Tarzna Navali ta' Antigua u s-Siti Arkeoloġiċi Relatati

It-Tarzna Navali ta' Antigua u s-Siti Arkeoloġiċi Relatati huma Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO b'erja ta' 255 ettaru (630 akru) fil-Parroċċa ta' San Pawl (bl-Ingliż: Saint Paul Parish), Antigua, Antigua u Barbuda.^[1] Is-sit huwa magħmul minn ġabra ta' strutturi navali tal-era Ġorġjana, fosthom tarzna navali u kumplessi relatati ta' sostenn. Dan il-kumpless marittimu ġie stabbilit matul perjodu ta' kompetizzjoni qalila fost in-nazzjonijiet Ewropej għad-dominanza fil-baħar biex jiżguraw l-awtorità fir-rigward tal-gżejjer li kienu jipproduċu z-zokkor fil-Lvant tal-Karibew, li dak iż-żmien kien jqalla' ħafna flus.

Deskrizzjoni

Il-Port Ingliż (bl-Ingliż: English Harbour), li jinsab tul il-kosta tan-Nofsinhar ta' Antigua, jikkonsisti minn sekwenza ta' bajjiet dojoq u fondi, imdawrin kważi għalkollox bl-għoljiet. Il-bajjiet interni huma aċċessibbli permezz ta' kanal dejjaq ikkonfinat b'formazzjonijiet protettivi tal-blat tal-peniżola tal-Forti ta' Berkeley u tal-Punt tal-Forti ta' Charlotte, u huma mkennija u moħbijin sew. Dan il-pajsaġġ naturali ntuża biex jipprovdi kenn ideal fl-uragani u bħala post għat-tindif u għat-tiswija tal-vapuri tal-injam matul l-Era tat-Tbaħħir bil-Qlugħ, issalvagwardjat mill-artijiet għoljin iffortifikati tal-madwar. Il-Flotta Navali Brittanika sfruttat dawn il-vantaġġi strateġiċi u użat l-inħawi mill-aħħar tas-seklu 17 sal-aħħar tas-seklu 19. Is-sit fih 255 ettaru u jikkostitwixxi l-qalba storika tal-Park Nazzjonali tat-Tarzna ta' Nelson. Iż-żona ta' lqugħ ta' 3,873 ettaru (9,570 akru) issegwi l-perimetru tal-Park Nazzjonali tat-Tarzna ta' Nelson.^[2]

Storja

Użu militari

L-insedjament Brittaniku inizjali f'Antigua seħħ fl-1632, u l-introduzzjoni tal-kultivazzjoni tal-kannamiela fil-gżejjer tal-Karibew għall-ħabta tas-seklu 17 wasslu għal tkabbir rapidu. Din l-isplużjoni ekonomika ġġenerat profitti sostanzjali għall-ħaddiema agrikoli u għall-merkanti, u b'hekk kien hemm il-ħtieġa ta' postijiet siguri. Il-Port Ingliż, bl-ambjent naturali vantaġġuż tiegħu u l-prossimità mar-rotot li jikkollegawh ma' Franza, sar punt ċentrali għall-isfruttament. Inizjalment, il-merkanti lokali f'Antigua kkapitalizzaw dawn il-vantaġġi, u warajhom kompliet il-Flotta Navali Rjali.

L-ewwel strutturi, il-Forti ta' Berkeley u l-Forti ta' Charlotte, inbnew fil-bokka tal-port. Madankollu, kien biss fl-1725 li l-potenzjal tal-Port Ingliż tqies bis-serjetà mill-awtoritajiet Brittaniċi. Dan wassal għall-kostruzzjoni tat-tarzna u ta' strutturi relatati ta' servizz f'St. Helena. Fl-1743, il-Flotta Navali Rjali bdiet tistabbilixxi faċilità sinifikanti tat-tarzna navali. F'madwar 40 sena, firxa wiesgħa ta' binjiet, strutturi u faċilitajiet, inkluż tankijiet tal-ilma u mqabad tal-ilma, inbnew fl-inħawi tat-tarzna bħala sostenn għal forza militari permanenti. Din il-preżenza militari kienet immirata lejn is-salvagwardja tal-interessi tal-ħaddiema agrikoli mit-theddidiet esterni u interni, kif ukoll lejn it-twettiq ta' attakki kontra setgħat Ewropej rivali fil-gżejjer fil-qrib. Wara kostruzzjoni estensiva, il-part ġie ddeżinjat bħall-bastimenti matul l-istaġun tal-uragani.

It-tieni fażi ta' kostruzzjoni u ta' tkabbir seħħet fl-1781 u baqgħet għaddejja fid-deċennji ta' wara fil-Port Ingliż u fl-għoljiet tal-madwar, mill-Blockhouse sal-Punt tal-Għassa (bl-Ingliż: Lookout Point), b'enfasi primarja fuq il-miżuri difensivi. Wara l-istabbiliment tal-eġemonija Brittanika fl-1814 u d-deklin sussegwenti fl-importanza ekonomika tal-Gżejjer Leeward, l-importanza strateġika tat-Tarzna Navali ta' Antigua battiet. Il-fortifikazzjonijiet assoċjati mal-kumpless tat-tarzna navali gradwalment ma baqgħux jintużaw u saru obsoleti. Għalkemm it-tarzna baqgħet topera, bdiet tiffaċċja sfidi, u fl-1889 ġiet dekummissjonata uffiċjalment. Id-deċiżjoni ttieħdet primarjament minħabba li ma kienx prattiku li l-faċilità tiġi adattata għall-bastimenti ikbar tal-istim li kienu ħadu post il-bastimenti tat-tbaħħir bil-qlugħ.

