Cantilena
Kantilena hija poeżija ta' Pietru Caxaro u hija l-eqdem test letterarju bil-Malti. Tmur lura għas-seklu 15 (mhux iktar tard mill-1485, meta miet l-awtur, u probabilment miktuba għall-ħabta tal-1470) iżda ġiet skoperta fl-1966 mill-Professur Godfrey Wettinger u l-Patri Mikiel Fsadni.
Cantilena nkitbet min-neputi ta' Pietru Caxaro, Brandano, kif kien jiftakarha hu, u kienet parti mill-atti notarili (Diċ. 1533–1563 Mejju) ta' Brandano.
Test
[immodifika | immodifika s-sors]Ortografija oriġinali
[immodifika | immodifika s-sors]Dan huwa t-test hekk kif jidher oriġinarjament:
Xideu il cada ye gireni tale nichadithicum
Mensab fil gueri uele nisab fo homorcom
Calb mehandihe chakim soltan ui le mule
Bir imgamic rimitne betiragin mucsule
Fen hayran al garca nenzel fi tirag minzeli
Nitla vu nargia ninzil deyem fil bachar il hali.
Huakit hi mirammiti lili zimen nibni
Mectatilix mihallimin me chitali tafal morchi
fen timayt insib il gebel sib tafal morchi
vackit hi mirammiti.
Huakit by mirammiti Nizlit hi li sisen
Mectatilix li mihallimin ma kitatili li gebel
fen tumayt insib il gebel sib tafal morchi
Huakit thi mirammiti lili zimen nibni
Huec ucakit hi mirammiti vargia ibnie
biddilihe inte il miken illi yeutihe
Min ibidill il miken ibidil i vintura
haliex liradi ’al col xibir sura
hemme ard bayad v hemme ard seude et hamyra
Hactar min hedann heme tred mine tamara.
Ortografija moderna
[immodifika | immodifika s-sors]It-test bil-Malti hekk kif niktbuh illum:
Xidew il-qada, ja ġirieni, talli nħadditkom,
Ma nsab fil-weri u la nsab f’għomorkom
Qalb m’għandha ħakem, sultan u la mula
Bir imgħammiq irmietni, b’turġien muħsula,
Fejn ħajran għall-għarqa, ninżel f’taraġ minżeli
Nitla’ u nerġa’ ninżel dejjem fil-baħar il-għoli.
Waqgħet hi, imrammti, l’ili żmien nibni,
Ma ħtatlix mgħallmin, ’mma qatagħli tafal merħi;
Fejn tmajt insib il-ġebel, sibt tafal merħi;
Waqgħet hi, imrammti.
Waqgħet hi, imrammti, niżżlet hi s-sisien,
Ma ħtatlix l-imgħallmin, ’mma qatagħli l-ġebel;
Fejn tmajt insib il-ġebel, sibt tafal merħi;
Waqgħet hi, imrammti, l’ili żmien nibni.
U hekk waqgħet hi, imrammti! w erġa’ ibniha!
Biddilha inti l-imkien illi jewtiha;
Min ibiddel l-imkien ibiddel il-vintura;
Għaliex l-iradi għal kull xiber sura:
Hemm art bajda, w hemm art sewda u ħamra.
Aktar minn hedawn hemm trid minnha tmarra.
Noti
[immodifika | immodifika s-sors]Dan it-test huwa kważi esklussivament Semitiku. L-unika kelma mhux Semitika hija vintura li ġejja mill-Isqalli u et, konġunzjoni Latina.
Ġeneralment, testi antiki Maltin ftit li xejn jużaw vokabularju mhux Semitiku; anke f'xogħlijiet letterarji li ġew wara, hemm predominanza ta' kliem Semitiku.
Links esterni
[immodifika | immodifika s-sors]- Il Cantilena
- Mejju ġie bil-Ward u Zaħar, it-tieni l-eqdem dokument bil-Malti (ta' l-inqas 200 sena iżgħar mill-Cantilena)