Aqbeż għall-kontentut

Yakushima

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Immaġni satellitari ta' Yakushima.

Yakushima (bil-Ġappuniż: 屋久島) hija waħda mill-Gżejjer Ōsumi fil-Prefettura ta' Kagoshima, il-Ġappun. Il-gżira għandha erja ta' 504.88 km2 (194.94 mil kwadru) u għandha popolazzjoni ta' 13,178 ruħ. L-aċċess għall-gżira huwa permezz ta' lanċa hydrofoil (li topera 7 jew 8 darbiet kuljum minn Kagoshima, skont meta jkun l-istaġun), lanċa mhux rapida tal-karozzi (li topera darba jew darbtejn kuljum minn Kagoshima), jew bl-ajru lejn l-Ajruport ta' Yakushima (joperaw 3 sa 5 titjiriet kuljum minn Kagoshima, titjira kuljum minn Fukuoka, u titjira kuljum minn Osaka). Amministrattivament, ir-raħal ta' Yakushima jokkupa l-gżira kollha. L-amministrazzjoni tar-raħal tieħu ħsieb ukoll Kuchinoerabujima fil-qrib. 42 % tal-gżira tinsab fi ħdan il-konfini tal-Park Nazzjonali ta' Yakushima.[1]

Iktar minn 50 % tal-elettriku ta' Yakushima huwa miksub mill-enerġija idroelettrika, u l-enerġija supplimentari ġġenerata tintuża għall-produzzjoni tal-gass tal-idroġenu bħala esperiment immexxi mill-Università ta' Kagoshima. Il-gżira ilha sit tat-testijiet għar-riċerka tal-vetturi Honda li jaħdmu biċ-ċelloli tal-idroġenu. Ma hemmx karozzi li jaħdmu bl-idroġenu stazzjonati fuq il-gżira, iżda l-muniċipalità tuża karozzi elettriċi.

Sit ta' Wirt Dinji

[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-1980, erja ta' 18,958 ettaru (46,850 akru) ġiet iddeżinjata bħala Riżerva tal-Bniedem u tal-Bijosfera tal-UNESCO.[2] Fl-1993, 10 ettari (25 akru) ta' artijiet mistagħdra f'Nagata-hama ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Ramsar.[3] Hija l-ikbar post fejn ibejtu l-fkieren tal-baħar fil-periklu ta' estinzjoni tat-tip loggerhead fit-Tramuntana tal-Oċean Paċifiku.[4] L-uniku fdal ta' foresta primordjali sħuna u miti f'Yakushima tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1993.[5] Fil-qalba (12.19-il kilometru kwadru (3,010 akru)) tas-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, ma hemmx traċċi ta' qtugħ ta' siġar fl-imgħoddi.[6]

Kull sena 300,000 turist iżuru l-gżira.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (vii) "Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal-għaġeb jew fejn hemm żoni ta' ġmiel naturali u ta' importanza estetika eċċezzjonali"; u l-kriterju (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar".[5]

Ħarsa ġenerali

[immodifika | immodifika s-sors]
Mappa bir-riljievi.

Yakushima tinsab bejn wieħed u ieħor 61.3 kilometru (38.1 mil) fin-Nofsinhar tat-tarf tan-Nofsinhar tal-Peniżola ta' Ōsumi fin-Nofsinhar ta' Kyushu, jew 135 kilometru (73 mil nawtiku) fin-Nofsinhar ta' Kagoshima. L-Istrett ta' Vincennes (Yakushima Kaikyō) jisseparaha mill-gżira ta' Tanegashima fil-qrib, li tospita ċ-Ċentru Spazjali Ġappuniż. Għadd ta' llanċjar ta' rokits minn Tanegashima jkun viżibbli b'mod ċar minn Yakushima.

