Partit Laburista (Malta): Differenza bejn il-verżjonijiet

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Esplora l-kronoloġija b'mod interattiv
← Differenza preċedentiDifferenza suċċessiva →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Linja 379: Linja 379:
* [[Joe Brincat (politiku)|Joe Brincat]] 1998–2003
* [[Joe Brincat (politiku)|Joe Brincat]] 1998–2003
* [[Michael Falzon]] 2003–2008
* [[Michael Falzon]] 2003–2008
* [[Toni Abela]] 2008–
* [[Toni Abela]] 2008–2016
* [[Konrad Mizzi]] 2016-


== Media tal-Partit ==
== Media tal-Partit ==

Reviżjoni ta' 17:57, 21 Frar 2016

Partit Laburista
Mexxej Joseph Muscat
Fundat 15 ta' Ottubru 1920
Kwartieri ġenerali Mile End
Ħamrun
Ideoloġija Politika Soċjaliżmu Demokratiku
Affiljazzjoni Internazzjonali Internazzjonali Soċjalista
Affiljazzjoni Ewropea Partit Soċjalista Ewropew
Grupp Parlamentari Ewropew Alleanza Progressiva tas-Soċjalisti u Demokratiċi
Kuluri Aħmar
Sit elettroniku www.partitlaburista.org
Ara wkoll Politika ta' Malta

Partiti politiċi
Elezzjonijiet

Il-Partit Laburista (PL) huwa partit politiku Malti ta' twemmin soċjal demokratiku, affiljat mal-Internazzjonali Soċjalista u mal-Partit tas-Soċjalisti Ewropej. Twaqqaf fl-1920, u kien fil-gvern tal-pajjiż tmien darbiet minn wara t-Tieni Gwerra Dinjija 'l hawn, l-ewwel darba fl-1947 u l-aħħar li kien fl-2013. Mit-Tieni Gwerra Dinjija 'l hawn kien dejjem wieħed miż-żewġ partiti l-kbar f'Malta. Fl-Istatut (2010) tiegħu, il-Partit Laburista jiddeskrivi hekk lilu nnifsu:

“ Il-Partit Laburista huwa organizzazzjoni politika li tiġbor fiha persuni bi ħsieb progressiv, imsejjes fuq prinċipji soċjalisti demokratiċi, li jaħdem għal soċjeta` inklussiva li tipprovdi xogħol għal kulħadd, isseħħ il-ġustizzja soċjali u li s-saħħa tal-istess soċjeta`, titkejjel mill-progress ta' dawk l-iktar dgħajfa fost il-membri tagħha. ”

Fost il-kisbiet tal-Partit Laburista meta kien fil-gvern ta' Malta nsibu d-dritt tal-vot lill-mara, id-dritt tal-vot liż-żgħażagħ li jagħlqu t-18 il-sena, li Malta saret Repubblika u l-Kap tal-Istat Malti għall-ewwel darba kien Malti, l-għeluq tal-bażijiet militari u n-newtralità ta' Malta, għajnuna finanzjarja għal min iweġġa’ fuq il-post tax-xogħol, edukazzjoni b’xejn u għal kulħadd, ċentri tal-Kindergarten, skejjel tas-snajja’ u l-Junior Lyceums, servizzi ta' saħħa b’xejn u għal kulħadd, ċentri tas-Saħħa mferrxin mal-pajjiż, pensjoni għal min jirtira mix-xogħol bl-età, ħlas lin-nisa daqs l-irġiel għall-istess xogħol, il-ħatra tal-ewwel Ministru mara, l-ewwel Speaker mara u l-ewwel President tar-Repubblika mara, ġimgħa xogħol ta’ 40 siegħa, il-Paga Minima Nazzjonali, id-dekriminalizzazzjoni tal-omosesswalità, unjoni ċivili bejn persuni omosesswali, it-tneħħija tal-Piena tal-Mewt, iċ-Children’s Allowance, Leave bi ħlas ta’ 13 il-ġimgħa, bonus darbtejn fis-sena, għajnuna finanzjarja lir-romol, morda u persuni b’diżabilità, ħafna mpjiegi minn investiment kbir mill-Ġermanja, Dar il-Mediterran għall-Konferenzi, mitjar ġdid, baċir ġdid, diversi Housing Estates, is-Sea Malta, l-Enemalta, it-Telemalta, l-Air Malta, il-Mid-Med Bank, u l-Bank of Valletta.


Storja

Twaqqif

Il-Partit Laburista twaqqaf uffiċjalment bl-isem ta' La Camera del Lavoro, nhar il-15 ta' Ottubru 1920. Elementi importanti fit-twaqqif tal-Partit Laburista kienu:

  • Il-ħaddiema kienu qegħdin jingħaqdu fl-ewwel unions biex jgħinu lil xulxin fi żmien ta' mard billi joħorġu kontribuzzjoni żgħira kull wieħed.
  • Fl-1891, il-Papa Ljun XIII kien ħareġ l-ewwel enċiklika soċjali Rerum Novarum. F'Malta kien ġie l-ġiżwita Ingliż Charles Plater li eduka lill-ħaddiema fit-tagħlim soċjali tal-Knisja. Meta ġie Malta Fr Plater kien diġà marid u ftit iktar minn xahar wara miet, iżda xorta ħalla impatt kbir għax żar il-każini u għamel numru ta' laqgħat fejn spjega r-Rerum Novarum. Xi membri tal-kleru ingħaqdu mal-partit, fosthom il-Kanonku Bugelli u Dun Mikiel Gonzi, iktar tard arċisqof ta' Malta. Ma kinitx kumbinazzjoni li l-Partit Laburista għamel l-ewwel Laqgħa Ġenerali tiegħu fil-15 ta' Marzu 1921, fit-30 anniversarju tal-Enċiklika Rerum Novarum.
  • Is-segwaċi ta' Manwel Dimech kienu attivi ħafna fit-Tarzna.
  • Numru ta' filantropi u intelletwali Maltin kienu qed jaħdmu għal riforma soċjali.

