Ara s-sors ta' Il-Ktieb ta' Mormon

[[Stampa:LDSBOM.jpg|180px|thumb|Il-Ktieb ta' Mormon]]
'''Il-Ktieb ta' Mormon''' hu wieħed mit-[[test sagru|testi sagri]] tal-[[Mormoniżmu]], meqjus mill-[[Qaddis tal-Aħħar Ġranet|Qaddisin tal-Aħħar Ġranet]] bħala ktieb rivelat. L-isem tal-ktieb ġej minn [[Mormon]], [[profeta]]–storiku li, skont it-test stess, ikkompila ħafna mill-ktieb. Kien tradott u ppubblikat għall-ewwel darba mill-fundatur tal-[[Knisja ta' Ġesù Kristu tal-Qaddisin tal-Aħħar Ġranet]], [[Joseph Smith]], f'Palmyra, [[New York (stat)|New York]], fis-[[26 ta' Marzu]] tal-[[1830]].

Flimkien mal-[[Bibbja]], il-Ktieb ta' Mormon hi parti tal-kanoni ta' skrittura sagra tal-[[Knisja ta' Ġesù Kristu tal-Qaddisin tal-Aħħar Ġranet]], il-[[Komunità ta' Kristu]], u knejjes oħra li jqisu lil Joseph Smith bħala l-fundatur tagħhom. Is-sottotitlu "''Testment ieħor ta' Ġesù Kristu''", kien ġie miżjud fl-[[1982]] fl-edizzjonijiet tal-ktieb pubblikati mil-Knisja ta' Ġesù Kristu tal-Qaddisin tal-Aħħar Ġranet, bl-iskop li tenfasizza t-testimonjanza tad-divinità ta' Ġesù Kristu.<ref>{{ċita web |url=http://newsroom.lds.org/ldsnewsroom/eng/background-information/the-book-of-mormon-another-testament-of-jesus-christ |titlu=The Book of Mormon: Another Testament of Jesus Christ (The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints Edition) |data-aċċess=2008-07-30 |awtur= |data= |pubblikatur=The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints |lingwa=Ingliż}}</ref>

== Traduzzjoni tat-twavel tad-deheb ==
[[Stampa:The Hill Cumorah by C.C.A. Christensen.jpeg|300px|thumb|left|Pittura li turi lil Joseph Smith jirċievi t-twavel tad-deheb mill-Anġlu Moroni, fit-[[22 ta' Settembru]] tal-[[1823]] fl-għolja ta' Cumorah, Manchester, Stat ta' New York.]]
[[Stampa:Caractors large.jpg|300px|thumb|left|Manuskritt oriġinali b'kopja ta' karattri bl-Eġizzjan riformat miktuba fit-twavel tad-deheb.]]
Skont ir-rakkont ta' [[Joseph Smith]], il-Ktieb ta' Mormon hi t-traduzzjoni ta' test antik, miktub fuq [[twavel tad-deheb]], li wassal għad-dehra ta' [[anġlu]] fl-[[1823]]. Dan il-messaġġier, bl-isem ta' [[Moroni]], informa liż-żagħżugħ Joseph Smith li xi annali antiki kienu jinsabu midfunin taħt għolja bl-isem ta' Cumorah, sit fl-inħawi tar-razzett tal-famlija Smith, territorju ta' Palymra, New York. Skont ir-rakkont ta' Joseph Smith, u ta' persuni oħra li kienu skribi, ix-xogħol ta' traduzzjoni sar f'inqas minn disgħin ġurnata. Il-metodu ta' traduzzjoni għadu mhux magħruf, anki jekk hu probabbbli l-użu ta' oġġetti sagri, magħrufa aktar bħala [[Urim u Tummin]] (kwotati fil-[[Bibbja]] u fil-Ktieb ta' Mormon), u l-awżilju tal-poter tal-[[Spirtu s-Santu|Ispirtu s-Santu]]. Ġew tradotti aktar minn 500 paġna, li jiddeskrivu l-istorja ta' zewġ ċiviltajiet għal perjodu kumplessiv ta' 2,600 sena. Total ta' [[Xhud tal-Ktieb ta' Moron|ħdax-il xhud]] oħra iffirmaw dikjarazzjoni bil-miktub li huma raw u żammew f'idejhom it-twavel tad-deheb. Ħafna jistaqsu dwar l-affidabilità tad-dikjarazzjonijiet tagħhom. It-twavel kienu miktuba b'[[Eġizzjan riformat]], lingwa li l-Mormoni jqisuha bħala forma ta' [[ġeroglìfiku]]. Fl-[[1838]] it-twavel reġgħu ngħataw lill-anġlu Moroni minn Joseph Smith stess.