Is-saff bażi tal-blat tal-gżira huwa l-granit u ma jospita l-ebda vulkan attiv. Il-gżira għandha erja ta' madwar 504.5 kilometri kwadri (194.8 mil) kwadru. Il-gżira bejn wieħed u ieħor hija ċirkolari bħala għamla, b'ċirkonferenza ta' 89 kilometru (55 mil) u b'dijametru ta' 28 kilometru (17-il mil). L-ogħla elevazzjonijiet tal-gżira huma Miyanouradake (bil-Ġappuniż: 宮之浦岳), b'għoli ta' 1,935 metru (6,348 pied), u Nagatadake (bil-Ġappuniż: 永田岳), b'għoli ta' 1,886 metru (6,188 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar; madankollu, Yakushima għandha 30 quċċata oħra b'għoli ta' iktar minn 1,000 metru (3,300 pied). Fil-gżira hemm ukoll bosta fawwariet termali (onsen).[7]

Fost l-insedjamenti ewlenin tal-gżira, li jiffurmaw il-Muniċipalità ta' Yakushima, hemm l-irħula portwali ta' Anbō u Miyanoura. Bejniethom hemm l-Ajruport ta' Yakushima. Insedjamenti oħra huma l-villaġġi kostali ta' Onoaida, Hirauchi, Kurio, Nagata u l-villaġġ forestali abbandunat ta' Kosugidani. Fost il-lokalitajiet, hemm il-fniedaq ta' Shiratani Unsui, Arakawa, l-Ajruport ta' Yakushima, Kigensugi u Yakusugi.

Mappa tal-Gżejjer Osumi.

Yakushima ġiet insedjata mill-inqas minn żmien id-dinastija Jōmon. Issemmiet għall-ewwel darba fid-dokumenti bil-miktub tad-dinastija Ċiniża Sui tas-seklu 6. Fis-601, iċ-Ċiniżi bagħtu spedizzjoni lejn il-"Pajjiż ta' Liukiu" (bil-Ġappuniż: 流求國). Huma nnotaw li n-nies kienu ta' statura żgħira iżda fuq tagħhom. Iċ-Ċiniżi ma setgħux jifhmu l-lingwa lokali u reġgħu lura lejn iċ-Ċina. Fis-607, huma bagħtu spedizzjoni oħra biex isir il-kummerċ, u ġabu magħhom wieħed mill-abitanti tal-gżira. Kien hemm ambaxxata Ġappuniża f'Louyang mar-ritorn tal-ispedizzjoni, u wieħed mill-Ġappuniżi stqarr li l-abitant tal-gżira kien liebes l-ilbies u kien jitkellem il-lingwa tal-Gżira ta' Yaku.

Fix-Shoku Nihongi bil-Ġappuniż, f'entrata tas-702 W.K., il-gżira kienet tifforma parti mill-provinċja ta' Tane tal-qedem. Spiss kienet tissemma fid-djarji tal-vjaġġaturi bejn iċ-Ċina tad-dinastija Tang u l-Ġappun tal-perjodu ta' Nara.

Matul il-perjodu ta' Edo, Yakushima kienet immexxija mill-klan ta' Shimazu tad-Dominju ta' Satsuma u kienet meqjusa bħala parti mill-Provinċja ta' Ōsumi. Wara r-restawr ta' Meiji, il-gżira ġiet amministrata bħala parti mill-Prefettura ta' Kagoshima.

Fl-2017, Yakushima ntlaqtet mit-tifun Noru li kkawża mewta.

F'Novembru 2023, l-inġenju tal-ajru V-22 Osprey tal-Forza tal-Ajru tal-Istati Uniti ħabat lil hinn mill-kosta ta' Yakushima, u mietu seba' membri tal-ekwipaġġ u membru tal-ekwipaġġ baqa' qatt ma nstab.[8][9][10][11]

Demografija u ekonomija

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-popolazzjoni ta' Yakushima laħqet il-quċċata tagħha fl-1960 b'24,010 abitanti. Minn dak iż-żmien 'il quddiem marret lura sal-ħabta tal-1995, iżda sussegwentement stabbilizzat għal ftit iktar minn 13,000 abitant.

Tradizzjonalment, l-oqsma ekonomiċi prinċipali tal-popolazzjoni kienu l-forestrija u l-esportazzjoni tal-prodotti tal-injam (b'mod prinċipali t-tavli taċ-ċedru tal-bjut), kif ukoll is-sajd kummerċjali. Il-kultivazzjoni tal-larinġ u tat-te, id-distillazzjoni tax-shōchū, u t-turiżmu issa huma s-sorsi ewlenin ta' introjtu.

Flora u fawna

[immodifika | immodifika s-sors]
Yaku-sugi (Jōmon-sugi).

