Yakushima

Yakushima (bil-Ġappuniż: 屋久島) hija waħda mill-Gżejjer Ōsumi fil-Prefettura ta' Kagoshima, il-Ġappun. Il-gżira għandha erja ta' 504.88 km2 (194.94 mil kwadru) u għandha popolazzjoni ta' 13,178 ruħ. L-aċċess għall-gżira huwa permezz ta' lanċa hydrofoil (li topera 7 jew 8 darbiet kuljum minn Kagoshima, skont meta jkun l-istaġun), lanċa mhux rapida tal-karozzi (li topera darba jew darbtejn kuljum minn Kagoshima), jew bl-ajru lejn l-Ajruport ta' Yakushima (joperaw 3 sa 5 titjiriet kuljum minn Kagoshima, titjira kuljum minn Fukuoka, u titjira kuljum minn Osaka). Amministrattivament, ir-raħal ta' Yakushima jokkupa l-gżira kollha. L-amministrazzjoni tar-raħal tieħu ħsieb ukoll Kuchinoerabujima fil-qrib. 42 % tal-gżira tinsab fi ħdan il-konfini tal-Park Nazzjonali ta' Yakushima.[1]
Iktar minn 50 % tal-elettriku ta' Yakushima huwa miksub mill-enerġija idroelettrika, u l-enerġija supplimentari ġġenerata tintuża għall-produzzjoni tal-gass tal-idroġenu bħala esperiment immexxi mill-Università ta' Kagoshima. Il-gżira ilha sit tat-testijiet għar-riċerka tal-vetturi Honda li jaħdmu biċ-ċelloli tal-idroġenu. Ma hemmx karozzi li jaħdmu bl-idroġenu stazzjonati fuq il-gżira, iżda l-muniċipalità tuża karozzi elettriċi.
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]Fl-1980, erja ta' 18,958 ettaru (46,850 akru) ġiet iddeżinjata bħala Riżerva tal-Bniedem u tal-Bijosfera tal-UNESCO.[2] Fl-1993, 10 ettari (25 akru) ta' artijiet mistagħdra f'Nagata-hama ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Ramsar.[3] Hija l-ikbar post fejn ibejtu l-fkieren tal-baħar fil-periklu ta' estinzjoni tat-tip loggerhead fit-Tramuntana tal-Oċean Paċifiku.[4] L-uniku fdal ta' foresta primordjali sħuna u miti f'Yakushima tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1993.[5] Fil-qalba (12.19-il kilometru kwadru (3,010 akru)) tas-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, ma hemmx traċċi ta' qtugħ ta' siġar fl-imgħoddi.[6]
Kull sena 300,000 turist iżuru l-gżira.
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (vii) "Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal-għaġeb jew fejn hemm żoni ta' ġmiel naturali u ta' importanza estetika eċċezzjonali"; u l-kriterju (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar".[5]
Ħarsa ġenerali
[immodifika | immodifika s-sors]
Yakushima tinsab bejn wieħed u ieħor 61.3 kilometru (38.1 mil) fin-Nofsinhar tat-tarf tan-Nofsinhar tal-Peniżola ta' Ōsumi fin-Nofsinhar ta' Kyushu, jew 135 kilometru (73 mil nawtiku) fin-Nofsinhar ta' Kagoshima. L-Istrett ta' Vincennes (Yakushima Kaikyō) jisseparaha mill-gżira ta' Tanegashima fil-qrib, li tospita ċ-Ċentru Spazjali Ġappuniż. Għadd ta' llanċjar ta' rokits minn Tanegashima jkun viżibbli b'mod ċar minn Yakushima.
