William Butler Yeats
William Butler Yeats (/jeɪts/, 13 ta' Ġunju 1865 – 28 ta' Jannar 1939), magħruf popolarment bħala W. B. Yeats, kien poeta, drammaturgu, kittieb, u kritiku letterarju Irlandiż li kien wieħed mill-figuri ewlenin tal-letteratura tas-seklu 20. Huwa kien forza ewlenija wara l-Qawmien Letterarju Irlandiż, u flimkien ma' John Millington Synge u Lady Gregory waqqaf l-Abbey Theatre, fejn serva bħala l-kap tiegħu matul l-ewwel snin tiegħu. Huwa ngħata l-Premju Nobel fil-Letteratura fl-1923, u aktar tard serva żewġ termini bħala Senatur tal-Istat Ħieles Irlandiż.[1]
Yeats, Protestant ta’ dixxendenza Anglo-Irlandiża, twieled f’Sandymount, l-Irlanda. Missieru pprattika l-liġi u kien pittur ta’ ritratti ta’ suċċess. Huwa ġie edukat f’Dublin u Londra u qatta’ l-vaganzi tat-tfulija tiegħu fil-Kontea ta’ Sligo. Huwa studja l-poeżija minn età żgħira, meta sar affaxxinat bil-leġġendi Irlandiżi u l-okkult. Waqt li kien f’Londra sar parti mill-qawmien letterarju Irlandiż. Il-poeżija bikrija tiegħu kienet influwenzata minn John Keats, William Wordsworth, William Blake u ħafna aktar. Dawn is-suġġetti jidhru fl-ewwel fażi tax-xogħol tiegħu, li damet bejn wieħed u ieħor mill-jiem tal-istudent tiegħu fl-Iskola Metropolitana tal-Arti f’Dublin sal-bidu tas-seklu. L-ewwel volum ta’ versi tiegħu ġie ppubblikat fl-1889, u l-poeżiji moderni u liriċi tiegħu b’ritmu kajman juru dejn lejn Edmund Spenser, Percy Bysshe Shelley u l-poeti tal-Fratellanza Preraffaelita.
Mill-1900 il-poeżija tiegħu kibret aktar fiżika, realistika u politiċizzata. Huwa tbiegħed mit-twemmin traxxendentali ta’ żgħożitu, għalkemm baqa’ preokkupat b’xi elementi inklużi teoriji ċikliċi tal-ħajja. Huwa kien sar il-kittieb ewlieni tad-drammi għat-Teatru Letterarju Irlandiż fl-1897, u kmieni ppromwova poeti żgħażagħ bħal Ezra Pound. Fost ix-xogħlijiet ewlenin tiegħu hemm The Land of Heart's Desire (1894), Cathleen ni Houlihan (1902), Deirdre (1907), The Wild Swans at Coole (1919), The Tower (1928) u Last Poems and Plays (1940).
Snin bikrin
[immodifika | immodifika s-sors]Dublin
William Butler Yeats twieled f'Sandymount fil-Kontea ta' Dublin, l-Irlanda. Missieru John kien dixxendent ta' Jervis Yeats, suldat Williamite, merkant tal-għażel, u pittur magħruf, li miet fl-1712. Benjamin Yeats, in-neputi ta' Jervis u l-bużnannu ta' William, fl-1773 iżżewweġ lil Mary Butler minn familja b'sidien kbar fil-Kontea ta' Kildare. Wara ż-żwieġ tagħhom, żammew l-isem Butler. Mary kienet mill-familja Butler ta' Neigham Gowran, dixxendenti minn ħu illeġittimu tat-8 Earl ta' Ormond. Fi żmien iż-żwieġ tiegħu, missieru, John, kien qed jistudja l-liġi iżda aktar tard kompla studji tal-arti fl-Iskola tal-Arti Fine Heatherley, f'Londra.
Omm William, Susan Mary Pollexfen, minn Sligo, ġiet minn familja ta' merkanti sinjuri, li kienu sidien ta' negozju tat-tħin u tat-tbaħħir. Ftit wara t-twelid ta’ William, il-familja marret toqgħod fid-dar Pollexfen f’Merville, Sligo, biex toqgħod mal-familja estiża tagħha, u l-poeta żagħżugħa bdiet taħseb dwar iż-żona bħala d-dar tat-tfulija u spiritwali tiegħu. Il-pajsaġġ tagħha sar, maż-żmien, kemm personalment kif ukoll simbolikament, il-“pajjiż tal-qalb” tiegħu. Hekk ukoll il-post tagħha ħdejn il-baħar; John Yeats stqarr li “biż-żwieġ ma’ Pollexfen, tajna ilsien lill-irdumijiet tal-baħar”.