Fil-ktieb tiegħu, L-Istorja tal-Partit tal-Ħaddiema (1931), Ġużè Bonnici jikteb:

“ Ix-xniegħa li aħna x'aktarx se jkollna l-Parlament tagħna bdiet tiġri ma' Malta kollha u ħajret lil 12-il membru ta' Workers' Union Branch Number 3 li jagħmlu għaqda bejn il-ħaddiema kollha tal-Gżejjer Maltin biex ikunu qawwija biżżejjed ħalli jibagħtu xi deputati fil-parlament il-ġdid u juru x'inhuma x-xewqat u r-rieda tal-kotra Maltija. It-Tnax il-membru li waqqfu l-Camera del Lavoro kienu:

  • Anton Agius, Stampatur
  • Guliermu Arena, Ġurnalist
  • Ġanni Bencini, Kunsillier
  • Robert Bencini, Benestant
  • Carmelo Bonello, Ħajjat
  • Gejtanu Bonello, Skrivan
  • Mikiel Borg, Neguzjant
  • Mikielanġ Borg, Editur
  • Agostino Matrenza, Arġentier
  • Anton Schembri, Inċiżur
  • Ġjacintu Tua , Prokuratur Legali
  • Salvu Zammit Hammett, Elettriċista

Fil-15 t'Ottubru 1920 dawn it-tnax-il membru ltaqgħu fid-dar tan-Nutar Carbonaro fejn għamlu ftehim li kull wieħed minnhom kellu joħroġ 25 lira sterlina fix xahar biex iwaqqfu każin pubbliku msejjaħ Camera del Lavoro. Il-għan kien li jitwaqqaf partit tal-Ħaddiema, għalkemm wieħed mill-għanijiet immedjati kienu li jqajmu l-ħaddiema Maltin mir-raqda tal-apatija u l-injoranza u juruhom id-drittjiet u dmirijiet tagħhom. Fl-ewwel laqgħa preliminari tal-klabb fis-16 t'Ottubru 1920 twaqqfet u ntgħażlu l-membri uffiċjali. Bħala President u Viċi President intgħażlu l-Professur G Frendo u l-Kurunell Willliam Savona, Segretarju Ġanni Bencini, Teżorier Mikielanġ Borg filwaqt li Anton Schembri intgħażel Assistent Teżorier. Ħafna mil-membri m'ghoġobhomx l-isem oriġinali bit-Taljan u l-grupp beda jissejjaħ Labour Party Club. Kien imiss li l-klabb jiftaħ każin ġdid li nfetaħ fid-9 ta Diċembru 1920 f'127 Triq Santa Luċija, L-Belt.

Il-motto tal-Partit kien LABORE ET FIDUCIA (Ħidma u Fiduċja)

L-ewwel appell tal-Partit tal-Ħaddiema kien li: "Biex tgħin kemm tista' l-avvanz ekonomiku tal-ħaddiema l-Għaqda fi ħsiebha:

  1. Tistaqsi lin-nies tax-xoghol ta' kull sengħa dwar il-bżonnijiet u kundizzjonijiet tagħhom.
  2. Tfittex li titkellem mas-sidien u man-nies tax-xogħol
  3. Tersaq lejn il-gvern tant direttament kif ukoll indirettament skond jekk ikollha jew ma jkolliex min jirrappreżentaha fil-Kunsill
  4. Biex tgħin kemm tista' u ġġib għall-aħjar l-istat ekonomiku tal-ħaddiema, l-għaqda fi ħsiebha tagħmel kummissjonijiet bl-inkarigu li jiġbru informazzjoni dwar it-talb ta' xogħol. ”

Il-Partit Laburista immexxi mill-Kurunell William Savona ikkontesta l-ewwel elezzjoni ġenerali li qatt saret f'Malta, dik tal-1921. Fiha kiseb 23% tal-voti u tella’ 7 deputati f’parlament ta’ 32 deputat. Fosthom kien hemm dak li iktar tard sar Arċisqof ta' Malta, Monsinjur Mikiel Gonzi. Fl-1922, inħatru l-ewwel Ministri Laburisti wara li għal 9 xhur il-Partit Laburista daħal fi gvern ta’ koalizzjoni mal-Unione Politica Maltese.

Il-Compact ma' Strickland

Bejn l-1926 u l-1932 il-Partit Laburista u l-Partit Kostituzzjonali ta' Strickland ingħaqdu u kien iffurmat il-Gvern tal-Compact. Fl-elezzjoni tal-1927 il-Partit Laburista kiseb 14% tal-voti. Il-ftehim kien li l-Partit Laburista jagħti l-appoġġ tiegħu lill-Partit Kostituzzjonali bil-patt li meta dan tal-ahhar ikun fil-Gvern, jgħaddi legiżlazzjoni u jieħu miżuri favur it-titjib tal-kundizzjonijiet tal-ħajja tal-ħaddiema.

Fl-elezzjoni tal-1927 William Savona ma kienx elett u bħala mexxej tal-grupp parlamentari ntgħażel il-Kurunell Michael Dundon iżda f'Novembru 1928 dan irriżenja minħabba saħħtu u floku laħaq it-tabib Pawlu Boffa.

Fiż-żmien il-Gvern tal-Compact, bl-insistenza tal-Partit Laburista għaddiet il-‘Workmen’s Compensation Act’ – li kienet waħda mill-ewwel liġijiet soċjali f’Malta li permezz tagħha il-ħaddiem kien iħallas sold fil-ġimgħa u jekk iweġġa’ fuq ix-xogħol kien jieħu tliet xelini fi ħlas. Din il-liġi daħlet fis-seħħ f’Awwissu 1929. Twaqqaf ukoll iċ-Ċentru ta’ Taħriġ għall-Emigranti u fl-1930 nbeda l-bini tal-Isptar San Luqa. Il-Partit Laburista mmexxi minn Boffa ħadem biex l-ilsien Malti jidħol fil-qrati.

Is-Snin Tletin u Erbgħin

Minħabba l-ewwel Kwistjoni Politiko-Reliġjuża ta’ bejn l-1928 u l-1932, Gerald Strickland tilef l-Elezzjoni Ġenerali ta’ Ġunju 1932 u l-Partit Laburista mar il-baħar. Wara l-elezzjoni tal-1932, il-Partit Laburista li kien tella' biss siġġu wieħed, dak tat-tabib Boffa, kien f'riskju li jispiċċa mix-xena politika.

Fl-1933, 9 żgħażagħ Laburisti ġew arrestati bl-akkuża li kellhom materjal sedizzjuż u 6 minnhom: Ġużè Orlando, Wiġi Azzopardi, Karmnu Carabott, Ġanni Valvo, Salvu Pulis u Joseph Storace, għaddew ġuri, tilfu l-impjieg u weħlu wkoll il-ħabs.

Fis-snin tletin u erbgħin il-Partit Laburista stinka biex jingħata l-vot lin-nisa u d-dritt ta' vot wieħed biss għal kull persuna.

Nhar il-5 ta' Ottubru 1943 twaqqfet il-General Workers Union, union li dejjem ħadmet viċin il-Partit Laburista.

Nhar is-17 ta' Settembru 1944, Dom Mintoff ta' 28 sena inħatar Segretarju Ġenerali tal-Partit Laburista.

Fl-elezzjoni tal-1939, il-Partit Laburista kien ġab biss 3100 vot. Fl-elezzjoni tal-1945 ivvutaw għall-ewwel darba l-irġiel kollha li kienu għalqu l-21 sena. Il-Partit Laburista f'din l-elezzjoni żied 16,000 -il vot u tella' 9 deputati fil-Kunsill tal-Gvern.