Yakushima fiha waħda mill-ikbar meded li għad fadal ta' foresti subtropikali ta' siġar dejjem ħodor tal-Gżejjer Nansei, li huwa ekoreġjun b'ħabitat fil-periklu. L-uniċi annimali indiġeni kbar tal-gżira huma l-makakki tal-warrani aħmar (il-makakki ta' Yakushima) u varjetà ta' ċriev tat-tip sika (yakushika). Il-kelb selvaġġ tal-Ġappun huwa annimal komuni wkoll, iżda mhuwiex nattiv għall-gżira. Il-ballottri tal-Ġappun (Mustela itatsi) ġieli jitfaċċaw ukoll minn żmien għal żmien. Il-gżira hija s-sit fejn il-fkieren tal-baħar tat-tip loggerhead ipassu u jbidu l-bajd tagħhom, u lil hinn mill-kosta jgħammru wkoll id-dniefel. F'xi nħawi taż-żoni kostali hemm ukoll xi skolli tal-qroll, għalkemm ferm inqas mill-gżejjer ta' Okinawa fin-Nofsinhar. Il-gżira, flimkien mal-gżira fil-qrib ta' Tanegashima, ġiet irrikonoxxuta bħala Żona Importanti tal-Għasafar mill-BirdLife International peress li ssostni popolazzjonijiet ta' tuduni tal-Ġappun, ħamiem ħodor ta' Ryukyu u pitirrossi ta' Ryukyu.[12]

Yakushima hija famuża għall-veġetazzjoni folta tagħha. Il-biċċa l-kbira tas-siġar tal-gżira fl-imgħoddi nqatgħu għall-injam (u dan imur lura mill-inqas għall-perjodu bikri ta' Edo), iżda minn dak iż-żmien 'l hawn is-siġar reġgħu tħawwlu b'mod estensiv u l-qtugħ tas-siġar għall-injam intemm fl-aħħar tas-snin 60 tas-seklu 20, meta mbagħad ġie stabbilit reġim ta' konservazzjoni. Apparti l-foresti sekondarji tal-gżira, hemm xi nħawi ta' foresti primarji, magħmula l-iktar minn varjetà ta' Cryptomeria japonica, jew ċedru tal-Ġappun, magħruf bħala yakusugi (bil-Ġappuniż: 屋久杉); l-iżjed eżemplar magħruf jissejjaħ Jōmon Sugi (bil-Ġappuniż: 縄文杉), u huwa stmat li tmur lura mill-inqas għall-perjodu ta' Jōmon tal-istorja Ġappuniża, jiġifieri 2,300 sena ilu. Barra minn hekk, fil-gżira ġew elenkati iktar minn 50 varjetà ta' fjuri endemiċi, b'mod partikolari rododendroni, u mijiet ta' Bryophyta endemiċi rari, kif ukoll għadd ta' siġar endemiċi.

Shiratani Unsuikyo valley (bil-Ġappuniż: 白谷雲水峡; f'altitudni ta' 900 metru).
Foresta miti qrib l-għorfa ta' Yodogawa (f'altitudni ta' 1,400 metru).
Ix-xmara Kohananoe fl-imraġ għoljin (f'altitudni ta' 1,600 metru).
Veġetazzjoni subalpina bħar-rododendroni ta' Yakushima f'Kuromidake (bil-Ġappuniż: 黒味岳; f'altitudni ta' 1,800 metru).

Yakushima għandha klima suptropikali umduża (Cfa skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen) bi sjuf sħan u umdużi u bi xtiewi miti. Il-preċipitazzjoni tkun kbira ferm, b'mill-inqas 250 millimetru (9.8 pulzieri) ta' xita kull xahar u saħansitra 773 millimetru (30.4 pulzier) ta' xita f'Ġunju biss. Yakushima hija l-iżjed post fil-Ġappun fejn tinżel ix-xita, u l-preċipitazzjoni annwali f'Yakushima hija waħda mill-ogħla fid-dinja b'bejn 4,000 u 10,000 millimetru (160 sa 390 pulzier) ta' xita.[13] Jingħad mill-abitanti lokali li x-xita "tinżel 35 jum fix-xahar". Fil-ħarifa u fix-xitwa jkun hemm perjodi iktar nexfin, filwaqt li l-iżjed xita qliel tinżel fir-rebbiegħa u fis-sajf, spiss akkumpanjament minn ċedimenti tal-art. Il-gżira hija l-iżjed post fin-Nofsinhar tal-Ġappun fejn ikun hemm il-borra fil-muntanji, spiss għal xhur sħaħ, filwaqt li t-temperatura tal-oċean qatt ma tinżel taħt id-19 °C (66 °F).

