saint-Boniface mill-pont Esplanade Riel msemmi għall-figura storika Kanadiża Louis Riel. F’dan l-ispazju storiku u ċentrali nbena mużew tad-drittijiet tal-bniedem, il-Mużew Kanadiż għad-Drittijiet tal-Bniedem.

== Ekonomija ==
[[Stampa:Manitoba hydro place May 2022.jpg|alt=Manitoba Hydro topera minn Manitoba Hydro Place f'Winnipeg.|nofs|daqsminuri|Manitoba Hydro topera minn [[Manitoba]] Hydro Place f'Winnipeg.]]



Winnipeg hija bażi ekonomika u ċentru reġjonali. L-ekonomija tagħha hija diversa, b'impjiegi sinifikanti fil-kura tas-saħħa u l-assistenza soċjali (14%), kummerċ bl-imnut (11%), manifattura (8%), u amministrazzjoni pubblika (8%). Fl-2019, il-belt kellha madwar 450,500 impjieg. Xi wħud mill-akbar impjegaturi ta 'Winnipeg huma istituzzjonijiet tal-gvern u ffinanzjati pubblikament, inklużi l-Provinċja ta' Manitoba, l-Università ta 'Manitoba, il-Belt ta' Winnipeg, Manitoba Hydro, u l-Manitoba Liquor & Lotteries Corporation. Dawk li jħaddmu ewlenin fis-settur privat jinkludu l-Canad Corporation of Manitoba, Canada Life Assurance Company, StandardAero u SkipTheDishes<ref>{{Ċita web|url=https://www.gov.mb.ca/jec/lmi/pdfs/winnipeg/winnipeg_ep_2021.pdf|titlu=|data-aċċess=2024-08-22|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220702110935/https://www.gov.mb.ca/jec/lmi/pdfs/winnipeg/winnipeg_ep_2021.pdf|arkivju-data=2022-07-02|url-status=dead}}</ref>. 

Skont il-Bord tal-Konferenza tal-Kanada, Winnipeg hija mistennija li tara tkabbir reali tal-PGD ta '1.9% fl-2019. Il-prodott gross domestiku kien ta' $43.3 biljun fl-2018<ref>{{Ċita web|url=https://www.economicdevelopmentwinnipeg.com/|titlu=Economic Development Winnipeg|sit=www.economicdevelopmentwinnipeg.com|data-aċċess=2024-08-22}}</ref>.

Fl-2019, ir-rata tal-qgħad fil-belt kienet ta '5.3%, meta mqabbla ma' 5.7% nazzjonalment. Id-dħul tal-familja per capita kien ta '$ 47,824, meta mqabbel ma' $ 49,744 nazzjonalment. 

Ir-Royal Canadian Mint, imwaqqfa fl-1976, tipproduċi l-muniti kollha fiċ-ċirkolazzjoni fil-Kanada. Il-fabbrika, li tinsab fix-Xlokk ta’ Winnipeg, tipproduċi wkoll partijiet għal ħafna pajjiżi oħra. Fl-2012, Winnipeg ġiet ikklassifikata minn KPMG bħala l-irħas post biex isir negozju fil-Punent tal-Kanada. Bħal ħafna bliet tal-prairie, Winnipeg għandha prezz tal-ħajja relattivament baxx. Il-prezz medju ta 'dar f'Winnipeg kien $301,518 fl-2018. F'Mejju 2014, l-Indiċi tal-Prezzijiet tal-Konsumatur kien 125.8 meta mqabbel mal-prezzijiet tal-2002, li jirrifletti l-ispejjeż tal-konsumatur fid-dar.

== Reliġjon ==
64% tal-popolazzjoni ta’ Winnipeg hija Kristjana: 30% huma Kattolika, 8% huma Knisja Magħquda u 4.5% huma Anglikani. Il-belt hija s-sede tal-Arċidjoċesi Kattolika ta’ Winnipeg, filwaqt li l-Anglikani jaqgħu taħt id-Djoċesi ta’ Rupert’s Lan.
[[Stampa:StMaryswpg2.jpg|alt=Il-Katidral ta’ Santa Marija huwa s-sede tal-Arċidjoċesi ta’ Winnipeg.|nofs|daqsminuri|Il-Katidral ta’ Santa Marija huwa s-sede tal-Arċidjoċesi ta’ Winnipeg.]]