L-Ewwel Gvern Laburista ta' Boffa

Fl-1947 ivvutaw għall-ewwel darba in-nisa. Il-Partit Laburista rebaħ l-ewwel darba b'maġġoranza assoluta ta' 60% tal-voti tal-poplu Malti u ġab 63,145 vot. Il-Partit Nazzjonalista kien ġab 19,041 u d-Democratic Action Party 14,010 vot. Dan l-ewwel gvern Laburista fl-istorja ta' Malta kien immexxi mit-tabib Pawlu Boffa li kien ilu mexxej tal-Partit mill-1928. Fuq dan l-ewwel gvern Laburista, Dom Mintoff fil-Parlament qal hekk ħamsin sena wara, fl-1998:

“ Fl-1947 ma kienx hemm iktar skużi; il-partiti kollha ħarġu għan-nofs u din kienet l-ewwel elezzjoni fejn seta' jivvota kulħadd, anke n-nisa... Fil-fatt f'dik l-elezzjoni - hawn ta' min wieħed jirrimarka li dak iż-żmien kien hemm 40 Membru f'dan il-Parlament - il-Partit Laburista tella' 24 Membru filwaqt li l-Oppożizzjoni kienet tellgħet 16-il Membru u għalhekk tistgħu timmaġinaw x'maġġoranza kellu l-Partit Laburista dak iż-żmien fil-Parlament; u bħal dik il-maġġoranza qatt ma kellna iktar. Jekk xi ħadd irid joqgħod jara ta' min kien il-credit, jien nista' ngħid li dakinhar il-leader kien Pawlu Boffa u ma kienx ħaddieħor. Veru li jien kont id-deputy leader tiegħu u veru li kien hemm miegħi Dr. Colombo, li kien għenni dak iż-żmien... Anke dakinhar fil-partit kien hemm il-left wing u kien hemm ir-right wing u filwaqt li Boffa kien fuq ir-right wing, kemm jien, kemm Dr. Colombo kif ukoll it-Tabib Schembri Adami - bħalissa nsejt x'kien jismu - konna fuq il-left wing. ”

Qabel ma tela' l-Partit Laburista fil-gvern, fil-kamp tal-għajnuna soċjali ma kien jeżisti xejn, ma kienet teżisti l-ebda pensjoni. Kien Gvern Laburista mmexxi minn Boffa li beda jagħti din l-għajnuna u għamel l-Att tal-1948 dwar il-Pensjonijiet għax-xjuħ li b’kol­lox kien jipprovdi dawn il-be­nefiċċji:

a) Pensjoni għax-xjuħ;

b) Pensjoni għall-għomja;

ċ) Pensjoni għal nies b’diżabilità;

d) Allowance għax-xjuħ.

1949-1984: Mintoff mexxej tal-Partit

Mill-ewwel xhur ta' gvern Laburista beda jinqala' diżgwid bejn il-Prim Ministru Pawlu Boffa u d-Deputat Prim Ministru, Dom Mintoff l-aktar dwar il-mod li l-gvern kien qed jimxi mal-ħakma Ingliża f'Malta. Dan wassal għal qasma, imsejħa split, fil-Partit Laburista fl-1949. Pawlu Boffa twarrab mill-Konferenza Ġenerali u dan min-naħa tiegħu beda partit ġdid bl-isem ta' Malta Workers Party, filwaqt li nhar l-10 ta' Ottubru 1949 il-Perit Dom Mintoff laħaq mexxej tal-Partit Laburista Malti fl-eta' ta' 33 sena u l-isem uffiċjali tal-partit sar Malta Labour Party.

Nhar l-14 ta' Jannar 1951, twaqqfet fergħa taż-żgħażagħ ġdida fil-Partit bl-isem Labour League of Youth.

L-Ewwel Gvern ta' Mintoff (1955-1958)

Il-Partit Laburista mmexxi minn Mintoff rebaħ l-Elezzjoni tal-1955, b’56% tal-voti bil-proposta ewlenija tkun dik tal-integration mar-Renju Unit. B'hekk Mintoff ġie maħtur Prim Ministru ta' Malta għall-ewwel darba. Fil-Kabinett tiegħu kien hemm l-awtur famuż Ġużè Ellul Mercer, li kien inħatar Ministru tax-Xogħol, u Agatha Barbara Ministru tal-Edukazzjoni, li żmien wara kellha ssir President ta' Malta.

Il-Gvern ta' Mintoff wettaq riformi kbar fis-sistema edukattiva. L-iskola saret bla ħlas u obbligatorja sakemm it-tfal ikollhom 14-il sena. Inbnew jew tkabbru 44 skola fil-pajjiż. Bdew jitqassmu kotba b’xejn u l-istudenti tal-kulleġġ bdew jingħataw dak li jissejjaħ “pocket money” waqt li nfetħu l-ewwel skejjel speċjali, fosthom għal dawk neqsin mid-dawl, is-smigħ u oħrajn bi problemi mentali.

Il-Gvern Laburista għadda l-Att tal-1956 dwar l-Għajnuna Nazzjonali. Dan kien jipprovdi dawn il-benefiċċji:

a) Għajnuna Soċjali;

b) Għajnuna speċjali għal waqt il-qgħad;

ċ) Għajnuna għall-mard;

d) Għoti tal-ħalib lit-tfal tal-is­kola;

e) Għajnuna dwar il-lebbra;

f) Għajnuna dwar it-tuber­ko­lożi;

ġ) Mediċini b’xejn.

U biex jgħin dawn il-benefiċċji kollha, il-Gvern Laburista intro­duċa għall-ewwel darba t-Taxxa fuq id-Dħul (Income Tax).

Ir-Riżenja tal-Gvern Laburista u l-Irvellijiet t'April 1958

Mintoff ried li Malta tkun integrata totalment mal-Ingliżi biex il-Maltin kien ikollhom drittijiet u ghixien ahjar, ugwali daqs il-poplu Ingliz. It-trattati sfaxxaw wara li fl-1958 tfaccat il-possibilita' li tinghalaq it-tarzna mill-Inglizi u dawn tal-ahhar ma ridux ukoll jaghtu garanzija kemm se jdumu jaghtu flus lil Malta wara dan it-trattat. Il-gvern Laburista waqqaf in-negozjati kollha mal-Ingilterra u beda jahdem favur Malta Indipendenti.