== L-importanza teoloġika tal-Ktieb ta' Mormon ==
L-għan tal-Ktieb, bħalma hu indikat fl-istess fontispizju, hu dak li:<ref>[http://scriptures.lds.org/en/bm/ttlpg Title Page, Book of Mormon] (Ingliż)</ref>
{{cquote|Juri lill-bqija tad-Dar ta' Iżrael liema affarijiet kbar għamel il-Missier għall-missirijiethom, u li jistgħu jagħrfu l-alleanzi tal-Missier, u li mhumiex rifjutati għal dejjem — U wkoll għall-konvinzjoni tal-Lhud u l-Ġentili li Ġesù hu l-Kristu, il-Missier Etern, li jimmanefesta għan-nazzjonijiet kollha.}} 

[[Joseph Smith]] espressa l-importanza li l-Ktieb ta' Mormon għandu fit-[[teoloġija]] Mormona li permezz tal-kliem kwotati hawn isfel li, f'edizzjonijiet suċċessivi, kienu msemmijin ukoll fl-introduzzjoni tal-ktieb stess:<ref>[http://scriptures.lds.org/en/bm/introduction Introduction, Book of Mormon] (Ingliż)</ref>

{{cquote|Qgħedt lil ħuti subien li l-Ktieb ta' Mormon kien l-aktar korrett mill-kotba kollha fid-dinja u ċ-ċabetta tar-reliġjon tagħna, u li raġel jista' jasal viċin ta' Alla billi jobbdi l-preċetti tiegħU u mhux ta' kwalunkwe ktieb ieħor.}}

== Kontenut ==
[[Stampa:The Book of Mormon- An Account Written by the Hand of Mormon upon Plates Taken from the Plates of Nephi.jpg|250px|thumb|Il-faċċata tal-Ktieb ta' Mormon mill-ewwel edizzjoni tal-1830.<br /><small>Immaġini mil-Librerija tal-Kungress tal-Istati Uniti, ''Diviżjoni tal-kotba rari u kollezzjonijiet speċjali''.</small>]]
[[Stampa:Book of Mormon Lands and Sites2.jpg|300px|thumb|left|Fil-Ktieb ta' Mormon hemm rakkuntat l-avvenimenti ta' ċiviltajiet li wara żviluppaw fil-kontinent Amerikan minn migrazzjonijiet mil-[[Lvant Nofsani]].]]
Il-Ktieb ta' Mormon hu kollezzjoni ta' ħmistax-il ktieb, imsemmijin wara l-awtur prinċipali tagħhom, il-profeta Mormon, missier Moroni (l-istess li deher lil Joseph Smith), li fis-[[seklu 5]] kien se jagħmel sommarju tal-kitbiet ta' dawn il-profeti fejn kitibhom fuq karti jew twavel tad-deheb. Minkejja li l-Ktieb ta' Mormon hu kkunsidrat li nkiteb ħafna sekli ilu, il-Mormoni jsostnu li dan ġie għad-dawl fiż-żminijiet kurrenti għall-abitanti tal-lum il-ġurnata.

Fil-Ktieb ta' Mormon hemm rakkuntat l-avvenimenti ta' ċiviltajiet li wara żviluppaw fil-kontinent Amerikan minn migrazzjonijiet mil-[[Lvant Nofsani]].

=== Annali kwotati fil-Ktieb ta' Mormon ===

Skont il-Ktieb ta' Mormon stess, Mormon u t-tifel tiegħu Moroni kitbu fuq it-twavel tad-deheb l-istorja tal-poplu tagħhom, fejn ġabruha minn erba' annali diversi fi twavel tal-metall:<ref>[http://scriptures.lds.org/en/bm/explanation A brief explanation about the Book of Mormon, Book of Mormon] (Ingliż)</ref>
# It-'''Twavel ta' Nefi''' huma ta' żewġ tipi: it-'''Twavel Żgħar''' u t-'''Twavel il-Kbar'''. Dawk tal-ewwel huma partikularment dedikati għall-kwistjonijiet spirtwali, għall-ministeru u għall-għalliema tal-profeti, waqt li dawk tat-tieni jikkonsistu fil-maġġoranza tagħhom l-istorja sekulari tal-popli interessati (1 Nefi [http://scriptures.lds.org/en/search?type=references&last=1Ne+9%3A2-4&help=&ro=checked&search=1Ne+9%3A2-4&do=Search&show=%0D%0A%0D%0A%0D%0A%0D%0A 9:2-4]). Barra minn hekk, minn żmien Mosia 'il quddiem, it-"Twavel il-Kbar" bdew jinkludu wkoll kwistjonijiet spirtwali importanti.
# It-'''Twavel ta' Mormon''' jikkonsistu minn sommarju u kummenti magħmula minn Mormon tat-"Twavel il-Kbar" ta' Nefi. Barra minn hekk, huma juru l-kontinwazzjoni tal-istorja tal-poplu tan-Nefiti ta' Mormon u dawk tat-tifel tiegħu Moroni.
# It-'''Twavel ta' Etera''' juru l-istorja tal-Ġarediti. Dawn l-annali ġew imqassra minn Moroni, biż-żieda tal-kummenti personali tiegħu, u mdaħħlin fl-istorja ġenerali taħt it-titlu tal-"Ktieb ta' Etera".
# It-'''Twavel tal-Bronż''' kienu dawk li ġew miġbura mill-poplu ta' Lei minn Ġersualemm fis-sena [[600 q.K.]] Ma' dawn it-twavel jagħmlu parti wkoll, il-[[pentatewku]] ta' [[Mosè]] u storja tal-Lhud, sal-bidu tar-renju ta' [[Sedekja]], re ta' Ġuda, u l-"profeziji tal-profeti qaddisin" (1 Nefi [http://scriptures.lds.org/en/search?type=references&last=1Ne+5%3A11-13&help=&ro=checked&search=1Ne+5%3A11-13&do=Search&show=%0D%0A%0D%0A%0D%0A%0D%0A 5:11-13]). Dawn mhumiex inklużi direttament fil-Ktieb ta' Mormon, però partijiet kbar ta' dawn it-twavel, li jikkwotaw lil [[Isaija]] u [[profeta|profeti]] oħra, kemm bibliċi u anki dawk li mhumiex, huma nklużi fil-Ktieb ta' Mormon.