Is-saff bażi tal-blat tal-gżira huwa l-granit u ma jospita l-ebda vulkan attiv. Il-gżira għandha erja ta' madwar 504.5 kilometri kwadri (194.8 mil) kwadru. Il-gżira bejn wieħed u ieħor hija ċirkolari bħala għamla, b'ċirkonferenza ta' 89 kilometru (55 mil) u b'dijametru ta' 28 kilometru (17-il mil). L-ogħla elevazzjonijiet tal-gżira huma Miyanouradake (bil-Ġappuniż: 宮之浦岳), b'għoli ta' 1,935 metru (6,348 pied), u Nagatadake (bil-Ġappuniż: 永田岳), b'għoli ta' 1,886 metru (6,188 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar; madankollu, Yakushima għandha 30 quċċata oħra b'għoli ta' iktar minn 1,000 metru (3,300 pied). Fil-gżira hemm ukoll bosta fawwariet termali (onsen).[7]
Insedjamenti
[immodifika | immodifika s-sors]Fost l-insedjamenti ewlenin tal-gżira, li jiffurmaw il-Muniċipalità ta' Yakushima, hemm l-irħula portwali ta' Anbō u Miyanoura. Bejniethom hemm l-Ajruport ta' Yakushima. Insedjamenti oħra huma l-villaġġi kostali ta' Onoaida, Hirauchi, Kurio, Nagata u l-villaġġ forestali abbandunat ta' Kosugidani. Fost il-lokalitajiet, hemm il-fniedaq ta' Shiratani Unsui, Arakawa, l-Ajruport ta' Yakushima, Kigensugi u Yakusugi.

Yakushima ġiet insedjata mill-inqas minn żmien id-dinastija Jōmon. Issemmiet għall-ewwel darba fid-dokumenti bil-miktub tad-dinastija Ċiniża Sui tas-seklu 6. Fis-601, iċ-Ċiniżi bagħtu spedizzjoni lejn il-"Pajjiż ta' Liukiu" (bil-Ġappuniż: 流求國). Huma nnotaw li n-nies kienu ta' statura żgħira iżda fuq tagħhom. Iċ-Ċiniżi ma setgħux jifhmu l-lingwa lokali u reġgħu lura lejn iċ-Ċina. Fis-607, huma bagħtu spedizzjoni oħra biex isir il-kummerċ, u ġabu magħhom wieħed mill-abitanti tal-gżira. Kien hemm ambaxxata Ġappuniża f'Louyang mar-ritorn tal-ispedizzjoni, u wieħed mill-Ġappuniżi stqarr li l-abitant tal-gżira kien liebes l-ilbies u kien jitkellem il-lingwa tal-Gżira ta' Yaku.
Fix-Shoku Nihongi bil-Ġappuniż, f'entrata tas-702 W.K., il-gżira kienet tifforma parti mill-provinċja ta' Tane tal-qedem. Spiss kienet tissemma fid-djarji tal-vjaġġaturi bejn iċ-Ċina tad-dinastija Tang u l-Ġappun tal-perjodu ta' Nara.
Matul il-perjodu ta' Edo, Yakushima kienet immexxija mill-klan ta' Shimazu tad-Dominju ta' Satsuma u kienet meqjusa bħala parti mill-Provinċja ta' Ōsumi. Wara r-restawr ta' Meiji, il-gżira ġiet amministrata bħala parti mill-Prefettura ta' Kagoshima.
Fl-2017, Yakushima ntlaqtet mit-tifun Noru li kkawża mewta.
F'Novembru 2023, l-inġenju tal-ajru V-22 Osprey tal-Forza tal-Ajru tal-Istati Uniti ħabat lil hinn mill-kosta ta' Yakushima, u mietu seba' membri tal-ekwipaġġ u membru tal-ekwipaġġ baqa' qatt ma nstab.[8][9][10][11]
Demografija u ekonomija
[immodifika | immodifika s-sors]Il-popolazzjoni ta' Yakushima laħqet il-quċċata tagħha fl-1960 b'24,010 abitanti. Minn dak iż-żmien 'il quddiem marret lura sal-ħabta tal-1995, iżda sussegwentement stabbilizzat għal ftit iktar minn 13,000 abitant.
Tradizzjonalment, l-oqsma ekonomiċi prinċipali tal-popolazzjoni kienu l-forestrija u l-esportazzjoni tal-prodotti tal-injam (b'mod prinċipali t-tavli taċ-ċedru tal-bjut), kif ukoll is-sajd kummerċjali. Il-kultivazzjoni tal-larinġ u tat-te, id-distillazzjoni tax-shōchū, u t-turiżmu issa huma s-sorsi ewlenin ta' introjtu.