Minhabba li l-Inglizi baqghu ma taw l-ebda garanzija dwar il-futur tat-tarzna, il-gvern Laburista rrizenja u minhabba dan, sehhew irvellijiet kbar mill-Maltin kontra l-Inglizi, fit-28 t'April 1958. Ħafna ġew arrestati fosthom ministri Laburisti, Bertu Hyzler u Agatha Barbara dak iz-zmien ministru tal-edukazzjoni u li hafna snin wara, nhatret l-ewwel President mara.

Il-Kwistjoni Politiko-Reliġjuża tas-Sittinijiet

Il-Knisja mmexxija mill-Arċisqof Mikiel Gonzi beżgħet li jekk Malta tiġi integrata mal-Ingilterra, Malta ma kinitx se tibqa' l-pajjiż Kattoliku li kienet, u għalhekk interdettat l-Eżekuttiv tal-Partit kif ukoll imponiet id-dnub il-mejjet fuq min jivvota għall-Partit jew jaqra l-gazzetti tiegħu. Partitarji Laburisti bdew jindifnu f'art mhux ikkonsagrata fiċ-Ċimiterju tal-Addolorata, imsejħa l-"Miżbla", membri tal-Eżekuttiv tal-Partit Laburista, bħal Lino Spiteri u Joe Micallef Stafrace iżżewġu fis-sagristiji tal-knejjes u l-attivisti Laburisti ma kinux jingħataw assolazzjoni fil-qrar. Waqt xi meetings tal-Partit Laburista kienu jindaqqu l-qniepen tal-knejjes.

Dan wassal għal qasma oħra fil-partit (bil-ħolqien tal-Christian Workers Party ta' Pellegrini li dam sa l-1966) u telfa elettorali fl-1962 li saru taħt kostituzzjoni ġdida.

Fl-elezzjonijiet ġenerali tal-1966, il-Knisja għal darb’ oħra lagħbet rwol importanti, peress li s-sanzjonijiet imposti fuq il-Partit Laburista u s-sostenituri tiegħu, kienu għadhom fis-seħħ. Iż-żminijiet kienu qed jinbidlu, u l-Knisja Kattolika indunat b'dan. Għalhekk din id-darba is-sanzjonijiet ma kinux proklamati b'mod ferventi pubblikament bħalma ġara fl-elezzjonijet ta' qabel. Iżda dan ma jfissirx li kienu inqas effettivi. Infatti kien għad hemm ħafna qassisin li waqt l-omeliji tagħhom minn fuq il-pulptu, kienu jgħaddu kummenti kontra l-Partit Laburista. Inqala' ukoll il-każ tal-Professur Pietru Pawl Saydon. Kif kien mistenni, l-elezzjonijiet reġgħu ntrebħu mill-Partit Nazzjonalista, iżda l-Partit Laburista mar aħjar mill-elezzjonijjiet preċedenti tal-1962 u żied konsiderevolment l-ammont ta' voti. Il-Partit Laburista, rebaħ 22 siġġu minn 50 u 43.1% tal-voti. It-28 siġġu l-ieħor intrebħu kollha mill-Partit Nazzjonalista, bil-partiti ż-żgħar ma jirnexxilhomx itellgħu kandidat. Ġorġ Borg Olivier b’hekk reġa’ nħatar Prim Ministru.

Sar ċaqliq fir-relazzjonijiet bejn il-knisja u l-Partit Laburista meta ntbagħat f'Malta, l-isqof Mons. Emmanuel Gerada li kien jifforma parti mill-korp diplomatiku tal-Vatikan. Infatti f'April 1969, wara ħafna diskussjonijiet, anke bis-sehem ta' dak li ħafna żmien wara sar Kardinal, Patri Prospero Grech, iż-żewġ naħat laħqu ftehim u Mons. Gerada iffirma trattat mal-Partit Laburista li kien jgħid li l-Knisja ma kellix tindaħal iktar fi kwistjonijiet politiċi u li kellhom jiġu wkoll irtirati s-sanzjonijiet kollha kontra l-Partit Laburista. B'hekk il-Partit Laburista seta' fl-aħħar jikkonċentra biss fuq kwistjonijiet politiċi minflok jinħela fi ġlied żejjed kontra l-Knisja. Intant, is-sitt punti msemmija mill-Partit Laburista rigward ir-relazzjoni bejn l-istat u l-knisja, kienu iktar il-quddiem, inklużi fil-Kostituzzjoni Repubblikana tal-1974.

It-Taħdidiet għall-Indipendenza

Il-Partit ipparteċipa fit-taħdidiet għall-Indipendenza.Il-Partit Laburista ma qabilx ma' dak li ġie offrut ghax Malta u fil-fatt, ma kienx ħa sehem fiċ-ċelebrazzjonijiet ta' l-Indipendenza fl-1964. Skond Mintoff din kienet "indipendenza farsa" għax postijiet u istituzzjonijiet importanti ghal Malta baqghu mmexxija u okkupati mill-Inglizi, u sahansitra r-Regina tal-Ingilterra baqghet il-Kap tal-Istat Malti.

It-Tieni u t-Tielet Gvern ta' Mintoff (1971-1981)

Fl-elezzjonijiet ġenerali tal-1971 l-MLP u l-GWU ippreżentaw programm konġunt imsemmi 'Malta Maltija fil-Paċi u l-Progress'. Il-programm kien definit bhala wieħed soċjal-demokratiku, u il-wegħdiet prinċipali kienu jinkludu it-twaqqif ta' ftehim dwar forzi militari barranin f'Malta, l-introduzzjoni ta' leġislazzjoni soċjali bħal ġimgha ta' 40 siegħa, il-paga minima, riforma fuq it-taxxa tad-dħul u pjan ekonomiku li kien jemfasizza fuq l-edukazzjoni, l-industrija, agrikoltura u sajd, turiżmu, housing, children's allowance u forom oħrajn ta' welfare.

Il-programm emfasizza ukoll fuq id-drittijiet ugwali mingħajr distinzjoni ta' razza, kulur jew twemmin, kif ukoll id-dover li jwaqqaf it-tbatija u s-sofferenza li tirriżulta minn nuqqas ta' ugwaljanza bejn is-sinjur u l-fqir. Il-Partit Laburista wiegħed ukoll 50% parteċipazzjoni tal-Union fit-tmexxija tat-tarzna sabiex tkun tista' tiġi rranġata is-sitwazzjni ekonomika. Għall-elezzjonijiet ġenerali tal-1971, il-Partit Laburista iddeċieda li jiġġieled l-elezzjoni ġenerali fuq il-kwistjonijiet tal-korruzzjoni, il-qagħad u l-emigrazzjoni (ta' min isemmi li ftit xhur qabel, eluf ta' Maltin kienu emigraw lejn il-Kanada u l-Awstralja biex ifittxu ħajja u futur aħjar).