== Kultura ==
[[Stampa:Esplanade Riel (6875260965).jpg|alt=Esplanade Riel|nofs|daqsminuri|Esplanade Riel]]



Winnipeg kienet imsemmija l-Kapitali Kulturali tal-Kanada fl-2010 mill-Wirt Kanadiż. Mill-2021, hemm 26 sit storiku nazzjonali tal-Kanada f'Winnipeg. Waħda minnhom, La Fourche, tattira erba’ miljun viżitatur fis-sena. Hija dar għall-istudjo tat-televiżjoni tal-belt, it-Teatru Manitoba għaż-Żgħażagħ, il-Winnipeg International Children's Festival u l-Mużew tat-Tfal Manitoba<ref>{{Ċita web|url=https://winnipegarts.ca/|titlu=Home|sit=winnipegarts.ca|lingwa=en|data-aċċess=2024-08-22}}</ref>. Jinkludi wkoll skate plaza ta’ 2,800 m² (30,000 ft²), kumpless ta’ skutella ta’ 790 m² (8,500 pied²), li fih mural tal-pijunier tal-iskateboarding ta’ Winnipeg Jai Pereira, l-Esplanade Riel Bridge, riverwalk, Shaw Park u l-Mużew Kanadiż għall-Bniedem<ref>{{Ċita web|url=http://www.theforks.com/28|titlu=|data-aċċess=2024-08-22|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20090703055042/http://www.theforks.com/28|arkivju-data=2009-07-03|url-status=dead}}</ref>. Drittijiet. Il-Librerija Pubblika ta’ Winnipeg hija sistema ta’ librerija pubblika b’20 fergħa madwar il-belt, inkluża l-Librerija Prinċipali tal-Millenju.

Il-Winnipeg Bear, li kien se jsir l-ispirazzjoni għal parti mill-isem Winnie the Pooh, inxtara f’Ontario mill-Logutenent Harry Colebourn tal-Fort Garry Horse. Huwa semma lill-ors wara l-belt twelid tar-reġiment ta’ Winnipeg. AA Milne aktar tard kiteb sensiela ta’ kotba li fihom il-karattru fittizju Winnie the Pooh. L-illustratur tas-sensiela, Ernest H. Shepard, ħoloq l-unika pittura taż-żejt magħrufa tal-ors fittizju adottat ta’ Winnipeg, li tinsab għall-wiri f’Assiniboine Park<ref>{{Ċita web|url=https://www.poohcorner.com/Ernest-H.-Shepard-Illustrator.html|titlu=|data-aċċess=2024-08-22|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20190610100028/http://www.poohcorner.com/Ernest-H.-Shepard-Illustrator.html|arkivju-data=2019-06-10|url-status=dead}}</ref>.

Il-belt żviluppat ħafna platti distinti u stili kulinari, partikolarment fl-oqsma tal-ħelu u l-ħut affumikat sħun. L-Ewwel Nazzjonijiet u immigranti aktar riċenti mill-Lvant tal-Kanada, l-Ewropa u l-Asja għenu biex isawru x-xena kulinari ta’ Winnipeg, u taw lok għal platti bħal schmoo torte u deżerti wafer pie. Il-Gallerija tal-Arti ta’ Winnipeg hija l-eqdem gallerija tal-arti pubblika tal-Punent tal-Kanada, imwaqqfa fl-1912. Hija s-sitt l-akbar fil-pajjiż u tinkludi l-akbar kollezzjoni pubblika ta’ arti Inuit kontemporanja fid-dinja. Mill-aħħar tas-snin sebgħin, Winnipeg kellha wkoll kultura attiva ta’ ċentri mmexxija mill-artisti<ref>{{Ċita web|url=https://www.winnipegfreepress.com/gdpr-notice|titlu=Winnipeg Free Press|sit=www.winnipegfreepress.com|data-aċċess=2024-08-22}}</ref>.
[[Stampa:Canadian Museum for Human Rights, Winnipeg, Manitoba (29035323837).jpg|alt=Jinsabu f'Winnipeg, il-Mużew Kanadiż għad-Drittijiet tal-Bniedem huwa mużew nazzjonali tal-Kanada.|nofs|daqsminuri|Jinsabu f'Winnipeg, il-Mużew Kanadiż għad-Drittijiet tal-Bniedem huwa mużew nazzjonali tal-Kanada.]]

== Ġemellaġġ ==

* {{Flagicon|ISR}} [[Beer-Sheva]] ([[Iżrael]]) ;
* {{Flagicon|CHN}} [[Chengdu]] ([[Ċina]]) ;
* {{Flagicon|ISR}} [[Gan Yavné]] ([[Iżrael]]) ;
* {{Flagicon|KOR}} [[Jinju]] ([[Korea t'Isfel]]) ;
* {{Flagicon|FIN}} [[Kuopio]] ([[Finlandja]]) ;
* {{Flagicon|UKR}} [[Lviv]] ([[Ukrajna]]) ;
* {{Flagicon|PHI}} [[Manila]] ([[Filippini]]) ;
* {{Flagicon|USA}} [[Minneapolis]] ([[Stati Uniti]]) ;
* {{Flagicon|ISL}} [[Rejkjavik]] ([[Iżlanda]]) ;
* {{Flagicon|MEX}} [[San Nicolás de los Garza]] ([[Messiku]]) ;
* {{Flagicon|JPN}} [[Setagaya]] ([[Ġappun]]) ;
* {{Flagicon|TWN}} [[Taichung]] ([[Tajwan]]) ;
* {{Flagicon|ITA}} [[Trapani]] ([[Italja]]).

== Referenzi ==
[[Kategorija:Bliet tal-Kanada]]
[[Kategorija:Bliet kapitali fl-Amerika]]