Data klimatika Yakushima (temp. normali fl-1991–2020; temp. estremi mill-1937 sal-preżent)
Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena
Temp. għolja rekord °C (°F) 25.3
(77.5)
26.1
(79.0)
29.6
(85.3)
29.8
(85.6)
31.9
(89.4)
34.8
(94.6)
35.2
(95.4)
35.4
(95.7)
34.7
(94.5)
31.3
(88.3)
32.2
(90.0)
26.6
(79.9)
35.4
(95.7)
Medja massima kuljum °C (°F) 14.7
(58.5)
15.5
(59.9)
18.0
(64.4)
21.4
(70.5)
24.5
(76.1)
26.9
(80.4)
30.5
(86.9)
30.9
(87.6)
28.9
(84.0)
25.2
(77.4)
21.2
(70.2)
16.8
(62.2)
22.9
(73.2)
Medja kuljum °C (°F) 11.8
(53.2)
12.3
(54.1)
14.6
(58.3)
17.8
(64.0)
21.0
(69.8)
23.7
(74.7)
27.0
(80.6)
27.5
(81.5)
25.7
(78.3)
22.2
(72.0)
18.2
(64.8)
13.9
(57.0)
19.6
(67.3)
Medja minima kuljum °C (°F) 8.9
(48.0)
9.2
(48.6)
11.3
(52.3)
14.2
(57.6)
17.5
(63.5)
21.0
(69.8)
23.9
(75.0)
24.6
(76.3)
22.8
(73.0)
19.4
(66.9)
15.2
(59.4)
11.0
(51.8)
16.6
(61.9)
Temp. baxxa rekord °C (°F) 1.0
(33.8)
0.7
(33.3)
1.5
(34.7)
4.5
(40.1)
10.1
(50.2)
13.7
(56.7)
18.3
(64.9)
19.6
(67.3)
15.2
(59.4)
9.1
(48.4)
5.6
(42.1)
2.2
(36.0)
0.7
(33.3)
Preċipitazzjoni medja cm (pulzieri) 294.6
(11.60)
289.2
(11.39)
387.0
(15.24)
405.5
(15.96)
444.1
(17.48)
860.3
(33.87)
362.4
(14.27)
256.5
(10.10)
450.7
(17.74)
309.9
(12.20)
309.6
(12.19)
281.8
(11.09)
4,651.7
(183.14)
Medja tal-borra cm (pulzieri) 0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
0
(0)
Medja għall-jiem bil-preċipitazzjoni (≥ 0.5 mm) 17.2 15.2 16.2 13.5 13.7 19.6 12.5 14.6 15.5 12.8 12.8 15.8 179.3
Medja tal-umdità relattiva (%) 68 68 69 71 76 85 83 82 81 74 71 69 75
Medja fix-xahar għas-siegħat bid-dawl tax-xemx 74.9 83.2 117.9 146.2 152.7 100.0 209.9 201.3 139.8 115.9 97.3 78.8 1,515.8
Sors: L-Aġenzija Meteoroloġika tal-Ġappun.

Skont teorija kkontestata, xi sustanzi niġġiesa fl-ajru mir-Repubblika tal-Poplu taċ-Ċina jaf affettwaw is-siġar taż-żnuber bojod fil-foresta tal-gżira. Ir-riżultati xjentifiċi ġew ippubblikati f'dokument tal-2009.[14]

L-Ajruport ta' Yakushima (KUM) huwa l-uniku ajruport li jaqdi l-gżira. It-titjiriet kummerċjali skedati jiġu operati minn Japan Air Commuter, sussidjarja ta' JAL. Mill-2019, ir-runway kienet se tiġi estiża minn 1,500 metru għal 2,000 metru, biex b'hekk l-inġenji tal-ajru bil-ġettijiet ikunu jistgħu joperaw u jaqdu firxa usa' ta' destinazzjonijiet. Sa Jannar 2024 ma sarx progress fir-runway u għadha twila 1,500 metru.