Il-kampanja elettorali kienet pjuttost kwieta. L-MLP rebaħ l-elezzjonijiet bi 28 siġġu minn 55 fil-Parlament, u 50.8% tal-voti, b'maġġoranza minima ta' siġġu wieħed biss fil-Parlament. L-ewwel ħaġa li għamel Mintoff mal-ħatra tiegħu bħala Prim Ministru, kienet li neħħa lil Sir Maurice Dorman minn Gvernatur ta' Malta, u minn floku laħħaq Malti, Sir Anthony Mamo; fl-1974 Sir Anthony Mamo ġie maħtur bhala l-ewwel President tar-Repubblika ta' Malta.

Vapuri tal-Gwerra Amerikani ma tħallewx jużaw il-portijiet Maltin, u l-Kmandant tan-N.A.T.O. ġie ddikjarat persona non grata u għalhekk kellu jitlaq minn Malta, bil-kwartieri tan-N.A.T.O. jiġu magħluqa.

Sadanittant, Mintoff laħaq bosta ftehim ma' pajjiżi barranin, bl-intenzjoni li jattira investiment lejn Malta u jingħata għajnuna finanzjarja; l-iktar għajnuna konkreta waslet mill-Libja u l-pajjiżi kommunisti, bħall-Unjoni Sovjetika u ċ-Ċina.

Il-Gvernijiet Laburisti tas-sebgħinijiet ħadu bosta miżuri soċjali fosthom:

  • In-nazzjonalizzazzjoni kif ukoll il-bidu ta' bosta kumpaniji propjetà tal-istat, fosthom l-Air Malta, is-Sea Malta, il-Bank of Valletta, il-Mid-Med Bank, it-Telemalta u x-Xandir Malta;
  • Tnaqqis fid-differenza fis-salarji bejn l-ogħla u l-iktar grad baxx fis-servizzi ċivili;
  • L-għoti ta' żieda għall-għoli tal-ħajja u bonuses bi flat rate minflok b'perċentwali;
  • L-introduzzjoni tas-sistema PAYE (Pay-As-You-Earn) u higher ceiling fejn tidħol it-taxxa tad-Dħul;
  • Il-bidu ta' skema nazzjonali tas-saħħa;
  • Id-demolizzjoni ta' slums u l-bini ta' bosta units residenzjali għall-ħaddiema u l-familji tagħhom;
  • Xiri bulk-buying ta' prodotti mportati bħall-ħalib, zokkor u butir bi prezzijiet orħos;
  • Bosta riformi fil-leġislatura industrijali bħal pereżempju, it-tnaqqis tal-working week għal 40 siegħa u liġi favur paga ndaqs għal ħaddiema nisa;
  • Iż-żieda fin-nefqa għas-servizzi soċjali kif ukoll l-introduzzjoni ta' servizzi bħaċ-Children's Allowance;
  • It-tneħħija ta' streaming u eżamijiet fi skejjel statali;
  • Bosta proġetti turistiċi;
  • Inbnew oqsma industrijali ġodda u dawk eżistenti ġew imkabbra;
  • Ġiet mibnija pista tal-ajru ġdida li kienet takkomoda vetturi tal-arju kbar;
  • L-introduzzjoni ta' korpi tax-xogħol bħall-Korpi tal-Pijunieri, li kienu jagħmlu bosta xogħol ta' kostruzzjoni. Membri ta' dawn il-korpi kienu miċħuda mid-dritt li jissieħbu trade unions.

L-Elezzjoni tal-1981

Fl-Elezzjoni tal-1981, il-Partit Laburista, avolja ġab minoranza ta' voti (49.1%) irnexxilu jirbaħ iktar siġġijiet parlamentari min-Nazzjonalisti, li rnexxielhom jirbħu 50.9% tal-voti. B'hekk l-MLP rebaħ l-elezzjonijiet ġenerali għat-tielet darba konsekuttiva. Ir-riżultat ġie meqjus bħala wieħed pervers u filfatt, Mintoff ried li jsiru elezzjonijet ġodda dik is-sena stess biex isolvu din il-polemika. Iżda l-ministri tiegħu ma ridux u b'hekk din baqgħet ma saritx. Il-Partit Nazzjonalista rreaġixxa billi ddikjara l-Gvern Laburista bħala wieħed ta' minoranza u akkuża l-Gvern b'jerrymandering. Dan wassal għal ħafna tensjoni fil-pajjiż fis-snin ta' wara. L-ebda MP Nazzjonalista ma attenda l-parlament għal tliet snin sħaħ, u dan apparti n-numru ta' bojkotts li kienu jsiru. Fost dawn kien hemm il-bojkott tat-televiżjoni tal-istat, li dak iż-żmien kien l-uniku stazzjon televiżiv lokali, kif ukoll f'ċerti retail outlets. In-numru ta' theddid u tqegħid ta' bombi ma' djar ta' nies prominenti żdied u dan inevitabilment ġab miegħu instabbilità kbira fil-pajjiż.

Mintoff ippropona li Mifsud Bonnici jiġi mlaħħaq Deputat Mexxej tal-Partit u fil-fatt dan ġie elett bħala deputat mexxej fid-29 ta' Mejju, 1980. Fil-15 t'Ottubru, 1982 Dott. Karmenu Mifsud Bonnici ġie appuntat Mexxej tal-Malta Labour Party wara mozzjoni minn Dom Mintoff. Huwa ġie co-opted fil-Parlament fit-2 ta' Mejju, 1983 u ġie appuntat Ministru tal-Edukazzjoni.

1984-1992: Karmenu Mifsud Bonnici

Fit-22 ta' Diċembru, 1984 Mintoff irriżenja minn Prim Ministru ta' Malta u minn floku laħaq Karmenu Mifsud Bonnici. Dom Mintoff żamm is-siġġu tiegħu fil-Parlament wara r-riżenja tiegħu minn Prim Ministru u xorta baqa' attiv politikament avolja ma baqax il-mexxej tal-partit. Beda jissuġġerixxi li jsiru emendi kostituzzjonali rigward is-sistema elettorali u l-Presidenza. Fl-20 ta' Diċembru 1986 intlaħaq ftehim bejn iż-żewġ partiti u sar il-bdil neċessarju.

Fl-1987, il-Partit Laburista tilef l-elezzjoni. Fl-1989, il-whip tal-Partit Wenzu Mintoff u l-President Toni Abela tkeċċew mill-Partit Laburista wara li riedu lill-mexxej tal-Partit Laburista jiehu responsabbilta' politika tal-atti vjolenti li saru minn xi partitarji. Dawn ftit wara bdew partit ġdid bl-isem ta' Alternattiva Demokratika imma eventwalment reġgħu ingħaqdu mal-Partit Laburista.

Fl-1992 il-Partit Laburista reġa' tilef l-elezzjoni. Mifsud Bonnici irreżenja minn mexxej.