Il-familja Butler Yeats kienu artistiċi ħafna; ħuh Jack sar pittur stmat, filwaqt li ħutu Elizabeth u Susan Mary—magħrufa mill-familja u l-ħbieb bħala Lollie u Lily—involvew ruħhom fil-moviment tal-Arti u l-Artiġjanat. Il-kuġina tagħhom Ruth Pollexfen, li trabbiet mill-aħwa Yeats wara s-separazzjoni tal-ġenituri tagħha, iddisinjat l-intern tar-residenza uffiċjali tal-prim ministru Awstraljan.
Yeats trabba bħala membru tal-Axxendenza Protestanta, li dak iż-żmien kienet għaddejja minn kriżi ta’ identità. Filwaqt li l-familja tiegħu appoġġjat il-bidliet li kienet qed tesperjenza l-Irlanda, il-qawmien mill-ġdid nazzjonalista tal-aħħar tas-seklu 19 żvantaġġa direttament il-wirt tiegħu u influwenza l-perspettiva tiegħu għall-bqija ta’ ħajtu. Fl-1997, il-bijografu tiegħu R. F. Foster osserva li d-ditta ta’ Napuljun li biex tifhem lir-raġel trid tkun taf x’kien qed jiġri fid-dinja meta kellu għoxrin sena "hija manifestament vera għal W.B.Y." It-tfulija u ż-żgħożija ta’ Yeats kienu mdellma mill-bidla fil-poter 'il bogħod mill-minoranza Protestanta. Is-snin 1880 raw it-tfaċċar ta’ Charles Stewart Parnell u l-moviment tal-home rule; is-snin 1890 raw il-momentum tan-nazzjonaliżmu, filwaqt li l-Kattoliċi Irlandiżi saru prominenti madwar il-bidu tas-seklu. Dawn l-iżviluppi kellhom effett profond fuq il-poeżija tiegħu, u l-esplorazzjonijiet sussegwenti tiegħu tal-identità Irlandiża kellhom influwenza sinifikanti fuq il-ħolqien tal-bijografija ta’ pajjiżu.
Fl-1867, il-familja marret toqgħod l-Ingilterra biex tgħin lil missierhom, John, ikompli l-karriera tiegħu bħala artist. Għall-ewwel, it-tfal Yeats ġew edukati d-dar. Ommhom iddevertiethom b’istejjer u stejjer folkloristiċi Irlandiżi. John ipprovda edukazzjoni irregolari fil-ġeografija u l-kimika u ħa lil William fuq esplorazzjonijiet tal-istorja naturali fil-kampanja fil-qrib ta’ Slough. Fis-26 ta’ Jannar 1877, il-poeta żagħżugħ daħal fl-Iskola Godolphin, li attenda għal erba’ snin. Ma ddistingwiex ruħu akkademikament, u rapport bikri tal-iskola jiddeskrivi l-prestazzjoni tiegħu bħala "ġusta biss. Forsi aħjar fil-Latin milli fi kwalunkwe suġġett ieħor. Fqir ħafna fl-ortografija". Għalkemm kellu diffikultà bil-matematika u l-lingwi (possibilment għax kien trux u kellu dislessija), kien affaxxinat mill-bijoloġija u ż-żooloġija. Fl-1879 il-familja marret toqgħod Bedford Park u ħadet kirja ta’ sentejn fi 8 Woodstock Road. Għal raġunijiet finanzjarji, il-familja rritornat lejn Dublin lejn l-aħħar tal-1880, fejn għexet għall-ewwel fis-subborgi ta’ Harold's Cross u aktar tard f’Howth. F’Ottubru 1881, Yeats kompla l-edukazzjoni tiegħu fl-Iskola Sekondarja Erasmus Smith ta’ Dublin. L-istudjo ta’ missieru kien fil-qrib u William qatta’ ħafna ħin hemmhekk, fejn iltaqa’ ma’ ħafna mill-artisti u l-kittieba tal-belt. Matul dan il-perjodu William beda jikteb poeżija, u fl-1885 id-Dublin University Review ippubblikat l-ewwel poeżiji tiegħu kif ukoll esej bit-titlu "Il-Poeżija ta’ Sir Samuel Ferguson". Bejn l-1884 u l-1886, William attenda l-Metropolitan School of Art—issa l-Kulleġġ Nazzjonali tal-Arti u d-Disinn—fi Triq Thomas. F’Marzu 1888 il-familja marret toqgħod fi 3 Blenheim Road f’Bedford Park fejn baqgħu sal-1902. Il-kera tad-dar fl-1888 kienet ta’ £50 fis-sena.