Flora u fawna
[immodifika | immodifika s-sors]
Yakushima fiha waħda mill-ikbar meded li għad fadal ta' foresti subtropikali ta' siġar dejjem ħodor tal-Gżejjer Nansei, li huwa ekoreġjun b'ħabitat fil-periklu. L-uniċi annimali indiġeni kbar tal-gżira huma l-makakki tal-warrani aħmar (il-makakki ta' Yakushima) u varjetà ta' ċriev tat-tip sika (yakushika). Il-kelb selvaġġ tal-Ġappun huwa annimal komuni wkoll, iżda mhuwiex nattiv għall-gżira. Il-ballottri tal-Ġappun (Mustela itatsi) ġieli jitfaċċaw ukoll minn żmien għal żmien. Il-gżira hija s-sit fejn il-fkieren tal-baħar tat-tip loggerhead ipassu u jbidu l-bajd tagħhom, u lil hinn mill-kosta jgħammru wkoll id-dniefel. F'xi nħawi taż-żoni kostali hemm ukoll xi skolli tal-qroll, għalkemm ferm inqas mill-gżejjer ta' Okinawa fin-Nofsinhar. Il-gżira, flimkien mal-gżira fil-qrib ta' Tanegashima, ġiet irrikonoxxuta bħala Żona Importanti tal-Għasafar mill-BirdLife International peress li ssostni popolazzjonijiet ta' tuduni tal-Ġappun, ħamiem ħodor ta' Ryukyu u pitirrossi ta' Ryukyu.[12]
Yakushima hija famuża għall-veġetazzjoni folta tagħha. Il-biċċa l-kbira tas-siġar tal-gżira fl-imgħoddi nqatgħu għall-injam (u dan imur lura mill-inqas għall-perjodu bikri ta' Edo), iżda minn dak iż-żmien 'l hawn is-siġar reġgħu tħawwlu b'mod estensiv u l-qtugħ tas-siġar għall-injam intemm fl-aħħar tas-snin 60 tas-seklu 20, meta mbagħad ġie stabbilit reġim ta' konservazzjoni. Apparti l-foresti sekondarji tal-gżira, hemm xi nħawi ta' foresti primarji, magħmula l-iktar minn varjetà ta' Cryptomeria japonica, jew ċedru tal-Ġappun, magħruf bħala yakusugi (bil-Ġappuniż: 屋久杉); l-iżjed eżemplar magħruf jissejjaħ Jōmon Sugi (bil-Ġappuniż: 縄文杉), u huwa stmat li tmur lura mill-inqas għall-perjodu ta' Jōmon tal-istorja Ġappuniża, jiġifieri 2,300 sena ilu. Barra minn hekk, fil-gżira ġew elenkati iktar minn 50 varjetà ta' fjuri endemiċi, b'mod partikolari rododendroni, u mijiet ta' Bryophyta endemiċi rari, kif ukoll għadd ta' siġar endemiċi.
Klima
[immodifika | immodifika s-sors]Yakushima għandha klima suptropikali umduża (Cfa skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen) bi sjuf sħan u umdużi u bi xtiewi miti. Il-preċipitazzjoni tkun kbira ferm, b'mill-inqas 250 millimetru (9.8 pulzieri) ta' xita kull xahar u saħansitra 773 millimetru (30.4 pulzier) ta' xita f'Ġunju biss. Yakushima hija l-iżjed post fil-Ġappun fejn tinżel ix-xita, u l-preċipitazzjoni annwali f'Yakushima hija waħda mill-ogħla fid-dinja b'bejn 4,000 u 10,000 millimetru (160 sa 390 pulzier) ta' xita.[13] Jingħad mill-abitanti lokali li x-xita "tinżel 35 jum fix-xahar". Fil-ħarifa u fix-xitwa jkun hemm perjodi iktar nexfin, filwaqt li l-iżjed xita qliel tinżel fir-rebbiegħa u fis-sajf, spiss akkumpanjament minn ċedimenti tal-art. Il-gżira hija l-iżjed post fin-Nofsinhar tal-Ġappun fejn ikun hemm il-borra fil-muntanji, spiss għal xhur sħaħ, filwaqt li t-temperatura tal-oċean qatt ma tinżel taħt id-19 °C (66 °F).
