Michelangelo Merisi da Caravaggio
 |
Dan l-artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal-istandard tal-Wikipedija. B'mod partikolari, dan l-artiklu huwa nieqes minn referenzi għal sorsi esterni li jivverifikaw il-fatti u perspettivi dwar is-suġġett. Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l-artiklu skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
| Michelangelo Merisi da Caravaggio | |
|---|---|
 | |
| Ħajja | |
| Isem propju | Michelangelo Merisi |
| Twelid | Milanu Caravaggio, 29 Settembru 1571 |
| Nazzjonalità | Dukat ta' Milan |
| Grupp etniku | Taljani |
| Mewt | Porto Ercole, 18 Lulju 1610 |
| Post tad-dfin | Porto Ercole |
| Familja | |
| Missier | Fermo Merixio |
| Omm | Lucia Aratori |
| Konjuga/i | Not married |
| Edukazzjoni | |
| Lingwi | Taljan |
| Għalliema |
Simone Peterzano (en)  |
| Okkupazzjoni | |
| Okkupazzjoni | pittur |
| Post tax-xogħol |
Ruma Zagarolo Napli Valletta Siracusa Genova Messina Milan Palermo Paliano |
| Xogħlijiet importanti |
Supper at Emmaus (en) Amor Vincit Omnia (en) Medusa (en) Basket of Fruit (en) The Fortune Teller (en) The Seven Works of Mercy (en) Self-Portrait as Bacchus (en) Bacchus (en) Annunciation (en) Judith Beheading Holofernes (en) |
| Premjijiet | |
| Moviment |
Barokk Counter-Reformation (en) |
| Moviment artistiku |
pittura tal-ġeneru pittura reliġjuża natura mejta |
Michelangelo Merisi da Caravaggio (28 ta' Settembru, 1571 – 18 ta' Lulju, 1610), magħruf aktar bħala Caravaggio, għall-belt fejn għex tfulitu, belt qrib Milan. Michelangelo kiber biex sar wieħed mill-aktar pitturi magħrufa fid-dinja minħabba l-istil tal-arti li hu żviluppa, li għal dak iż-żmien kienet xi ħaġa li innovattiva u li biha għaġġeb lil bosta.
Ħajtu
[immodifika | immodifika s-sors]Meta Michelangelo kellu biss ħames snin, missieru u nannuh mietu bil-pesta, (1576). Fl-1584, meta Michelangelo kellu tlettax-il sena daħal apprentist ma' Simone Peterzano, pittur Milaniż li kien isegwi fix-xogħol artistiku tiegħu l-arti Venezjana. Meta mietet ommu fl-1589, Michelangelo telaq minn Milan u mar jgħix Ruma.[1]
Hemm għall-ewwel xhur sofra l-faqar u lanqas biss kellu fejn jgħix. Wara xi żmien kien inġabar ma' ċertu Pandolfo Pucci, magħruf bħala 'Monsignore Insalata'. Imbagħad għamel tmien xhur jaħdem mal-pittur Giuseppe Cesari, il-pittur favorit tal-Papa Klement VIII. Ix-xogħol li kien ikun mqabbad jagħmel kien wieħed komuni u li ma jirrikjedix wisq ħila artistika.[2] Minkejja dan, f'dan iż-żmien Caravaggio kien diġà beda joħloq kapulavuri kbar, bħal ma nistgħu nsemmu l-pitturi, 'It-Tifel iqaxxar il-frott', 'Il-Baskett tal-Frott' u 'l-Bacchus Marid'. Jidher li dan tal-aħħar kienet autoritratt tiegħu nnifsu. Fix-xogħol tiegħu, Caravaggio kien jevita s-sbuħija idealistika u minflok kien jitratta s-suġġetti tiegħu b'mod l-aktar naturali. L-istil tiegħu ma niżilx tajjeb mal-pubbliku u nies intiżi fl-arti, għax dawn kienu mdorrijin għall-istil Rinaxximentali ta' Raffaelo u Michelangelo Buonaroti.
