Regola ta' De Wahl
Ir-regola ta' De Wahl hija regola ta' formazzjoni ta' kliem, żviluppata minn Ġermaniż Baltiku uffiċjal navali u għalliem Edgar de Wahl u applikata fil-lingwa mibni Interlingue, li kien ukoll il-ħolqien tiegħu.
Ir-regola serviet għall-formazzjoni ta 'ċerti forom grammatikali mibdula, bħall-aġġettivi u n-nomi, mill-infinittiv tal-verb.
Edgar de Wahl osserva mudelli eżistenti ta' bidliet fil-ħoss li seħħew fil-lingwi naturali (d għal s, r għal t, eċċ). L-iskop tal-ħakma tiegħu kien li jiddistilla dawn il-mudelli f'sistema regolari u loġika li hija riproduċibbli iżda wkoll naturali fid-dehra.
Regola
[immodifika | immodifika s-sors]Verb infinittivs fl-Interlingue jispiċċaw f'-ar, -ir jew -er. L-għerq jinkiseb bil-mod li ġej:
- Jekk, wara t-tneħħija ta -r jew -er tal-infinittiv, l-għerq jispiċċa bil-vokali, tiżdied il--t finali: crea/r, crea/t-, crea/t/or; peti/r, peti/t-, peti/t/ion.
- Jekk l-għerq jispiċċa fil-konsonanti d jew r, huma mibdula f's: decid/er, deci/s-, deci/s/ione; adher/er, adhe/s, adhe/sion; elid/er, eli/s-, eli/s/ion.
- Fil-każijiet l-oħra kollha, b'sitt eċċezzjonijiet, it-tneħħija tat-tmiem tagħti l-għerq eżatt: duct/er, duct-, duct/ion; emiss/er, emiss-, emiss/ion.
Dawn is-sitt eċċezzjonijiet huma
- ced/er, cess-
- sed/er, sess-
- mov/er, mot-
- ten/er, tent-
- vert/er, vers-
- veni/r, vent-
u l-verbi ffurmati minnhom bl-użu ta’ prefissi.
In-nomi u l-aġġettivi jinħolqu billi jitneħħa t-tmiem u b’hekk jinkiseb l-għerq. Wara li żżid -r jew -er, wieħed jikseb l-infinittiv fil-maġġoranza tal-każijiet: decora/t/ion, decora/t-, decora/r.
Applikazzjoni
[immodifika | immodifika s-sors]Din ir-regola ġiet applikata għall-ewwel darba fil-lingwa Interlingue. Jintuża wkoll fil-lingwa Sambahsa. Wara modifika possibbli wieħed jista' japplika din ir-regola biex joħloq forom ġodda ta' kelma speċjalment f'lingwi Rumani jew f'lingwi li ssellfu vokabularju minn lingwi Rumani.