Aqbeż għall-kontentut

Victoria Amelina

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Victoria Amelina
Ħajja
Twelid Lviv, 1 Jannar 1986
Nazzjonalità Ukrajna
Mewt Dnipro, 1 Lulju 2023
Post tad-dfin Ċimiterju ta' Lychkiv
Kawża tal-mewt omiċidju (attakk b'missila fuq ristorant fl-2023)
Edukazzjoni
Alma mater Istitut Politekniku ta' Lviv
Lingwi Ukren
Ingliż
Russu
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni kittieb
rumanzier
saġġist
poeta
traduttur
liriċista
programmatur
prożatur
Premjijiet
List
Sħubija PEN Ukraine (en) Translate

Victoria Amelina (kunjomha xebba Shalamay; bl-Ukren: Вікторія Юріївна Амеліна; twieldet fl-1 ta' Jannar 1986 – mietet fl-1 ta' Lulju 2023), kienet rumanziera u riċerkatriċi tar-reati tal-gwerra Ukrena. Hija kienet l-awtur ta' żewġ rumanzi u ta' ktieb tat-tfal, rebbieħa tal-Premju Letterarju ta' Joseph Conrad[1] u finalista għall-Premju tal-Unjoni Ewropea għal-Letteratura.[2]

Ħajja bikrija u edukazzjoni

[immodifika | immodifika s-sors]

Victoria Amelina twieldet fi Lviv. Hija emigrat lejn il-Kanada flimkien ma' missierha meta kellha 14-il sena, iżda ftit wara reġgħet lura fl-Ukrajna.[3] Wara li temmet il-lawrija fix-xjenza tal-kompjuters fi Lviv,[4] Amelina bdiet il-karriera tagħha fit-teknoloġija informatika qabel ma saret kittieba u poeta full-time fl-2015.[5]

Kitba

[immodifika | immodifika s-sors]

Mid-debutt tagħha bir-rumanz "Синдром листопаду, або Homo Compatiens" (Is-Sindromu tal-Waqgħa, jew Homo Compatiens) li ġie ppubblikat fl-2015, Amelina ffukat fuq il-kitba. Is-Sindromu tal-Waqgħa, jew Homo Compatiens (daħla ta' Yurii Izdryk) jittratta l-avvenimenti fil-pjazza Maidan fl-2014. Ir-rumanz ingħata diversi premjijiet letterarji, u ntlaqa' tajjeb mill-kritiċi u mill-istudjużi Ukreni u barranin.[6]

Fl-2016, Amelina ppublikat ktieb tat-tfal imsejjaħ Хтось, або Водяне серце (Xi ħadd, jew Qalb tal-Ilma).

Fl-2017, Victoria Amelina ppublikat ir-rumanz Дім для Дома (Ir-Renju tal-Ħolm ta' Dom) dwar il-familja ta' kurunell Sovjetiku li kien jgħix fi Lviv fis-snin 90 tas-seklu 20 fl-eks appartament tat-tfulija tal-awtur Lhudi Pollakk Stanisław Lem.[7] Ir-rumanz ġie nnominat għall-Premju Letterarju LitAkcent fl-2017 u għall-Premju tal-Unjoni Ewropea għal-Letteratura fl-2019.[8] Fl-2023 Amelina ngħatat offerta ta' pubblikazzjoni tal-ktieb mir-Renju Unit.[9]

Amelina kienet membru tal-PEN International. Fl-2018 ħadet sehem fl-84 Kungress tal-PEN fl-Indja bħala delegata mill-Ukrajna u tat diskors dwar ir-reġista u l-priġunier politiku Ukren fir-Russja Oleg Sentsov.[10] Fl-2021 ingħatat il-Premju Letterarju ta' Joseph Conrad Korzeniowski u f'dik l-istess sena Amelina stabbiliet festival tal-letteratura fir-reġjun ta' Donetsk.[11]

Fl-2022 bdiet tikteb il-poeżiji wkoll.[12] Hija spjegat il-motivazzjonijiet li wasluha għal din l-għażla: "Il-gwerra dak tħallilek. Is-sentenzi jkunu qosra kemm jista' jkun, il-punteġġjatura lussu żejjed, it-trama mċajpra, iżda kull kelma jkollha tifsira kbira. Dan kollu japplika għall-poeżija kif ukoll għall-gwerra".[13] Il-proża u l-poeżiji tagħha ġew tradotti b'bosta lingwi oħra.

