Ara s-sors ta' Liebru Ewropew

{{Automatic taxobox}} 
[[Stampa:Spar av hare ugglan.gif|thumb|right|242px|Marki tal-lokomozzjoni tal-Liebru Ewropew ''[[Lepus europaeus]]'' a-Jimxi, b-Jaqbeż, c-Jiġri.]]
Il-[[Liebru Ewropew]] jissejjaħ b' ħafna ismijiet komuni fosthom, [[Liebru kannella ta' l-Ewropa]], [[Liebru komuni]] u [[Fenek ħmar tal-Lvant]]. Xjentifikament magħruf bħala '''''Lepus europaeus''''' u huwa [[speċi]] ta' mammiferu plaċentat tal-[[familja]] [[Leporidae]] (''[[leporidu]]''), fl-[[ordni]] [[Lagomorpha]] (''[[lagomorfu]]''), nattiv tal-kontinenti tal-[[Ewropa]] u l-[[Asja]].
[[Stampa:Running hare.jpg|thumb|left|200px|Liebru Ewropew ''[[Lepus europaeus]]'' jiġri.]]
Il-[[Liebru Ewropew]] huwa mammiferu ta' ħeffa kbira u kapaċi jilħaq veloċità ta' 70 kilometru jew 45 mil fis-siegħa. Dan jikber bejn 50 u 70 ċentimetru eskluż id-denb li ġeneralment ikun bejn 7 u 11-il ċentimetru ieħor u l-piż ta' [[liebru]] adult jista jvarja minn [[sottospeċi]] għal oħra bejn 2.5 u 6.5 kilogrammi.

Għalkemm normalment il-[[Liebru Ewropew]] ''[[Lepus europaeus]]'' huwa mammiferu ta' natura mistħijja u jgħix ħajja solitarja jew bħala par, dan jibdel l-attitudni tiegħu lejn ir-rebbiegħa, fejn dawn jibdew jiġru wara xulxin matul il-ġurnata fid-dawl tax-xemx f'nofs il-kampanja. Din l-imġieba hija xejn aktar ħlief kompetizjoni bejn l-irġiel biex jakkwistaw id-dominanza u b'hekk aċċess għal aktar nisa biex jirriproduċu magħhom. Waqt dan iż-żmien ta' ferneżija fost il-[[liebru|liebri]], wieħed jista' jarahom jagħtu u jiġġieldu bl-idejn. Għal żmien twil ħafna kienu jaħsbu li dan kien ikun ġlied ta' kompetizzjoni bejn l-irġiel, iżda minn osservazzjonijiet aktar fil-qrib irriżulta li dan ma kienx ħlief ġlied bejn in-nisa u l-irġiel, biex in-nisa juru jew li għadhom mhumiex lesti għat-tgħammir jew biex jaraw id-determinazzjoni tal-irġiel. 
[[Stampa:Skull of a hare.png|thumb|left|150px|Ras ta' skeletru ta' ''[[Lepus europaeus]]'' jiġri.]]
Il-[[Liebru Ewropew]], ma jgħixx bħall-biċċa l-kbira tal-fniek f'bejta taħt l-art u dan lanqas meta jasal iż-żmien taż-żrameġ. It-twelid taż-żgħar isir ġo bejta magħmula minn ħofra baxxa magħrufa bħala '''''"il-forma"''''' jew fil-ħaxix mirfus u mgħaffeġ mill-omm. Din mhijiex problema għaż-żrameġ għax huma addattati għan-nuqqas ta' protezzjoni fiżika billi jitwieldu miksijin bil-pil u b'għajnejhom miftuħa, b'hekk ftit żmien wara t-twelid dawn ikunu kapaċi jaħsbu għalihom infushom.