1992-2008: Alfred Sant

Wara r-riżenja ta' Karmenu Mifsud Bonnici li kien propona lil George Vella bħala Mexxej tal-Partit u dan ma aċċettax, Alfred Sant kien elett Mexxej tal-Partit Laburista mill-Konferenza Ġenerali tal-Partit nhar is-26 ta' Marzu 1992, f'elezzjoni li għaliha kkontestaw ukoll l-eks-ministri Lino Spiteri u Joe Brincat. Tmien snin wara, Lino Spiteri allega li f'din l-elezzjoni kien hemm min bagħbas fil-voti biex ma jitlax hu, tbagħbis li Spiteri qal Alfred Sant ma kellux x'jaqsam miegħu u lanqas kien jaf bih.

Sant mill-ewwel iċċaqlaq biex jimmodernizza l-Partit. Il-Partit ħareġ mill-kwartieri storiċi tiegħu fil-Maċina, Bormla, għal bini ġodda tal-Kwartieri tal-Partit Laburista fil-Ħamrun, twaqqaf Super One TV u Super One Radio u inħallet l-għaqda statutorja mal-GWU u saru emedi sinjifikanti fl-istatut.

Mat-twaqqif tal-Kunsilli Lokali fl-1993 il-Partit iddeċieda li ma jipparteċipax formalment fl-elezzjonijiet, pożizzjoni li żamm sa l-1998, għalkemm kien jappoġġa lill-kandidati Indipendenti.

It-tibdiliet li saru, kif ukoll it-telfien ta' popolarità tal-Partit Nazzjonalista, wasslu lill-Partit Laburista lura għar-rebħ fl-elezzjonijiet ġenerali tal-1996, l-ewwel darba li akkwista maġġoranza assoluta mill-1976. Il-Partit Laburista mmexxi minn Alfred Sant, u d-deputati mexxejja George Vella u George Abela, rebaħ l-elezzjonijiet tal-1996 b'maġġoranza ta' 132,497 vot, żieda ta' 17,000 -il vot fuq l-elezzjoni ta' qabel, u nhar is-26 ta' Ottubru Alfred Sant ħa l-ġurament bħala Priministru. Kien ġab maġġoranza ta' 7000 vot iktar mill-Partit Nazzjonalista imma kellu biss siġġu wieħed iktar. Immedjatament kif kien wiegħed qabel l-elezzjoni, Sant ħareġ lil Malta mill-Partnership for Peace tan-NATO u beda l-proċess biex titneħħa l-VAT li fil-fatt tneħħiet u minflokha daħlet taxxa bl-isem CET.

Fi żmien il-Gvern ta' Sant, inħatret l-ewwel Speaker mara fl-istorja tal-Parlament Malti, l-Avukat Miriam Spiteri Debono. Inħatret ukoll l-ewwel mara bħala kap ta’ agenzija tal-Gvern meta nħatret Sina Bugeja bħala Kap Eżekuttiv ta’ Sedqa. Alfred Sant kien l-ewwel Prim Ministru Laburista li ħa sehem fiċ-ċelebrazzjonijiet nazzjonali tal-Indipendenza, fil-21 ta' Settembru 1997. F'April 1997, il-Gvern ta' Sant ospita l-Konferenza Ewro-Mediterranja li fiha seħħet laqgħa importanti bejn il-mexxej Palestinjan Yasser Arafat u l-Ministru tal-Affarijiet Barranin Iżraeljan, David Levy.

Il-Gvern ta' Sant għamel il-Proġett ta' Buġibba, irrestawra l-Berġa tal-Baviera u l-Palazz Vilhena. Tnaddaf u ġie rranġat Wied il-Fiddien, il-moll ta’ Lazzarett. Sar il-pavimentar ta’ Triq ir-Repubblika fil-Belt. Saret l-ewwel fażi tal-proġett ta’ Chadwick Lakes. Sar proġett ta’ tisbiħ f’Wied il-Għajn, Marsaxlokk, Birżebbuġa, Ħaġar Qim, fil-bajja tal-Ġnejna, madwar il-Ġonna ta’ San Anton, fil-bajja tar-Rinella, il-Magħluq f’Wied il-Għajn li fih inbena teatru Grieg u ddikjarat riserva naturali u ġnien gdid fil-Baħrija.

Il-Prim Ministru Sant ikkummissjona żewġ rapporti fuq it-Tarzna li t-tnejn urew il-qagħda ħażina li kienet fiha. Sant ra l-ħtieġa ta' sehem dirett fit-tmexxija tat-Tarznari mill-Gvern f’isem il-poplu, li kien qiegħed iħallas għat-telf li nġema’, u l-ħtieġa ta’ ristrutturar tal-operat tat-tarznari. Il-Kunsill tat-Tarzna sar kompost minn erbgħa membri magħżula mill-Gvern, erbgħa magħżula mill-ħaddiema u Chairman magħżul mill-Gvern.

Il-Gvern ta' Sant daħal fi ftehim mal-isptar Capua Palace sabiex operazzjonijiet tal-qalb li ma setgħux isiru St. Luke’s jibdew isiru privat. Fetaħ unit gdid f’St. Luke’s għal kirurgija mhux maġġuri. Biddel il-pjanti għall-isptar Tal-Qroqq, li iktar tard issemma Mater Dei, biex dan ikun sptar ġenerali, xi ħaġa li l-Gvern Nazzjonalista ta' wara żamm. Fetaħ Dipartiment tal-Emerġenza ġdid fl-isptar ġenerali t’Għawdex. Inbniet dar għall-anzjani f’Bormla. Infetaħ Day Care Centre għall-anzjani f'Tas-Sliema u ieħor fiż-Żurrieq. Infetaħ uffiċjalment il-kumpless għal taħriġ gġall adulti b’diżabilità f’Wied il-Għajn.

Iddaħħlu regolamenti ġodda ta' rmunkar u clamping. Sar il-proġett tat-traffiku tal-Marsa. Beda jsir il-breathalyser test fuq is-sewwieqa tal-vetturi, u daħlet fis-sehh is-sistema tal-VRT ghall-karozzi.

Tħabbar l-ewwel Ombudsman għall-Università. Bdiet skema tal-Education Business Industry fejn edukaturi setgħu jitħarrġu dwar l-aħħar teknoloġija u proċessi industrijali. Fis-sajf tal-1998 sar xogħol ta' manutenzjoni fi 86 skola tal-Gvern. Infetah ir-Rinella Movie Park. F’Settembru 1997 twaqqfet l-Orkestra Nazzjonali ta' Malta.