F'Ġunju 2023, Amelina ngħatat residenza għal sena f'Pariġi għall-kittieba Ukreni spustjati. Hija ppjanat li tuża r-residenza sabiex tlesti l-iżjed ktieb reċenti tagħha, Ħarsa lejn in-Nisa Jħarsu lejn il-Gwerra, li ġie deskritt bħala "djarju dwar tużżana nisa, inkluż hi stess, ifittxu l-ġustizzja".[14] Hija nqatlet qabel ma bdiet ir-residenza tagħha. Skont l-edituri tagħha, kienet għadha lestiet "kważi 60 fil-mija" tal-ktieb meta mietet. Ġie ppubblikat minn St. Martin's Press fl-2025. Sabiex jagħmlu tajjeb għan-nuqqasijiet fil-ktieb, l-edituri tagħha ddeċidew li jdaħħlu n-noti u l-osservazzjonijiet ta' Amelina bejn is-siltiet.[15]

Xogħol fi żmien il-gwerra

[immodifika | immodifika s-sors]

Wara li bdiet l-invażjoni Russa fl-Ukrajna, hija ħadmet bħala riċerkatriċi tar-reati tal-gwerra għall-organizzazzjoni Ukrena, Truth Hounds (Kaċċaturi tal-Verità). Hija użat it-taħriġ tagħha bħala rumanziera biex tintervista x-xhieda.[16][17]

F'Settembru 2022, hi u twettaq ir-riċerka fir-reġjun ta' Izium, hija żvelat id-djarju tal-gwerra tal-kittieb Ukren Volodymyr Vakulenko, li kien inqatel mill-forzi tal-okkupazzjoni f'Marzu 2022.[18] F'Mejju 2023, Vakulenko ngħata premju wara mewtu mingħand l-Assoċjazzjoni Internazzjonali tal-Pubblikaturi, u Amelina aċċettatu f'ismu.

Amelina ospitat ukoll lill-Ukreni li ġew spustjati internament u għenet biex titwassal l-għajnuna umanitarja fi Lviv.

Ħajja personali u mewt

[immodifika | immodifika s-sors]

Amelina kellha iben fil-bidu tat-tieni deċennju tas-seklu 21.

Mill-2022, Amelina għexet fi Kiev. F'Ġunju 2023, wara li ngħatat residenza f'Pariġi, Amelina kkunsidrat li tmur tgħix hemm flimkien ma' binha ta' 12-il sena.

Fis-27 ta' Ġunju 2023, hija ndarbet matul attakk Russu fuq Kramatorsk waqt li kienet qed tiekol fir-ristorant RIA Pizza flimkien ma' Héctor Abad, Sergio Jaramillo u Catalina Gómez. Ir-ristorant intlaqat minn missila tat-tip Iskander.[19][20] Amelina mietet minħabba t-tidrib li ġarrbet fl-1 ta' Lulju fl-Isptar Mechnikov f'Dnipro tal-età ta' 37 sena. Hija ndifnet fi Lviv.[21][22]

Fl-2023 ġie ppubblikat tribut lil Amelina msejjaħ Qatt Ma Ġara Xejn Ħażin minn Arrowsmith Press. Dan kien jinkludi xi kontributi internazzjonali u xi xogħol ppubblikat preċedentement minn Amelina u li ġie tradott bl-Ingliż.[23][24]

Biblijografija

[immodifika | immodifika s-sors]
  • «Синдром листопаду, або Homo Compatiens» (Is-Sindromu tal-Waqgħa, jew Homo Compatiens, Discursus, 2014) ISBN 9786177236091.
  • «Синдром листопаду, або Homo Compatiens» (Is-Sindromu tal-Waqgħa, jew Homo Compatiens, Віват, 2015) ISBN 9786176901716.
  • «Хтось, Або Водяне Серце» (Xi ħadd, jew Qalb tal-Ilma, Видавництво Старого Лева, 2016) ISBN 9788771270372.
  • «Дім для Дома» (Ir-Renju tal-Ħolm ta' Dom, Видавництво Старого Лева, 2017) ISBN 9786176794165.
  • «Е-е-есторії екскаватора Еки» (Ġrajjiet ta' Eka l-Iskavatur, Львів: Видавництво Старого Лева, 2021) ISBN 978-617-679-924-5.