Data klimatika Yakushima (temp. normali fl-1991–2020; temp. estremi mill-1937 sal-preżent) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
Temp. għolja rekord °C (°F) | 25.3 (77.5) |
26.1 (79.0) |
29.6 (85.3) |
29.8 (85.6) |
31.9 (89.4) |
34.8 (94.6) |
35.2 (95.4) |
35.4 (95.7) |
34.7 (94.5) |
31.3 (88.3) |
32.2 (90.0) |
26.6 (79.9) |
35.4 (95.7) |
Medja massima kuljum °C (°F) | 14.7 (58.5) |
15.5 (59.9) |
18.0 (64.4) |
21.4 (70.5) |
24.5 (76.1) |
26.9 (80.4) |
30.5 (86.9) |
30.9 (87.6) |
28.9 (84.0) |
25.2 (77.4) |
21.2 (70.2) |
16.8 (62.2) |
22.9 (73.2) |
Medja kuljum °C (°F) | 11.8 (53.2) |
12.3 (54.1) |
14.6 (58.3) |
17.8 (64.0) |
21.0 (69.8) |
23.7 (74.7) |
27.0 (80.6) |
27.5 (81.5) |
25.7 (78.3) |
22.2 (72.0) |
18.2 (64.8) |
13.9 (57.0) |
19.6 (67.3) |
Medja minima kuljum °C (°F) | 8.9 (48.0) |
9.2 (48.6) |
11.3 (52.3) |
14.2 (57.6) |
17.5 (63.5) |
21.0 (69.8) |
23.9 (75.0) |
24.6 (76.3) |
22.8 (73.0) |
19.4 (66.9) |
15.2 (59.4) |
11.0 (51.8) |
16.6 (61.9) |
Temp. baxxa rekord °C (°F) | 1.0 (33.8) |
0.7 (33.3) |
1.5 (34.7) |
4.5 (40.1) |
10.1 (50.2) |
13.7 (56.7) |
18.3 (64.9) |
19.6 (67.3) |
15.2 (59.4) |
9.1 (48.4) |
5.6 (42.1) |
2.2 (36.0) |
0.7 (33.3) |
Preċipitazzjoni medja cm (pulzieri) | 294.6 (11.60) |
289.2 (11.39) |
387.0 (15.24) |
405.5 (15.96) |
444.1 (17.48) |
860.3 (33.87) |
362.4 (14.27) |
256.5 (10.10) |
450.7 (17.74) |
309.9 (12.20) |
309.6 (12.19) |
281.8 (11.09) |
4,651.7 (183.14) |
Medja tal-borra cm (pulzieri) | 0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
Medja għall-jiem bil-preċipitazzjoni (≥ 0.5 mm) | 17.2 | 15.2 | 16.2 | 13.5 | 13.7 | 19.6 | 12.5 | 14.6 | 15.5 | 12.8 | 12.8 | 15.8 | 179.3 |
Medja tal-umdità relattiva (%) | 68 | 68 | 69 | 71 | 76 | 85 | 83 | 82 | 81 | 74 | 71 | 69 | 75 |
Medja fix-xahar għas-siegħat bid-dawl tax-xemx | 74.9 | 83.2 | 117.9 | 146.2 | 152.7 | 100.0 | 209.9 | 201.3 | 139.8 | 115.9 | 97.3 | 78.8 | 1,515.8 |
Sors: L-Aġenzija Meteoroloġika tal-Ġappun. |
Tniġġis
[immodifika | immodifika s-sors]Skont teorija kkontestata, xi sustanzi niġġiesa fl-ajru mir-Repubblika tal-Poplu taċ-Ċina jaf affettwaw is-siġar taż-żnuber bojod fil-foresta tal-gżira. Ir-riżultati xjentifiċi ġew ippubblikati f'dokument tal-2009.[14]
Trasport
[immodifika | immodifika s-sors]Ajruport
[immodifika | immodifika s-sors]L-Ajruport ta' Yakushima (KUM) huwa l-uniku ajruport li jaqdi l-gżira. It-titjiriet kummerċjali skedati jiġu operati minn Japan Air Commuter, sussidjarja ta' JAL. Mill-2019, ir-runway kienet se tiġi estiża minn 1,500 metru għal 2,000 metru, biex b'hekk l-inġenji tal-ajru bil-ġettijiet ikunu jistgħu joperaw u jaqdu firxa usa' ta' destinazzjonijiet. Sa Jannar 2024 ma sarx progress fir-runway u għadha twila 1,500 metru.