Inkwiet intern

Iżda ma damx ma beda jberraq. Differenzi mal-eks-Mexxej tal-Partit Laburista, Dom Mintoff, żieda sostanzjali fit-tariffi tad-dawl u l-ilma u maġġoranza Parlamentari ta' siġġu wieħed ikaratterizzaw il-bidu tas-sajf ta' l-1998. Mintoff ivvota kontra l-Gvern u Sant ta parir lill-President li jxolji l-Kamra u jsejjah elezzjonijiet bikrija. F'nofs leġislatura u maqsuma l-Partit Laburista u tilef l-elezzjonijiet.

Wara l-elezzjonijiet ta' l-1998 Sant baqa' mhux ikkontestat bħala Mexxej għalkemm tilef wieħed mid-deputati mexxejja tiegħu, Ġorġ Abela. Din il-leġislatura kienet ikkaratterizzata mill-kwistjonijiet politiċi madwar l-applikazzjoni ta' Malta biex tissieħeb fl-UE, xi ħaġa li l-Partit Laburista oppona ghax hass li kien kmieni wisq ghal Malta biex taghmel dan il-pass. In-negozjati ngħalqu fl-aħħar ta' l-2002. Il-Gvern sejjaħ referendum f'Marzu imma l-Partit Laburista ta struzzjonijiet biex il-partitarji jastjenu, jivvotaw kontra, jew iħassru l-vot. Minkejja li maġġoranza ivvotat "iva" l-Partit Laburista insista li l-vot m'għaddiex peress li din ma kinitx maġġoranza tal-votanti kollha eliġibbli.

Il-Gvern mill-ewwel sejjaħ elezzjonijiet ġenerali li l-MLP reġa' tilef. Sant irriżenja u ssejħet elezzjoni għal mexxej. Sant ikkontesta flimkien ma' Anglu Farrugia u John Attard Montalto. Sant ġab 66% tal voti tad-delegati u rega gie elett bhala kap tal-partit. Il-politika tal-Partit Laburista fil-konfront ta' l-UE inbidlet u kien Sant stess li ġab l-approvazzjoni tal-Konferenza Ġenerali biex jappoġġa t-test tat-Trattat Kostituzzjonali ta' l-UE ghax accetta dak li rid il-poplu.

Fl-2004, fl-ewwel elezzjoni għall-Parlament Ewropew f'Malta, l-Partit Laburista ġab l-akbar ammont ta' voti u tella' tliet Membri Parlamentari Ewropej. Dawn kienu Joseph Muscat, John Attard Montalto u Louis Grech.

Fl-ahhar serje ta' elezzjonijiet ghall-Kunsilli Lokali, il-Partit Laburita, immexxi minn Dr Alfred Sant, gab maggoranza assoluta ta' voti, ukoll f'lokalitajiet maghrufin ghall-appogg taghhom ghall-PN.

Iżda fl-elezzjoni tat-8 ta' Marzu, 2008, il-Partit Laburista Malti reġa' tilef l-elezzjoni ġenerali għat-tielet darba konsekuttiva. B'48.79% tal-voti, l-Labour ġab biss 1,580 vot jew 0.5% inqas mill-partit Nazzjonalista. Wara din it-telfa l-mexxej Alfred Sant iddeċieda li jirreżenja, fl-10 ta'Marzu, ftit sigħat biss wara il-ħruġ tar-riżultat uffiċjali.

Joseph Muscat

Wara r-riżenja ta' Alfred Sant, laħaq bħala aġent kap tal-Partit Charles Mangion. Fil-5 ta' Ġunju 2008 saret l-elezzjoni għal mexxej tal-Partit Laburista, li għaliha kkontestaw ħames kandidati: George Abela, Evarist Bartolo, Marie-Louise Coleiro Preca, Michael Falzon u Joseph Muscat. Ħadd mill-ħames kandidati però ma ġab l-maġġoranza tal-voti fl-ewwel elezzjoni, b'hekk kellha tissejjaħ elezzjoni l-għada is-6 ta' Ġunju bejn l-ewwel żewġ kandidati li ġabu l-aktar voti. Dawn kienu George Abela u Joseph Muscat.

Fl-elezzjoni finali Joseph Muscat inħatar mexxej tal-partit b'67% tal-voti tad-delegati. Hu sar it-tieni l-iżgħar mexxej tal-Partit Laburista wara Dom Mintoff.

F'Novembru 2008, il-Malta Labour Party bidel ismu għal Partit Laburista bl-inizjali PL flok MLP.

Fl-2009, il-Partit Laburista reġa' rebaħ l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew, din id-darba b'55% tal-voti mitfugħa filwaqt li ġab 35,000 vot aktar mill-PN.

Fl-ewwel tliet snin tat-tmexxija ta' Joseph Muscat ingħaqdu mal-Partit Laburista persuni li qabel kienu jaħdmu fil-kamp Nazzjonalista bħal Manuel Mallia (li fl-2013 sar il-Ministru tal-Intern u Sigurtà Nazzjonali)Marisa Micallef Leyson, Mario Farrugia Borg, Deborah Schembri (li fl-2013 telgħet fil-Parlament) u Cyrus Engerer (li ħiereġ għall-Elezzjonijiet Ewropej tal-2014). Ħareġ ukoll mal-Partit Laburista għall-elezzjonijiet Ewropej il-Professur Edward Scicluna, li qabel ma kienx fil-politika u li fl-2013 sar Ministru tal-Finanzi, u Dr. Konrad Mizzi (li fl-2013 sar Ministru għall-Enerġija). Lydia Abela, mart iben il-President George Abela saret is-segretarju eżekuttiv tal-Partit Laburista. Robert Abela, bin il-President, ikkampanja fl-elezzjoni ġenerali favur il-Partit Laburista. John Bundy, eks-kandidat tal-PN, beda jippreżenta programm fuq ONE TV. Fil-Konferenza Ġenerali tal-2011, ħabbru li se joħorġu għall-ewwel darba għall-elezzjoni mal-Partit il-mużiċista Sigmund Mifsud, l-avukat tal-General Workers' Union Joanne Vella Cuschieri, u t-tobba Deo Debattista (li fl-2013 tela' fil-Parlament), Silvio Grixti u Godfrey Farrugia (li fl-2013 sar Ministru tas-Saħħa).

F'Marzu 2012, il-Partit Laburista reġa' rebaħ l-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali li saru f’35 lokalità bi swing ta’ 5.5% fil-voti favurih u tnaqqis ta’ 5.26% fil-voti għall-Partit Nazzjonalista. Il-PL ġab kważi 56% tal-voti u rebaħ lokalitajiet li tradizzjonalment dejjem kienu f’idejn il-PN, f'San Pawl il-Baħar, Ħal Safi u l-Qala. F’lokalitajiet oħrajn tradizzjonalment Nazzjonalisti, il-PL irnexxielu jżid il-voti b’persentaġġi sostanzjali fosthom f’Ħal Balzan, is-Siġġiewi u San Ġiljan fejn żied il-voti b’7%, b’4% u 10.7% rispettivament. Minn 35 lokalità li fihom saru l-elezzjonijiet, f’21 minnhom il-Partit Laburista ġab maġġoranza tal-voti. B'kollox kien hemm 61,751 li vvutaw għall-Partit Laburista, 46,409 li vvutaw għall-Partit Nazzjonalista, 1,797 vot għall-Alternattiva Demokratika u 960 għall-kandidati indipendenti. Il-PL ġab 15,342 vot iktar mill-PN, 14% iktar.