Poeta żagħżugħ
[immodifika | immodifika s-sors]
Yeats beda jikteb l-ewwel xogħlijiet tiegħu meta kellu sbatax-il sena; dawn inkludew poeżija—influwenzata ħafna minn Percy Bysshe Shelley—li tiddeskrivi maġu li waqqaf tron fl-Asja ċentrali. Biċċiet oħra minn dan il-perjodu jinkludu abbozz ta’ dramm dwar isqof, patri, u mara akkużata bil-paganiżmu minn rgħajja lokali, kif ukoll poeżiji ta’ mħabba u lirika narrattiva dwar kavallieri Ġermaniżi. Ix-xogħlijiet bikrin kienu kemm konvenzjonali kif ukoll, skont il-kritiku Charles Johnston, “kompletament mhux Irlandiżi”, jidhru li ħarġu minn “dlam kbir u murmuranti ta’ ħolm”. Għalkemm ix-xogħlijiet bikrin ta’ Yeats kienu bbażati ħafna fuq Shelley, Edmund Spenser, u fuq id-dizzjoni u l-kulur tal-versi preraffaelliti, huwa malajr dar lejn il-mitoloġija u l-folklor Irlandiż u l-kitbiet ta’ William Blake. Aktar tard fil-ħajja, Yeats ta ġieħ lil Blake billi ddeskrivieh bħala wieħed mill-“artisti kbar ta’ Alla li qalu veritajiet kbar lil klann żgħir”. Fl-1891, Yeats ippubblika John Sherman u “Dhoya”, waħda novella, l-oħra storja. L-influwenza ta’ Oscar Wilde hija evidenti fit-teorija tal-estetika ta’ Yeats, speċjalment fid-drammi teatrali tiegħu, u tgħaddi bħal motiv fix-xogħlijiet bikrin tiegħu. It-teorija tal-maskri żviluppata minn Wilde fil-polemika tiegħu The Decay of Lying tista’ tidher b’mod ċar fid-dramm ta’ Yeats The Player Queen, filwaqt li l-karatterizzazzjoni aktar senswali ta’ Salomé, fid-dramm ta’ Wilde bl-istess isem, tipprovdi l-mudell għall-bidliet li Yeats għamel fid-drammi aktar tard tiegħu, speċjalment f’On Baile's Strand (1904), Deirdre (1907), u d-dramm taż-żfin tiegħu The King of the Great Clock Tower (1934).
Mistiċiżmu u okkult
[immodifika | immodifika s-sors]Yeats kellu interess tul ħajtu fil-mistiċiżmu, l-ispiritwalità, l-okkultiżmu u l-astroloġija. Huwa qara ħafna dwar is-suġġetti matul ħajtu, sar membru tal-organizzazzjoni ta’ riċerka paranormali "The Ghost Club" (fl-1911) u kien influwenzat mill-kitbiet ta’ Emanuel Swedenborg. Fl-1892 Yeats kiteb: "Kieku ma kontx għamilt il-maġija l-istudju kostanti tiegħi ma stajtx nikteb kelma waħda mill-ktieb tiegħi ta’ Blake, u lanqas The Countess Kathleen qatt ma kienet teżisti. Il-ħajja mistika hija ċ-ċentru ta’ dak kollu li nagħmel u dak kollu li naħseb u dak kollu li nikteb." L-interessi mistiċi tiegħu—ispirati wkoll minn studju tal-Induiżmu, taħt it-Teosof Mohini Chatterjee, u l-okkult—iffurmaw ħafna mill-bażi tal-poeżija tard tiegħu. Xi kritiċi stmerrew dan l-aspett tax-xogħol ta’ Yeats.
Matul l-1885, Yeats kien involut fil-formazzjoni tal-Ordni Ermetiku ta’ Dublin. Dik is-sena, il-loġġa Teosofika ta' Dublin infetħet flimkien mal-Brahmin Mohini Chatterjee, li vvjaġġa mis-Soċjetà Teosofika f'Londra biex jagħti lekċers. Yeats attenda l-ewwel sessjoni spiritika tiegħu s-sena ta' wara.
Yeats ġie ammess fl-Ordni Ermetiku tal-Golden Dawn f'Marzu 1890 u ħa l-motto maġiku Daemon est Deus inversus—tradott bħala 'Ix-Xitan huwa Alla maqlub'.[a] Huwa kien reklutatur attiv għat-Tempju Isis-Urania tas-setta, u ġab miegħu lil zijuh George Pollexfen, Maud Gonne, u Florence Farr. Għalkemm kien iżomm diżgust għal reliġjonijiet astratti u dogmatiċi mwaqqfa madwar kulti tal-personalità, kien attirat lejn it-tip ta' nies li ltaqa' magħhom fil-Golden Dawn. Huwa sar involut ħafna fit-Teosofija u fir-Rosicrucianiżmu eklettiku tal-Ordni Ermetiku tal-Golden Dawn. Huwa kien involut fit-taqbid tal-poter tal-Ordni, kemm ma' Farr kif ukoll ma' Macgregor Mathers, u kien involut meta Mathers bagħat lil Aleister Crowley biex jieħu lura l-parafernalia tal-Golden Dawn matul il-"Battalja ta' Blythe Road". Wara li l-Golden Dawn waqfet u nfirdet f'diversi friegħi, Yeats baqa' mal-Stella Matutina sal-1921.