Laneċ ewlenin
[immodifika | immodifika s-sors]- Tanegayaku Jetfoil "Toppy" "Rocket" ta' veloċità għolja;
- mill-Port ta' Kagoshima, il-Moll ta' Minato, il-Belt ta' Kagoshima; il-Port ta' Ibusuki (il-Belt ta' Ibusuki) f'Tanegashima, il-Port ta' Nishinoomote (il-Belt ta' Nishinoomote), Yakushima, il-Port ta' Miyanoura jew il-Port ta' Anbo.
Laneċ oħra
[immodifika | immodifika s-sors]- Il-Lanċa Orita Kisen "Yakushima 2"
- Kagoshima Minato-ku, il-Moll ta' Minami - il-Port ta' Yakushima / Miyanoura;
- il-Bastiment Merkantili ta' Kagoshima Merchant Ship u l-Lanċa Shinyashiki Shoji "Haibisukasu"
- il-Port ta' Taniyama, is-Sezzjoni 2 (il-Belt ta' Kagoshima) - il-Port ta' Tanegashima / Nishinoomote (il-Belt ta' Nishinoomote) - il-Port ta' Yakushima / Miyanoura;
- Taniyamako wara wasla fil-Port ta' Nishinoomote billejl - Todokohaku l-għada filgħodu lejn il-Port ta' Miyanoura;
- il-Lanċa ta' Yakushima "Taiyo"
- Kuchinoerabujima - il-Port ta' Yakushima / Miyanoura Port - il-Port ta' Tanegashima / Shimama (Minamitanemachi).
Karozzi tal-linja
[immodifika | immodifika s-sors]L-għadd ta' rotot tal-karozzi tal-linja huwa relattivament għoli kemm f'Tanegashima kif ukoll f'Yakushima. Dawn joperaw minn filgħodu sa filgħaxija. Madankollu, il-frekwenza tal-karozzi tal-linja f'kull rotta hija baxxa, għaldaqstant wieħed irid jippjana sew.
Karozzi
[immodifika | immodifika s-sors]Hemm bosta kumpaniji tal-kiri tal-karozzi. It-triq tal-Majjistral, magħrufa bħala t-Triq Forestali tal-Punent, hija triq dejqa u diffiċli ferm li l-karozzi jaqilgħu lil xulxin fiha. Spiss it-triq tkun magħluqa minħabba xi ċedimenti okkażjonali, il-lilwiet f'daqqa u x-xaqlibiet weqfin. Il-prezzijiet tal-fjuwil fil-gżira huma ferm ogħla minn dawk fl-art kontinentali Ġappuniża.
Linja ferrovjarja
[immodifika | immodifika s-sors]L-aħħar linja ferrovjarja fil-Ġappun li kienet topera b'gejġ dejjaq (762 millimetru) għadha preżenti fil-gżira iżda tintuża biss għat-trasport tal-merkanzija. Diversi linji oħra kienu joperaw iżda issa ngħalqu. Il-mogħdija tal-linja ferrovjarja tintuża minn xi wħud bħala mogħdija għall-mixi, iżda dan l-aġir huwa perikoluż ħafna għax il-linja ferrovjarja għadha topera.
Onsen
[immodifika | immodifika s-sors]F'Yakushima hemm diversi onsen (fawwariet termali):
- il-fawwara termali ta' taħt il-baħar ta' Hirauchi;
- Jomon no Yado Manten;
- il-fawwara termali ta' Onoma;
- il-fawwara termali ta' Oura;
- il-fawwara termali ta' Yakushima;
- il-fawwara termali ta' Yodogawa;
- il-fawwara termali ta' Yudomari;
- Yunoko no Yu.
Fil-kultura popolari
[immodifika | immodifika s-sors]- Il-foresti ta' Yakushima ispiraw l-ambjent forestali fil-film ta' Hayao Miyazaki Princess Mononoke.
- Yakushima ispirat il-foresta ta' Dremuchij fil-logħba elettronika Metal Gear Solid 3: Snake Eater.[15]
- Il-karattri fittizji Jun u Jin Kazama tal-logħba elettronika Tekken kienu jgħixu f'Yakushima.[16] F'Tekken 8, Yakushima tidher għall-ewwel darba bħala ambjent tal-logħba.