== Distribuzzjoni ==
Dan il-[[liebru]] mifrux mit-Tramuntana, għall-Punent, saċ-ċentru tal-Ewropa u fil-Punent tal-[[Asja]] għalkemm illum il-ġurnata id-distribuzzjoni ta' dan il-[[liebru]] kibret billi ġie introdott mill-bniedem fil-Lvant tal-kontinent tal-[[Amerika]] ta' Fuq fejn jissejjaħ [[Fenek ħmar tal-Lvant]], fil-Lbiċ lejn in-Nofsinhar tal-kontinent tal-Amerika ta' Isfel, fil-Lvant tal-kontinent tal-[[Awstralja]] u f'[[New Zealand]].

== Klassifikazzjoni ==
Dan il-liebru huwa 1 minn 10 [[speċi]] li qegħdin ikklassifikati fis-[[sottoġeneru]] ''[[Eulagos]]'' u l-i[[speċi]] maqsuma minn tal-inqas f'16-il [[sottospeċi]].

* [[Ordni]] [[Lagomorpha]]
** [[Familja]] [[Leporidae]]
*** [[Sottofamilja]] [[Leporinae]]
**** [[Tribù]] [[Leporini]]
***** [[Ġeneru]] ''[[Lepus]]''
****** [[Sottoġeneru]] ''[[Eulagos]]''
******* [[Liebru Ewropew]] jew [[Liebru kannella ta' l-Ewropa]] ''[[Lepus europaeus]]''
******** [[Sottospeċi]]
******** ''[[Lepus europaeus caspicus]]'' (Hemprich & Ehrenberg, 1832)
******** ''[[Lepus europaeus connori]]'' (Robinson, 1918)	
******** ''[[Lepus europaeus creticus]]'' (Barrett-Hamilton, 1903)
******** ''[[Lepus europaeus cyprius]]'' (Barrett-Hamilton, 1903)	
******** ''[[Lepus europaeus cyrensis]]'' (Satunin, 1905)	
******** ''[[Lepus europaeus europaeus]]'' (Pallas, 1778)	
******** ''[[Lepus europaeus hybridus]]'' (Desmarest, 1822)	
******** ''[[Lepus europaeus judeae]]'' (Gray, 1867)	
******** ''[[Lepus europaeus karpathorum]]'' (Hilzheimer, 1906)	
******** ''[[Lepus europaeus medius]]'' (Nilsson, 1820)	
******** ''[[Lepus europaeus occidentalis]]'' (de Winton, 1898)	
******** ''[[Lepus europaeus parnassius]]'' (Miller, 1903)	
******** ''[[Lepus europaeus ponticus]]'' (Ognev, 1929)	
******** ''[[Lepus europaeus rhodius]]'' (Festa, 1914)
******** ''[[Lepus europaeus syriacus]]'' (Hemprich & Ehrenberg, 1832)
******** ''[[Lepus europaeus transsylvanicus]]'' (Matschie, 1901)

== Gallarija ==

<gallery>
Image:Feldhase Jungtier 1 db.jpg|Żarmuġ ta' Liebru Ewropew 
Image:Feldhase Jungtier 2 db.jpg|Żarmuġ ta' Liebru Ewropew imgezzez fil-forma
Image:Feldhase Jungtier 3 db.jpg|Żarmuġ ta' Liebru Ewropew fil-forma
Image:Feldhase Jungtier 4 db.jpg|Żarmuġ ta' Liebru Ewropew moħbi qalb il-ħaxix
</gallery>

== Referenzi ==
* Hoffmann, Robert S.; Andrew T. Smith (November 16, 2005). Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds): Mammal Species of the World, 3rd edition, Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-8221-4.
* Lagomorph Specialist Group (1996).[http://www.iucnredlist.org/search/details.php/41280/all ''Lepus europaeus'']. 2006 IUCN Red List of Threatened Species.
* [https://web.archive.org/web/20120722051528/http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl The Paleobiology Database].
* [https://web.archive.org/web/20091025211418/http://geocities.com/mammal_taxonomy/nederlands2.html Tassonomija tal-Mammiferi].

== Ħoloq jew Linkijiet Esterni ==
* [https://web.archive.org/web/20101009211237/http://www.chrischapmanphotography.com/hares/ Il-Proġett tat-3 Liepri "The Three Hares Project"]

[[Kategorija:Liebru|Ewropew]]