Laneċ ewlenin

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Tanegayaku Jetfoil "Toppy" "Rocket" ta' veloċità għolja;
  • mill-Port ta' Kagoshima, il-Moll ta' Minato, il-Belt ta' Kagoshima; il-Port ta' Ibusuki (il-Belt ta' Ibusuki) f'Tanegashima, il-Port ta' Nishinoomote (il-Belt ta' Nishinoomote), Yakushima, il-Port ta' Miyanoura jew il-Port ta' Anbo.
  • Il-Lanċa Orita Kisen "Yakushima 2"
    • Kagoshima Minato-ku, il-Moll ta' Minami - il-Port ta' Yakushima / Miyanoura;
  • il-Bastiment Merkantili ta' Kagoshima Merchant Ship u l-Lanċa Shinyashiki Shoji "Haibisukasu"
    • il-Port ta' Taniyama, is-Sezzjoni 2 (il-Belt ta' Kagoshima) - il-Port ta' Tanegashima / Nishinoomote (il-Belt ta' Nishinoomote) - il-Port ta' Yakushima / Miyanoura;
    • Taniyamako wara wasla fil-Port ta' Nishinoomote billejl - Todokohaku l-għada filgħodu lejn il-Port ta' Miyanoura;
  • il-Lanċa ta' Yakushima "Taiyo"
    • Kuchinoerabujima - il-Port ta' Yakushima / Miyanoura Port - il-Port ta' Tanegashima / Shimama (Minamitanemachi).

Karozzi tal-linja

[immodifika | immodifika s-sors]

L-għadd ta' rotot tal-karozzi tal-linja huwa relattivament għoli kemm f'Tanegashima kif ukoll f'Yakushima. Dawn joperaw minn filgħodu sa filgħaxija. Madankollu, il-frekwenza tal-karozzi tal-linja f'kull rotta hija baxxa, għaldaqstant wieħed irid jippjana sew.

Hemm bosta kumpaniji tal-kiri tal-karozzi. It-triq tal-Majjistral, magħrufa bħala t-Triq Forestali tal-Punent, hija triq dejqa u diffiċli ferm li l-karozzi jaqilgħu lil xulxin fiha. Spiss it-triq tkun magħluqa minħabba xi ċedimenti okkażjonali, il-lilwiet f'daqqa u x-xaqlibiet weqfin. Il-prezzijiet tal-fjuwil fil-gżira huma ferm ogħla minn dawk fl-art kontinentali Ġappuniża.

Linja ferrovjarja

[immodifika | immodifika s-sors]

L-aħħar linja ferrovjarja fil-Ġappun li kienet topera b'gejġ dejjaq (762 millimetru) għadha preżenti fil-gżira iżda tintuża biss għat-trasport tal-merkanzija. Diversi linji oħra kienu joperaw iżda issa ngħalqu. Il-mogħdija tal-linja ferrovjarja tintuża minn xi wħud bħala mogħdija għall-mixi, iżda dan l-aġir huwa perikoluż ħafna għax il-linja ferrovjarja għadha topera.

F'Yakushima hemm diversi onsen (fawwariet termali):

  • il-fawwara termali ta' taħt il-baħar ta' Hirauchi;
  • Jomon no Yado Manten;
  • il-fawwara termali ta' Onoma;
  • il-fawwara termali ta' Oura;
  • il-fawwara termali ta' Yakushima;
  • il-fawwara termali ta' Yodogawa;
  • il-fawwara termali ta' Yudomari;
  • Yunoko no Yu.