Preservazzjoni

Fl-1906, l-arsenal ġie ttrasferit lill-gvern ta' Antigua. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija u t-Tieni Gwerra Dinjija, il-kumpless intuża bħala faċilità tat-taħriġ militari u iktar 'il quddiem bħala kumpless tat-tindif u tat-tiswija ta' bastimenti żgħar involuti fit-trasport bejn il-gżejjer. Kien biss fis-snin 50 tas-seklu 20 li ġie rrikonoxxut il-potenzjal tat-tarzna bħala sit ta' wirt turistiku u destinazzjoni għall-jottijiet. Fl-1951 feġġet is-Soċjetà tal-Ħbieb tal-Port Ingliż, ispirata minn soċjetajiet simili ddedikati għall-preservazzjoni tal-binjiet antiki fil-Gran Brittanja. Is-soċjetà kellha l-għan li tippreserva u tikkonserva t-tarzna. Permezz ta' kampanja intensiva ta' ġbir ta' fondi, appoġġata mill-familja rjali Brittanika u minn nies notevoli oħra, is-soċjetà rnexxielha tiġbor il-fondi meħtieġa biex l-istrutturi tat-tarzna jiġu rrestawrati fi żmien 5 snin. Fl-1961 ġiet iċċelebrata t-tlestija tax-xogħlijiet ta' restawr, u l-kumpless storiku tat-tarzna reġa' nfetaħ. Minn dak iż-żmien 'l hawn, il-biċċa l-kbira tal-binjiet u tal-faċilitajiet intużaw għat-turiżmu jew għall-jottijiet, skont il-politika stabbilita tal-Ħbieb tal-Port Ingliż. Bħala kontinwazzjoni tal-isforzi li għamlet is-Soċjetà tal-Ħbieb tal-Port Ingliż, il-gvern ta' Antigua u Barbuda ppromulga l-Att dwar il-Parks Nazzjonali tal-1984, u b'hekk it-Tarzna ta' Nelson ġiet uffiċjalment iddeżinjata bħala park nazzjonali. Il-finanzjament għall-istabbiliment inizjali tal-park ġie pprovdut mill-Aġenzija Kanadiża għall-Iżvilupp Internazzjonali. It-Tarzna Navali ta' Antigua tniżżlet bħala sit indikattiv fl-2012 u mbagħad tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO matul l-40 sessjoni tal-Kumitat tal-Wirt Dinji li saret f'Istanbul, it-Turkija fl-10-17 ta' Lulju 2016.^[1]

Sit ta' Wirt Dinji

It-Tarzna Navali ta' Antigua u s-Siti Arkeoloġiċi Relatati ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2016.^[1]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".^[1]

Komponenti

It-Tarzna Navali ta' Antigua (it-Tarzna ta' Nelson): it-tarzna tinkludi ġabra ta' binjiet u faċilitajiet. L-istrutturi juru kif l-Ammiralat Brittaniku adatta l-istrutturi għall-klima tal-Karibew, u influwenza l-arkitettura kolonjali f'reġjuni oħra.
Id-Dar ta' Clarence: hija eżempju tal-modifiki fl-arkitettura Ġorġjana għall-klima tropikali tal-Karibew, u toħroġ fid-dieher l-istabbiliment ta' stil Ġorġjan kolonjali distint.
Il-Forti ta' Berkeley: inbena fl-1704 fuq in-naħa tal-Punent tal-port biex jiddefendi l-bajjiet interni. Fost il-karatteristiċi li għadhom jeżistu hemm il-ħitan difensivi, dar tal-għassa u maħżen tal-porvli.
Il-Forti ta' Charlotte: inbena fl-1745 fuq in-naħa opposta tal-Forti ta' Berkeley. B'xorti ħażina ma tantx fadal wisq minn din l-istruttura.
Il-Forti ta' Karlu.
Il-Forti ta' Cuyler.
Il-Forti tal-Għolja ta' Dow.
Shirley Heights.
Middle Ground.
Il-Kumpless tal-Uffiċjali tal-Artillerija.
Il-Kumpless tal-Blockhouse.
Il-Punt tal-Għassa.
Iċ-ċisterni ta' Middle Ground.

Referenzi

^ ^a ^b ^ċ ^d "Antigua Naval Dockyard and Related Archaeological Sites - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2025-02-22.
^ The Antigua Naval Dockyard (Antigua and Barbuda) No 1499, International Council on Monuments and Sites, 2016, pp. 237–250.

[:0-1] ċ ^d "Antigua Naval Dockyard and Related Archaeological Sites - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2025-02-22.

[2] The Antigua Naval Dockyard (Antigua and Barbuda) No 1499, International Council on Monuments and Sites, 2016, pp. 237–250.

[1]

[2]