- Eiji Miyake, il-protagonist tar-rumanz ta' David Mitchell number9dream, huwa minn Yakushima. Partijiet mir-rumanz iseħħu fit-tfulija tan-narratur fil-gżira.
- Il-film tal-1955 Floating Clouds jintemm bi vjaġġ lejn il-gżira.
- Il-gżira dehret ukoll b'mod prominenti fil-film tal-1996 Rebirth of Mothra. Fil-film Mothra żgħir jgħum lejn il-gżira biex jittrasforma ruħu f'Mothra ġdid u iktar setgħan, u jieħu l-essenza tal-ħajja u s-setgħat il-ġodda tiegħu mill-foresta eterna.
- Il-protagonisti tal-logħba elettronika ta' Atlus, Persona 3, iżuru Yakushima fil-bidu tal-vaganzi tas-sajf.
- L-ewwel żewġ episodji tal-film televiżiv tal-2005, Kamen Rider Hibiki, iseħħu primarjament f'Yakushima.
- Il-pajsaġġi f'Oni: Thunder God's Tale huma ispirati mill-foresti ta' Yakushima.[17]
- L-ambjent prinċipali tal-episodji 1153 u 1154 ta' Detective Conan (Yamehime ta' Yakushima) huwa f'Yakushima, fejn iseħħ qtil fil-qalba tal-foresta qrib Jōmon Sugi.[18][19]
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "Introducing places of interest: Kirishima-Yaku National Park [MOE]". www.env.go.jp (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-03-23. Miġbur 2025-03-14.
- ^ "UNESCO - MAB Biosphere Reserves Directory". www.unesco.org. Miġbur 2025-03-14.
- ^ "Ramsar sites in Japan" (PDF).
- ^ "『Kirishima-Yaku National Park』"霧島錦江湾国立公園"in Japan". パパ活アプリおすすめ16選 (bil-Ġappuniż). 2024-12-31. Miġbur 2025-03-14.
- ^ a b "Yakushima - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2025-03-12.
- ^ "IUCN Summary" (PDF).
- ^ "World Heritage Sites in Japan". www.jnto.go.jp (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
- ^ Hida, Hikari; Yoon, John (2023-12-04). "5 Bodies Found After Days of Searching for U.S. Military Aircraft in Japan" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
- ^ "Divers have found wreckage, 5 remains from Osprey aircraft that crashed off Japan, US Air Force says". AP News (bl-Ingliż). 2023-12-04. Miġbur 2025-03-14.
- ^ Novelly, Thomas (2023-12-04). "Remains Found of 5 More Air Force Crew Members Recovered After Osprey Crash Off Japan Coast". Military.com (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
- ^ "At least 1 dead after U.S. military aircraft crashes into the sea near Japan". NBC News (bl-Ingliż). 2023-11-29. Miġbur 2025-03-14.
- ^ "BirdLife DataZone". datazone.birdlife.org (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
- ^ "Japan Climate Charts Index". www.climate-charts.com. Miġbur 2025-03-14.
- ^ Fackler, Martin (2013-04-24). "Scientist Says Pollution From China Is Killing a Japanese Island's Trees" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
- ^ "MGS3". muni_shinobu.webs.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-12-03. Miġbur 2025-03-14.
- ^ "Playstation/鉄拳2-TEKKEN2- | バンダイナムコゲームス公式サイト". www.bandainamcoent.co.jp. Miġbur 2025-03-14.
- ^ critic, Jackson MurphyJackson Murphy is a movie; Lights-Camera-Jackson.com, entertainment columnist He is the creator of the website; Television, Has Made Numerous Appearances on; radio. (2022-10-20). "INTERVIEW: The Might And Heart Of "Oni: Thunder God's Tale"" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-14.
- ^ "屋久島の山姫(前編)|事件ファイル|名探偵コナン|読売テレビ". 名探偵コナン|読売テレビ (bil-Ġappuniż). Miġbur 2025-03-14.
- ^ "屋久島の山姫(後編)|事件ファイル|名探偵コナン|読売テレビ". 名探偵コナン|読売テレビ (bil-Ġappuniż). Miġbur 2025-03-14.