Matul is-sessjonijiet spiritiċi li saru mill-1912 'l hawn, spirtu li sejjaħ lilu nnifsu "Leo Africanus" apparentement sostna li kien id-Daemon jew l-anti-self ta' Yeats, u dan ispira xi wħud mill-ispekulazzjonijiet f'Per Amica Silentia Lunae.
Poeżiji bikrija
[immodifika | immodifika s-sors]L-ewwel poeżija sinifikanti ta' Yeats hija "The Island of Statues", xogħol fantastiku li jieħu lil Edmund Spenser u Shelley bħala l-mudelli poetiċi tiegħu. Ġiet ippubblikata f'serje fid-Dublin University Review. Yeats ried jinkludiha fl-ewwel ġabra tiegħu, iżda tqieset twila wisq u qatt ma ġiet ippubblikata mill-ġdid f'ħajtu. Quinx Books ippubblikat il-poeżija għall-ewwel darba fil-forma sħiħa tagħha fl-2014. L-ewwel pubblikazzjoni individwali ta' Yeats kienet il-pamflet Mosada: A Dramatic Poem (1886), f'ġirja stampata ta' 100 kopja mħallsa minn missieru. Din kienet segwita mill-ġabra The Wanderings of Oisin and Other Poems (1889), li rranġat serje ta' versi li jmorru lura sa nofs is-snin 1880. Il-poeżija twila tat-titlu fiha, fi kliem il-bijografu tiegħu R. F. Foster, "ismijiet Gaeliċi mhux ċari, ripetizzjonijiet impressjonanti [u] ritmu bla waqfien varjat b'mod sottili hekk kif il-poeżija pproċediet fit-tliet sezzjonijiet tagħha":
Irkibna fin-niket, bi tliet klieb tal-kaċċa qawwija,
Bran, Sceolan, u Lomair,
F'għodwa mċajpra u ħelwa u sabiħa.
Il-qtar taċ-ċpar kienu mdendlin fuq is-siġar ifuħ,
U fil-fjuri kienu mdendlin in-naħal.
Irkibna fin-niket 'il fuq minn Lough Lean,
Għax l-aqwa tagħna kienu mejta fuq il-ħaxix ta' Gavra.
"The Wanderings of Oisin" hija bbażata fuq lirika miċ-Ċiklu Fenjan tal-mitoloġija Irlandiża u turi l-influwenza kemm ta' Sir Samuel Ferguson kif ukoll tal-poeti Pre-Raffaelliti. Il-poeżija ħadet sentejn biex titlesta u kienet waħda mill-ftit xogħlijiet minn dan il-perjodu li ma ċaħadx fil-maturità tiegħu. Oisin jintroduċi dak li kellu jsir wieħed mill-aktar temi importanti tiegħu: l-appell ta' ħajja ta' kontemplazzjoni fuq ħajja ta' azzjoni. Wara x-xogħol, Yeats qatt ma reġa’ pprova jikteb poeżija twila oħra. Il-poeżiji bikrin l-oħra tiegħu huma meditazzjonijiet fuq it-temi tal-imħabba jew suġġetti mistiċi u esoteriċi, u jinkludu Poems (1895), The Secret Rose (1897), u The Wind Among the Reeds (1899). Il-qoxriet ta’ dawn il-volumi ġew illustrati mill-ħabiba ta’ Yeats, Althea Gyles.
Fl-1890 Yeats u Ernest Rhys ko-fondaw ir-Rhymers' Club, grupp ta’ poeti bbażati f’Londra li kienu jiltaqgħu regolarment f’taverna fi Fleet Street biex jirreċitaw il-versi tagħhom. Yeats aktar tard fittex li jimmitoloġizza l-kollettiv, billi sejjaħlu l-“Ġenerazzjoni Traġika” fl-awtobijografija tiegħu, u ppubblika żewġ antoloġiji tax-xogħol tar-Rhymers, l-ewwel waħda fl-1892 u t-tieni fl-1894. Huwa kkollabora ma’ Edwin Ellis fuq l-ewwel edizzjoni sħiħa tax-xogħlijiet ta’ William Blake, fil-proċess skopra mill-ġdid poeżija minsija, “Vala, jew, l-Erba’ Zoas”.
Links esterni
[immodifika | immodifika s-sors]http://datawiki.mt-mt.nina.az/William_Butler_Yeats.html
- ^ "Johanna Spyri". www.datawiki.mt-mt.nina.az (bil-Malti). 2025-06-13. Miġbur 2025-06-13.