Antoloġiji

[immodifika | immodifika s-sors]
  • «Це зробила вона» (Irnexxielha, Видавництво «Видавництво», 2017).
  • «Лялька» (Pupa, Видавництво Старого Лева, 2018).
  • «Мости замість стін» (Pontijiet Minflok Ħitan, Видавництво Старого Лева, 2020)
  • «Що дасть нам силу?» (X'Jagħtina s-Saħħa, Дух і літера, 2020)
  • «Ковчег „Титанік". 20 есеїв про людство зразка 2020–го» (L-Arka Msejħa Titanic. 20 Esej dwar l-Umanità tal-2020, онлайн-антологія 27 Bookforum, 2020)

Premjijiet

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Ordni għall-Mertu, it-tielet klassi (fit-22 ta' Jannar 2024, wara mewtha).[25]

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ "The Conrad Literary Award granted by the Polish Institute in Kyiv". instytutksiazki.pl (bil-Pollakk). 2021-12-17. Miġbur 2025-06-05.
  2. ^ "Eurozine". www.eurozine.com. 2022-03-31. Miġbur 2025-06-05.
  3. ^ "Colgate Mourns Death of Ukrainian Writer Victoria Amelina | Colgate University". www.colgate.edu (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  4. ^ "Amelina Victoria". PEN Ukraine (bl-Ingliż). 2022-04-01. Miġbur 2025-06-05.
  5. ^ "Ukrainian author dies from wounds sustained in Kramatorsk attack". Al Jazeera (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  6. ^ "Empathy – the only thing that will save us : anthropology of Homo Compatiens in the novel of Victoria Amelina" (bl-Ingliż). 2015-12-01. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2017-08-14. Miġbur 2025-06-05.
  7. ^ "Wrocław in the City of Lem. The beginning of an international seminar". www.wroclaw2016.pl (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2017-08-14. Miġbur 2025-06-05.
  8. ^ "EUPL 2019 shortlisted candidates — European Union Prize for Literature". www.euprizeliterature.eu (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2019-05-07. Miġbur 2025-06-05.
  9. ^ Higgins, Charlotte (2023-07-14). "Stalin erased one generation of Ukraine's artists. Now Putin is killing another – including my friend" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  10. ^ ""The stories win people's minds, not bullets": Victoria Amelina's speech about the trial of Sentsov at the 84th PEN Congress in Pune". PEN Ukraine (bl-Ingliż). 2018-09-29. Miġbur 2025-06-05.
  11. ^ Vinograd, Cassandra (2023-07-03). "Ukrainian Writer Victoria Amelina Dies After Kramatorsk Strike" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  12. ^ Higgins, Charlotte (2022-12-09). "For Ukrainians, poetry isn't a luxury, it's a necessity during war" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  13. ^ Simon, Scott (2023-07-08). "Opinion: Remembering Ukrainian poet Victoria Amelina" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  14. ^ Kakissis, Joanna (2023-07-15). "She saved the diary of a Ukrainian writer killed by Russia. Then she was killed, too" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  15. ^ Donner, Rebecca (2025-02-18). "She Gathered Evidence of War Crimes. Then She Became a Victim of One" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  16. ^ "An unshakable resolve persists in Ukraine, says Kyiv writer Victoria Amelina as she shares horrific war truths". www.independent.ie (bl-Ingliż). 2022-10-21. Miġbur 2025-06-05.
  17. ^ Giovanni, Janine di (2025-06-04). "The Defiance of Celebrating Literature in the Midst of War" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  18. ^ "Uncovering the buried diary of an executed Ukrainian writer". The Irish Times (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  19. ^ "Ukrainian writer Victoria Amelina in hospital after Kramatorsk missile strike" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  20. ^ Graham-Harrison, Emma (2023-06-30). "Ukrainian author Victoria Amelina critically injured in Kramatorsk strike" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  21. ^ "Victoria Amelina, a Ukrainian writer, and our dearest colleague, passed away". PEN Ukraine (bl-Ingliż). 2023-07-02. Miġbur 2025-06-05.
  22. ^ "Victoria Amelina: Ukrainian writer dies after Kramatorsk strike" (bl-Ingliż). 2023-07-02. Miġbur 2025-06-05.
  23. ^ "Books". ARROWSMITH (bl-Ingliż). Miġbur 2025-06-05.
  24. ^ "Amelina Victoria". PEN Ukraine (bl-Ingliż). 2022-04-01. Miġbur 2025-06-05.
  25. ^ "УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №16/2024 — Офіційне інтернет-представництво Президента України" . Miġbur 2025-06-05.Manutenzjoni CS1: lingwa mhix magħrufa (link)
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Victoria_Amelina&oldid=323432"