Lingwa Taxelħita

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Taxelħit (taclḥit)
Mitkellma: Il-Marokk
Reġjuni: L-Afrika
Kelliema: 7,200,000[1]
Familja: Lingwi Afroasjatiċi
Lingwi Afroasjatiċi tat-Tramuntana
Lingwi Proto-Semitiku?
Lingwi Berberi
Lingwi Berberi tat-Tramuntana
Lingwa Taxelħita
Uffiċjali
Lingwa uffiċjali ta': Il-Marokk
Regolati: Istitut Irjali tal-Kultura Berbera
Kodiċijiet
ISO 639-1: [1]
ISO 639-2: shi
ISO 639-3: shi
Ara ukoll: Lingwa

It-Taxelħit, jew Tasusit (bit-Taċelħit: ⵜⴰⵛⵍⵃⵉⵜ, تشلحيت, taclḥit ), hija lingwa Berbera. Huwa mitkellem mix-Xluħ fil-Marokk. It-Taxelħit huwa l-iktar lingwa Berbera importanti tal-Marokk, u anke tal-Afrika ta' Fuq kollha, fin-numru li jitkellmuh u fil-firxa tiegħu. Ir-reġjun tas-Sus huwa l-qalba taż-żona tal-firxa.

It-Taxelħit hija mitkellem f'żona li tkopri ċ. 100,000 kilometru kwadru[2], li jinkludu l-parti tal-punent tal-muntanji Atlas l-għoljin u r-reġjuni fin-nofsinhar sax-Xmara Wad Dergħa, inklużi l-Anti-Atlas u l-wied alluvjali tax-Xmara Sus. L-akbar ċentri urbani fiż-żona huma l-belt kostali ta' Agadir (popolazzjoni ta' aktar minn 400,000 ruħ) u l-bliet ta' Gelmim, Tarudant, Wlad Tejma, Tiżnit u Warżażat.

Biblijografija[immodifika | immodifika s-sors]

Grammatki[immodifika | immodifika s-sors]

  • Robert Aspinion: Apprenons le berbère: initiation aux dialectes chleuhs. Rabat 1952.
  • Abdallah Boumalk, Manuel de conjugaison du tachelhit (langue berbère du Maroc), Paris, L'Harmattan, 2003 - ISBN 2-7475-5527-5
  • Abdallah El Mountassir, Initiation au Tachelhit, langue berbère du sud du Maroc. "Ra nsawal tachelhit", Paris, L'Asiathèque, 1999 - ISBN 2-911053-53-2
  • Hans Stumme, Handbuch des Schilhischen von Tazerwalt. Grammatik, Lesestücke, Gespräche, Glossar, Leipzig, Hinrichs, 1899.

Dizzjunarji[immodifika | immodifika s-sors]

  • Abdellah Bounfour & Abdallah Boumalk, Vocabulaire usuel du tachelhit, Éditions Centre Tarik Ibn Ziyad, Rabat.
  • Edmond Destaing, Étude sur la tachelḥît du Sous. I- Vocabulaire français-berbère, Paris, Imprimerie Nationale, 1920
  • Abdallah El Mountassir, Dictionnaire des verbes tachelhit-français (parler berbère du sud du Maroc), Paris, L'Harmattan, 2003 - ISBN 2-7475-3577-0
  • Antoine Jordan, Dictionnaire berbère-français (dialectes tašelhait), Rabat, Omnia, 1934.
  • Michel Quitout, Grammaire berbère (rifain, tamazight, chleuh, kabyle), Paris, L'Harmattan, 2007 - ISBN 2-7384-6004-6

Letteratura[immodifika | immodifika s-sors]

  • Paulette Galand-Pernet, Littératures berbères, des voix, des lettres, Paris, Presses Universitaires de France - PUF, 1998 - ISBN 2-13-049518-4
  • Paulette Galand-Pernet, Recueil de poèmes chleuhs. I- Chants de trouveurs, Paris, Klincksieck, 1972 - ISBN 2-252-01415-6.
  • Hans Stumme, Dichtkunst und Gedichte der Schluh, Leipzig, Hinrichs, 1895
  • Nico Van den Boogert, The Berber Literary Tradition of the Sous, with an edition and translation of ‘The Ocean of Tears' by Muhammad Awzal (d. 1749), Leiden, Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (Sticht de Goeje, 27), 1997.

Testi[immodifika | immodifika s-sors]

  • Edmond Destaing, Textes berbères en parler des Chleuḥs du Sous (Maroc), Paris, Geuthner, 1940.
  • Harry Stroomer, An anthology of Tashelhiyt Berber folktales (South Morocco), Köln, Köppe, 2001 (Berber studies 2) - ISBN 3-89645-381-5
  • Harry Stroomer, Tashelhiyt Berber folktales from Tazerwalt (South Morocco) : a linguistic reanalysis of Hans Stumme's Tazerwalt texts with an English translation, Köln, Köppe, 2002 (Berber studies 4) - ISBN 3-89645-383-1 (riedizione di: Hans Stumme, Märchen der Schluh von Tazerwalt, Lepzig, Hinrichs, 1895)
  • Harry Stroomer, Tashelhiyt Berber texts from the Ayt Brayyim, Lakhsas and Guedmioua region (South Morocco) : a linguistic reanalysis of Récits, contes et légendes berbères en Tachelhiyt by Arsène Roux with an English translation, Köln, Köppe, 2003 (Berber studies 5) - ISBN 3-89645-384-X
  • Harry Stroomer, Tashelhiyt Berber texts from Ida u Tanan (South Morocco), Köln, Köppe, 2004 (Berber studies 9) - ISBN 3-89645-388-2

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ https://www.ethnologue.com/language/shi
  2. ^ Iż-żona tal-lingwa Taxelħit hija bejn wieħed u ieħor id-daqs tal-Islanda, jew l-istat ta' Kentucky fl-Istati Uniti.