Residenzi tal-Familja Savoia

Ir-Residenzi tal-Familja Savoia huma grupp ta' binjiet f'Torino u fil-Belt Metropolitana ta' Torino, fir-reġjun ta' Piemonte, fit-Tramuntana tal-Italja. Dawn ir-residenzi tal-familja Savoia ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.^[1]

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

Il-familja Savoia hija familja rjali antika li ġiet stabbilita fl-1003 fir-reġjun ta' Savoie (li issa jinsab f'Rhône-Alpes, Franza), u iktar 'il quddiem fl-1720 saħħet il-poter tagħha u rrenjat fuq ir-Renju ta' Sardenja fil-Majjistral tal-Italja. Il-fergħa żagħżugħa tagħha, il-familja ta' Savoia-Carignano, wasslet għall-unifikazzjoni tal-Italja fl-1861 u rrenjat fuq ir-Renju tal-Italja mill-1861 sat-Tieni Gwerra Dinjija. Matul dan iż-żmien, ir-Re Vittorio Emanuele III abdika favur ibnu Umberto II iżda wara referendum istituzzjonali fl-1946, il-monarkija ġiet abolita, ġiet stabbilita repubblika, u l-membri tal-familja Savoia tkeċċew mill-pajjiż.^[2]

Fl-1562, Emanuele Filiberto, id-Duka ta' Savoie ttrasferixxa l-belt kapitali tiegħu lejn Torino u ta bidu għal sensiela ta' proġetti ta' kostruzzjoni bl-aqwa arkitetti disponibbli dak iż-żmien. Il-binjiet lussużi, inkluż b'tiżjin minn artisti kontemporanji, ġew iddisinjati biex jimpressjonaw lill-pubbliku u biex juru l-poter tal-familja Savoia. Minbarra l-palazzi f'Torino stess, inbnew vilel fil-kampanja u loġoġ tal-kaċċa fil-kampanja tal-madwar.^[1]

Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]

Ir-Residenzi tal-Familja Savoia ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997. Fl-2010 saret modifika żgħira fil-konfini tas-sit. Dawn il-binjiet kollha ġew elenkati b'mod konġunt bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO peress li "jirrappreżentaw l-aqwa arkitettura monumentali Ewropea tas-sekli 17 u 18, u jesprimu permezz tal-istil u l-opulenza tagħhom turija qawwija tas-setgħa tal-monarkija assoluta f'termini materjali".^[1]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' erba' kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem"; il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (v) "Eżempju straordinarju ta' insedjament uman tradizzjonali, ta' użu tal-art jew ta' użu tal-baħar, li jirrappreżenta kultura (jew kulturi), jew interazzjoni umana mal-ambjent, speċjalment meta jkun sar vulnerabbli minħabba l-impatt ta' bidla irreversibbli".^[1]

Residenzi[immodifika | immodifika s-sors]

F'Torino:
- Il-Palazz Irjali
- Il-Palazz Madama
- Il-Palazz Carignano
- Il-Kastell ta' Valentino
- Il-Villa tar-Reġina
Fil-Belt Metropolitana ta' Torino:
- Il-Palazz ta' Stupinigi
- Il-Palazz Irjali ta' Venaria Reale
- Il-Kastell ta' La Mandria
- Il-Kastell ta' Rivoli
- Il-Kastell ta' Moncalieri
- Il-Kastell ta' Racconigi
Fir-reġjun ta' Piemonte:
- Il-Kastell ta' Agliè
- Il-Villa ta' Pollenzo
- Il-Kastell ta' Govone

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

^ ^a ^b ^ċ ^d Centre, UNESCO World Heritage. "Residences of the Royal House of Savoy". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-06.
^ Ulwencreutz, Lars (2013). Ulwencreutz's The Royal Families in Europe V. Lulu.com. p. 290. ISBN 978-1-304-58135-8.

[:0-1] ċ ^d Centre, UNESCO World Heritage. "Residences of the Royal House of Savoy". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-06.

[2] Ulwencreutz, Lars (2013). Ulwencreutz's The Royal Families in Europe V. Lulu.com. p. 290. ISBN 978-1-304-58135-8.

[1]

[2]