Fil-kultura popolari

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Il-foresti ta' Yakushima ispiraw l-ambjent forestali fil-film ta' Hayao Miyazaki Princess Mononoke.
  • Yakushima ispirat il-foresta ta' Dremuchij fil-logħba elettronika Metal Gear Solid 3: Snake Eater.[15]
  • Il-karattri fittizji Jun u Jin Kazama tal-logħba elettronika Tekken kienu jgħixu f'Yakushima.[16] F'Tekken 8, Yakushima tidher għall-ewwel darba bħala ambjent tal-logħba.
  • Eiji Miyake, il-protagonist tar-rumanz ta' David Mitchell number9dream, huwa minn Yakushima. Partijiet mir-rumanz iseħħu fit-tfulija tan-narratur fil-gżira.
  • Il-film tal-1955 Floating Clouds jintemm bi vjaġġ lejn il-gżira.
  • Il-gżira dehret ukoll b'mod prominenti fil-film tal-1996 Rebirth of Mothra. Fil-film Mothra żgħir jgħum lejn il-gżira biex jittrasforma ruħu f'Mothra ġdid u iktar setgħan, u jieħu l-essenza tal-ħajja u s-setgħat il-ġodda tiegħu mill-foresta eterna.
  • Il-protagonisti tal-logħba elettronika ta' Atlus, Persona 3, iżuru Yakushima fil-bidu tal-vaganzi tas-sajf.
  • L-ewwel żewġ episodji tal-film televiżiv tal-2005, Kamen Rider Hibiki, iseħħu primarjament f'Yakushima.
  • Il-pajsaġġi f'Oni: Thunder God's Tale huma ispirati mill-foresti ta' Yakushima.[17]
  • L-ambjent prinċipali tal-episodji 1153 u 1154 ta' Detective Conan (Yamehime ta' Yakushima) huwa f'Yakushima, fejn iseħħ qtil fil-qalba tal-foresta qrib Jōmon Sugi.[18][19]
  1. ^ "Introducing places of interest: Kirishima-Yaku National Park [MOE]". www.env.go.jp (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-03-23. Miġbur 2025-03-14.
  2. ^ "UNESCO - MAB Biosphere Reserves Directory". www.unesco.org. Miġbur 2025-03-14.
  3. ^ "Ramsar sites in Japan" (PDF).
  4. ^ "『Kirishima-Yaku National Park』"霧島錦江湾国立公園"in Japan". パパ活アプリおすすめ16選 (bil-Ġappuniż). 2024-12-31. Miġbur 2025-03-14.
  5. ^ a b "Yakushima - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2025-03-12.
  6. ^ "IUCN Summary" (PDF).
  7. ^ "World Heritage Sites in Japan". www.jnto.go.jp (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
  8. ^ Hida, Hikari; Yoon, John (2023-12-04). "5 Bodies Found After Days of Searching for U.S. Military Aircraft in Japan" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
  9. ^ "Divers have found wreckage, 5 remains from Osprey aircraft that crashed off Japan, US Air Force says". AP News (bl-Ingliż). 2023-12-04. Miġbur 2025-03-14.
  10. ^ Novelly, Thomas (2023-12-04). "Remains Found of 5 More Air Force Crew Members Recovered After Osprey Crash Off Japan Coast". Military.com (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
  11. ^ "At least 1 dead after U.S. military aircraft crashes into the sea near Japan". NBC News (bl-Ingliż). 2023-11-29. Miġbur 2025-03-14.
  12. ^ "BirdLife DataZone". datazone.birdlife.org (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
  13. ^ "Japan Climate Charts Index". www.climate-charts.com. Miġbur 2025-03-14.
  14. ^ Fackler, Martin (2013-04-24). "Scientist Says Pollution From China Is Killing a Japanese Island's Trees" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
  15. ^ "MGS3". muni_shinobu.webs.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-12-03. Miġbur 2025-03-14.
  16. ^ "Playstation/鉄拳2-TEKKEN2- | バンダイナムコゲームス公式サイト". www.bandainamcoent.co.jp. Miġbur 2025-03-14.
  17. ^ critic, Jackson MurphyJackson Murphy is a movie; Lights-Camera-Jackson.com, entertainment columnist He is the creator of the website; Television, Has Made Numerous Appearances on; radio. (2022-10-20). "INTERVIEW: The Might And Heart Of "Oni: Thunder God's Tale"" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
  18. ^ "屋久島の山姫(前編)|事件ファイル|名探偵コナン|読売テレビ". 名探偵コナン|読売テレビ (bil-Ġappuniż). Miġbur 2025-03-14.
  19. ^ "屋久島の山姫(後編)|事件ファイル|名探偵コナン|読売テレビ". 名探偵コナン|読売テレビ (bil-Ġappuniż). Miġbur 2025-03-14.