Kien fl-1595 li x-xogħol artistiku ta' Caravaggio laqat l-għajn tal-Cardinal Francesco Maria del Monte, Venezjan li kien jaf il-familja Medici ta' Firenze. Del Monte kellu ħafna ħbieb oħra li kienu bdew jinteressaw ruħhom fix-xogħlijiet ta' Caravaggio. Dawn bdew jordnaw xi xogħlijiet mingħand Caravaggio. Il-familja tal-bankier Ottavio Costa u l-familja ta' Crescenzi xtraw ukoll xi pitturi mingħand Caravaggio. Kien dan iż-żmien li għamel xi ħbieb li għenuh biex jimxi 'l quddiem fil-karriera tiegħu. Dawn kienu l-pittur Prospero Orsi, l-arkitett Onorio Longhi, u l-Isqalli Mario Minitti.[1]
L-ewwel pitturi ta 'Caravaggio fuq temi reliġjużi reġgħu lura għar-realiżmu, u l-emerġenza ta' spiritwalità notevoli. L-ewwel waħda minn dawn kienet 'il-Maddalena Penitenti', li turi lil Marija Maddalena fil-mument meta tbiegħdet mill-ħajja tad-dnub u tidher mitfuha mal-art tibki, bil-ġawhar tagħha mxerred madwarha.
Fl-1599, meta kellu 24 sena, Caravaggio ġie ikkummissjonat biex ipitter il-kappella Contarelli,[1] fil-knisja ta' San Luigi dei Francesi ġewwa Ruma. Hawn pitter tliet pitturi kbar dwar il-ħajja ta' San Mattew. Caravaggio dam kważi sitt snin jaħdem fuq dan il-proġett. Din il-biċċa xogħol għamlitu famuż u d-domanda għax-xogħlijiet tiegħu bdiet tiżdied. Issa, Caravaggio sar magħruf bħala, egregius in urbe pictor (il-pittur famuż tal-belt).[1]
F'dan iż-żmien Caravaggio kien għaddej minn burdati vjolenti. Din il-vjolenza kienet tendenza li kienet minn dejjem tagħmel parti mill-karattru tiegħu. Issa beda anki jxellef difrejh mal-ġustizzja. Insibu li sawwat lil pittur, fera suldat, tefa' l-ġebel lill-gwardjani Rumani, inqabad bl-armi fuqu, kellu xi jgħid minħabba l-maħbuba tiegħu u fl-aħħar, f'Ottubru tal-1606 fi ġlieda li kellu fit-triq, Caravaggio qatel lil Ranuccio Tomassoni. Wara d-delitt ħarab minn Ruma biex ma jinqbadx mill-ġustizzja, għax kien ħareġ bandu biex jkun arrestat.
Caravaggio l-ewwel mar Napli, imbagħad f'Ġunju tal-1607, imbarka fuq xini tal-Ordni ta' San Ġwann u ħarab lejn Malta. Fuq l-istess mirkeb kien hemm il-kavallier Fra Ippolito Malaspina li wara li saru jafu l-xulxin, tal-aħħar rnexxilu jakkwista pittura ta' San Ġlormu (illum fl-Oratorju tal-Konkatidral).[1] Sa dak iż-żmien, Caravaggio kien laħaq sar magħruf sew u għalhekk, il-Gran Mastru tal-Ordni, Alof de Wignacourt kien jaf li Caravaggio kien pittur gwapp. Caravaggio tħabbeb mal-Gran Mastru u mal-Ordni u fil-ħmistax-il xahar li dam Malta (tlieta minnhom fil-ħabs) pinġa mill-inqas ħames pitturi. L-ikbar biċċa xogħol ta' Caravaggio f'Malta hi, l-'Qtugħ ir-Ras ta' San Ġwann', li ħadem apposta fuq il-post, fl-Oratorju tal-knisja konventwali tal-Ordni. Din lestiha f'Awissu tal-1608. Fl-14 ta' Lulju, jiġifieri xahar qabel ma lesta din il-pittura għall-oratorju, Il-Gran Mastru Wignacourt onorah billi għamlu Kavallier tal-Ġustizzja.[1] Biss sa ftit qabel ma kellha tkun imqiegħda f'posta din il-pittura, fid-29 ta' Awwissu. Caravaggio reġa' kellu xi jgħid ma' xi kavallieri u spiċċa anki ġie fl-idejn. Hu kien arrestat u mitfugħ fil-Kastell Sant'Anġlu, l-Birgu. Wara xi tliet xhur maqful hemm, Caravaggio irnexxielu jaħrab, x'aktarx bl-għajnuna ta' xi ħadd imlaħħaq fl-Ordni, u mbarka fuq mirkeb u ħarab lejn Sqallija. Niżel Sirakuża u minn hemm kompla fi triqtu lejn Messina u wara Palermo. Minn Palermo vvjaġġa lejn il-belt żgħira ta' Porto Ercole qrib Ruma. Hemm baqa' jistenna dejjem li jingħata il-maħfra mill-Papa għall-qtil ta' Ranuccio Tomassoni li minħabba fih kien ħarab minn Ruma fl-1606. Caravaggio miet ħesrem f'din il-belt, x'aktarx b'xemxata, fit-18 ta' Lulju 1610.
