Ara s-sors ta' L-Imdina

{{stub|ġeografija}}{{Infobox city|name=L-Imdina}}

L-'''Imdina''' (Feniċju: 𐤌𐤋𐤈‎, ''Maleṭ'', Grieg antik: Μελίττη ''Melíttē'', [[Lingwa Għarbija|Għarbi]]: مدينة‎ ''Madinah'', [[Lingwa Taljana|Taljan]]: ''Medina''), magħrufa ukoll bit-titli, '''''Città Vecchia''''' jew '''''Città Notabile''''', hija belt fortifikata fir-reġjun tat-Tramuntana ta' Malta li serviet bħala l-belt kapitali minn żmien l-qedem sal-[[medjuevu]]. Il-belt għadha mħaddna mill-ħitan tagħha u fiha jgħixu madwar 230 resident.

== Storja ==
L-Imdina kif nafuha llum hija ferm differenti minn dik ta’ żmien Medjevali, meta din il-belt ċkejkna kienet isservi bħala l-belt kapitali ta’ Malta.

Minn żmien qabel ma ġew ir-Rumani sa tmiem is-seklu sittax, l-Imdina flimkien mar-Rabat kienu l-aktar żona abitata fil-gżejjer Maltin. Dan minħabba li dawn l-inħawi kienu joffru widien bl-għejjun tal-ilma, għax l-Imdina u l-madwar huma l-aktar post għoli. Fi [[żmien Ruman]], l-Imdina – dak iż-żmien imsejħa Melita - kienet daqs ħames darbiet akbar milli hi llum, u l-ħitan tagħha kienu jwasslu sa fejn illum hemm il-knisja ta’ San Pawl fir-Rabat.  

Meta ġew l-Għarab, f’870 w.K., din il-belt bdiet tissejjah Mdina, riferenza għal parti ffortifikata tal-belt, bħal ma huma ħafna bliet fid-dinja Għarbija. Malta baqgħet maħkuma u mibdula f’kultura Għarbija u Musulmana sakemm ġew in-Normanni u aktar tard. Mil-perjodu Għarbi ma fadal xejn, ħlief ċimetrju Musulman li nstab barra s-swar tal-Mdina, preċiżament fuq il-pedamenti tad-[[Domus Ruman]] (il-Villa Rumana) qrib il-Bieb tal-Għarreqin. Dan iċ-ċimiterju kien instab fl-1881, waqt xi xogħlijiet li kienu qed isiru fuq il-Ġnien Howard u t-triq li tagħti lejn l-Imtarfa.

Fi żmien in-Normanni, jiġifieri fis-seklu 11 u 12, il-popolazzjoni ta’ Malta  bdiet bil-mod il-mod taqleb għal waħda Nisranija u Europeja fil-mod ta’ amministrazzjoni. Fl-1282, jissemma li fl-Imdina kien diġà jeżisti katidral, anki jekk f’dan il-perijodu, fl-Mdina kien hemm mhux biss Insara iżda anke Musulmani u Lhud.

Kien għall-ħabta ta’ dan iż-żmien li Malta biddlet ħafna jdejn skont ix-xewqa tar-Rejiet ta’ Spanja u l-Viċi Rejiet ta’ [[Sqallija]].  Fl-1432, ir-Re Alfonso ta’ Spanja żar l-Imdina u nnominaha bħala 'ġawra fil-kuruna tar-renju' tiegħu.

F’dan il-perijodu, il-popolazzjoni tal-Imdina kienet ta’ madwar 1,500 ruħ, waqt li l-popolazzjoni sħiħa tal-gżejjer Maltin kienet tammonta daqs 10,000.Fl-Imdina kien hemm  l-''Universita''’ (tip ta’ kunsill lokali li mhux biss ma kienx jieħu ħsieb il-bżonnijiet ta' din il-belt, iżda anki kien jitratta kwistjonijiet ta' natura nazzjonali, bħal l-importazzjoni ta’ oġġetti essenzjali ta'  qamħ, inbid u oġġetti oħra kemm ta' ikel kif ukoll oħrajn.

L-Imdina baqgħet isservi bħala l-belt kapitali ta' Malta sakemm ġew il-kavallieri tal-[[Ordni ta’ San Ġwann]].  Dawn għażlu li jgħixu ġol-Birgu u wara l-[[Assedju l-Kbir]] iddeċidew li jibnu l-Belt [[Valletta]] fejn ittrasferrixxew ruħhom biex jamminstraw il-gżejjer Maltin. Minn dak iż-żmien 'l hawn, l-Imdina bdiet titlef l-importanza strateġika u kummerċjali tagħha u ħafna nies li kienu jgħixu f'dawk l-inħawi bdew bdew bil-mod il-mod jitilqu minn hemm u jmorru jgħixu fl-inħawi tal-Port il-Kbir. 

Illum il-popolazzjoni tal-Imdina tlaħħaq biss mal-230 ruħ. Xorta waħda  din-il belt llum tkun mimlija ħajja għall-parti l-kbira tal-jum, l-aktar meta jżuruha kwantità kbira ta’ turisti.

== Postijiet ta' interess ==
* [[Il-Katidral]] ta' Malta (iddedikat lil San Pawl)

* [[Il-Mużew tal-Katidral|Il-Mużew tal-Katidral,]] Pjazza tal-Arċisqof

* Il-[[Mużew Nazzjonali dwar l-Istorja Naturali|Mużew Nazzjonali dwar l-Istorja Natural]]<nowiki/>[[Mużew Nazzjonali dwar l-Istorja Naturali|i]] (Palazzo Vilhena), Pjazza San Pubbliju

* [[Mdina Dungeons|Mdina Dungeons,]] Pjazza San Pubbliju

* [[Palazzo Falzon|Palazzo Falson]] (Id-Dar Normanna) Triq Villegaignon

* Il-[[Kunvent tal-Karmelitani|Kunvent tal-Karmelitani,]] Triq Villegaignon 

* The Knights of Malta - Triq l-Imħażen
* The Mdina Experience - Pjazza Mesquita

== Ritratti ==
<gallery>
Image:Mdina002.jpg|Is-swar tal-belt
Image:Mdina007.jpg|Veduta ta' l-iMdina mir-Rabat, belt fil-qrib
Image:Malta Mdina BW 2011-10-05 13-41-26.JPG|Id-daħla ta' l-Imdina
Image:Mdina004.jpg|Dar Normanna
Image:Mdina005.jpg|Triq dejqa medjovali tipika
Image:Malta 05 Mdina door.jpg|Bieb Malti tipiku fl-iMdina
Image:Mdina006.jpg|iskrizzjoni fuq kanun
Image:Malta Mdina BW 2011-10-05 12-41-38.JPG|Il-katidral tal-Imdina
</gallery>


{{Commons|Mdina}}



{{Kunsilli lokali ta' Malta u Għawdex}}

[[Kategorija:Bliet ta' Malta]]