=== Partijiet prinċipali tal-Ktieb ta' Mormon ===
{{Kotba tal-Ktieb ta' Mormon}}
{| class="wikitable"
|- 
!N.
!Titlu
!Kronoloġija possibbli ta'</br>l-avvenimenti rakkunatati
!Kapitli
!Abbrevjazzjonijiet
|- align="center"
|I
|[[L-Ewwel Ktieb ta' Nefi]]
|Mis-600 q.K.<br />sal-588-570 q.K.
|22
|"''1 Nefi''"</br> u "''1 Ne.''"
|- align="center"
|II
|[[It-Tieni Ktieb ta' Nefi]]
|Mill-588–570 q.K.<br />sa 559–545 q.K.
|33
|"''2 Nefi''"</br> u "''2 Ne.''"
|- align="center"
|III
|[[Il-Ktieb ta' Ġakobb]]
|Mill-544–421 q.K.<br />sal-544–421 q.K.
|7
|"''Ġakobb''"</br>u "''Ġak.''"
|- align="center"
|IV
|[[Il-Ktieb ta' Enos]]
|420 q.K.
|1
|"''Enos''"
|- align="center"
|V
|[[Il-Ktieb ta' Ġarom]]
|Mit-399 q.K.</br>sat-361 q.K.
|1
|"''Ġarom''"<br />u "''Ġar.''"
|- align="center"
|VI
|[[Il-Ktieb ta' Omni]]
|Mit-323 q.K.</br>sal-130 q.K.
|1
|"''Omni''"
|- align="center"
|VII
|[[Il-Kliem ta' Mormon]]
|Mit-385 q.K.
|1
|"''KtM''"
|- align="center"
|VIII
|[[Il-Ktieb ta' Mosia]]
|Mill-130–124 q.K.</br>sat-92–91 q.K.
|29
|"''Mosia''"<br />u "''Mos.''"
|- align="center"
|IX
|[[Il-Ktieb ta' Alma]]
|Mill-91–88 q.K.</br>sas-56–52 q.K.
|63
|"''Alma''"
|- align="center"
|X
|[[Il-Ktieb ta' Elaman]]
|Mit-52–50 q.K.</br>sas-6–1 q.K.
|16
|"''Elaman''"<br />u "''Ela.''"
|- align="center"
|XI
|[[Il-Tielet Nefi]]
|Mill-1–4 w.K.</br>sal-34–35 w.K.
|30
|"''Tielet Nefi''"<br />u "''3 Ne.''"
|- align="center"
|XII
|[[Ir-Raba' Nefi]]
|Mill-35 w.K.</br>sat-321 w.K.
|1
|"''Raba' Nefi''"<br />u "''4 Ne.''"
|- align="center"
|XIII
|[[Il-Ktieb ta' Mormon (annali ta' Mormon)|Il-Ktieb ta' Mormon]]
|Mit-321–326 w.K.</br>sal-401–421 w.K.
|9
|"''Mormon''"<br />u "''Morm.''"
|- align="center"
|XIV
|[[Il-Ktieb ta' Etera]]
|
|15
|"''Etera''"<br />u "''Ete.''"
|- align="center"
|XV
|[[Il-Ktieb ta' Moroni]]
|401–421 w.K.
|10
|"''Moroni''"<br />u "''Moro.''"
|}

== Referenzi ==
{{reflist}}

== Ħoloq esterni ==
{{wikiquote|Book of Mormon|Ktieb ta' Mormon}}
{{wikisource|The Book of Mormon (1830 Edition)}}
* {{en}} [http://www.lds.org/ Sit uffiċjali]
* {{en}} [http://www.mormon.org/learn/0,8672,1090-1,00.html Il-Ktieb ta' Mormon, informazzjoni bażika u twemmin]
* {{en}} [https://bookofmormon.online/home Book of Mormon Online]

[[Kategorija:Ktieb ta' Mormon| ]]
[[Kategorija:Kitbiet reliġjużi]]
[[Kategorija:Kristjaneżmu]]