L-arti Karavaġġeska
[immodifika | immodifika s-sors]Dan hu l-stil li introduċa Caravaggio u li ħajjar lil ħafna pitturi oħrajn jagħmlu bħalu. Caravaggio jibqa’ jissemma bħala l-ewwel u l-aqwa esponent tal-istil ta' arti magħruf bħala Chiaroscuro. It-terminu ‘Karavaġġesk’ jirriferi wkoll għal karatteristiċi oħra li dan il-pittur kien tant magħruf għalihom. Caravaggio kien jagħżel il-mudelli tiegħu min-nies kwalunkwe li kien jiltaqa’ magħhom. Fl-arti Karavaġġeska jispiċċa l-idealiżmu tas-sbuħija u l-perfezzjoni tal-figura umana. Minflok tispikka r-realtà bid-difetti u anki l-kruha kollha tagħha. Hekk pereżempju fil-pittura ta’ San Ġirolmu li hemm fl-Oratorju ta’ San Ġwann, dan il-karattru hu rrappreżentat bil-fattizzi li jagħmluh bniedem kwalunkwe u li sata' kien bniedem li eżista f'Malta u li Caravaggio talbu biex jimmudella fuqu. F'dan ir-ritratt nosservaw il-ġilda mkemmxa fuq wara tal-pala ta’ id ta' dan il-qaddis li għandha ton ta' kulur differenti minn dik ta’ driegħu, li hi bajdanija - bħal ma wieħed jara fir-realtà meta bniedem ikun liebes il-ħwejjeġ u protett mix-xemx. Karatteristika oħra importanti ta’ Caravaggio hi l-kompożizzjoni tal-pittura bis-saħħa tad-dawl bħal ma naraw fil-kapulavur tiegħu, ‘il-Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann. Hawn naraw id-dawl fuq l-iġsma tal-karattri ġej minn sors wieħed, minn fuq, bħalikieku l-uniku dawl dieħel mit-tieqa li hemm fis-saqaf tal-oratorju. Fl-arti, dan id-dawl jissejjaħ, luce del cantina.
Bibliografija selettiva
[immodifika | immodifika s-sors]Bonello Giovanni, ‘Caravaggio Duo: A very personal Assessment’, Histories of Malta, Mysteries and Myths. 2007.
Buhagiar Mario, The Iconography of the Maltese Islands 1400 - 1800 - Painting. World Confederation of Salesian Past Pupils of Don Bosco - Lions Club (Malta).1988.
Debono Sandro, Understanding Caravaggio and his Art in Malta. Heritage Malta 2007.
Cassar Paul,’Michelangelo Merisi Da Caravaggio’ - The Creative Psychopath, Melita Historica, Vol. 10 no. 2.
Farrugia Randon Philip, ‘Beheading misplaced? Or misplaced arguments?'. The Times, July 2, 1999.
Farrguia Randon Philip, ‘Caravaggio in Malta - A new Document'. The Sunday Times of Malta, May 15, 1994.
Farrugia Randon Philip, ‘Mchelangelo Merisi da Cavggio - s life and works. The Times, June 6, 1997.
Mangion Tony, Caravaggio in Malta, Heritage Vol 3 pp.707-716.
Von Sandart Joachim, ‘Caravaggio and early 17th century Malta’. The Times, Saturday, September 16, 2007.