Fl-Elezzjonijiet Ġenerali 2013, il-Partit Laburista kiseb 167,533 vot, 35,107 aktar mill-Partit Nazzjonalista li kiseb 132,426 vot f’dik li tista’ tiġi meqjusa bħala l-ikbar differenza għal diversi snin tant li l-PL ġab kważi 55% u l-PN 43%, kif kien ħabbar kull stħarriġ li sar qabel l-elezzjoni.

F'Marzu 2013, fl-istess jum tal-Elezzjonijiet Ġenerali 2013, il-Partit Laburista reġa' rebaħ l-elezzjonijiet tal-Kunsilli Lokali li saru fi 33 lokalità u żied il-voti fuq l-elezzjonijiet ta’ erba' snin qabel fl-istess lokalitajiet bi 2.2% biex issa ġab kważi 57%. Min-naħa tiegħu, il-Partit Nazzjonalista naq­qas il-voti bi kważi 2% u ġab 42%. F’dawn l-elezzjonijiet, il-Partit Laburista rebaħ għall-ewwel darba il-kunsill lokali ta’ Birkirkara u kien hemm ħames lokalitajiet oħra li fihom il-Partit Nazzjonalista tilef il-maġġoranza: l-Imtarfa, Tal-Pietà, il-Mellieħa, l-Imqabba u Santa Venera.

Hekk fl-2013, il-Partit Laburista għandu kważi żewġ terzi, 65%, tal-lokalitajiet kollha f'idejh, 44 lokalità minn 68.

Fl-elezzjonijiet każwali tal-Elezzjonijiet Ewropej li saru f'April 2013, il-Partit Laburista tella' l-ewwel Membru tal-Parlament Ewropew mara fl-istorja politika Maltija, Marlene Mizzi, li kienet ċermen tas-Sea Malta, u ġabet kważi 24,000 vot.

Nhar l-24 ta' Mejju 2014, Muscat iffaċċja l-ewwel elezzjoni tiegħu bħala Prim Ministru, sena wara l-ħatra tiegħu. Il-Partit Laburista rebaħ l-Elezzjonijiet Ewropej għat-tielet darba b'53.3% tal-voti, 33,675 vot iktar mill-Partit Nazzjonalista, li ġab 40% tal-voti. Il-Partit Laburista ġab 1.5% inqas minn kemm kien ġab fl-2009. Il-kandidat minn fost it-tnax li kienu qegħdin jikkontestaw f’isem il-Partit Laburista bl-akbar għadd ta’ voti fl-ewwel għadd kien Alfred Sant, li kiseb 48,739 vot, 36% tal-voti li kiseb il-Partit Laburista.

Il-Ħidma tal-Partit Laburista favur l-Ilsien Malti

Fl-1923, il-membru parlamentari Robby Hamilton tal-Partit Kostituzzjonali li kien f'Compact mal-Partit Laburista ressaq mozzjoni biex il-Malti jsir it-tielet ilsien uffiċjali. Madankollu, il-mozzjoni, li kienet issekondata mill-Partit Laburista m’għaddietx. Hamilton kien l-ewwel persuna li qatt tkellmet bil-Malti fil-Parlament, anki jekk spiċċa rredikolat mill-avversarji politiċi tiegħu. Fl-1924, bis-saħħa ta’ mozzjoni mressqa mill-membru parlamentari Laburista Turu Mifsud, il-Gvern aċċetta li jippubblika l-grammatika tal-Għaqda tal-Kittieba tal-Malti, it-Tagħrif fuq il-Kitba Maltija, miktub minn Ninu Cremona u Ġanni Vassallo. Sa llum dan il-ktieb għadu meqjus bħala l-qofol tal-ortografija u l-grammatika tal-Malti. Bil-ħidma tal-Partit Laburista saru emendi fl-atti li jirregolaw il-professjoni notarili li ppermettew li l-Malti jintuża f’kull dokument uffiċjali. Dehru wkoll l-ewwel avviżi bil-Malti fil-Gazzetta tal-Gvern. Il-liġi elettorali, ir-regolamenti tat-traffiku, u ċ-ċitazzjonijiet tal-qorti (apparti l-verżjoni bit-Taljan) bdew jidhru wkoll bil-Malti.

Il-Partit Laburista mmexxi minn Boffa ħadem bis-sħiħ biex l-ilsien Malti jidħol fil-qrati. Min kien jaf biss bil-Malti, jiġifieri l-maġġoranza kbira tal-Maltin, lanqas biss kienu jifhmu x'kien ikun qed jingħad fuqhom. Fl-1934, il-Malti sar lingwa nazzjonali u fl-1936 sar il-lingwa tal-qrati. Dan qanqal l-għadab tal-għedewwa tal-Malti, fosthom Sir Arturo Mercieca u l-Kamra tal-Avukati. Fl-1937 il-Malti sar obbligatorju fl-Università u twaqqfet il-Katedra tal-Malti u l-Lingwi Orjentali. Fl-1998, Dom Mintoff fil-Parlament qal hekk fuq il-ħidma ta' Boffa:

“ Il-Partit tal-Ħaddiema, li għandu rekords mill-iktar sbieħ, speċjalment Boffa ... Jekk hawn ħaġa li Boffa jistħoqqlu li jkollu statwa għaliha hija l-mod kif iddefenda l-ilsien Malti mill-bidu, biex ma noqogħdux insemmu Aquilinijiet. Aquilina veru kien bravu; ddefenda l-ilsien Malti u għamel living minnu imma Boffa ddefenda l-ilsien Malti, medd għonqu u ħadem u ma ħa xejn minn dan kollu ħlief xebgħa mingħand il-gradwati sħabu tal-Universita'. Jien qed insemmi dawn l-affarijiet biex nuri kemm sofra dan il-bniedem. ”

Fl-1971, fi żmien il-Gvern ta' Mintoff, il-Malti, għall-ewwel darba, sar il-lingwa uffiċjali tal-Università flimkien mal-Ingliż. Għall-ewwel darba wkoll, id-diskors inawgurali tal-Parlament, indirizzat mill-Gvernatur Sir Anthony Mamo, sar bil-Malti. Fil-Kostituzzjoni ta' Malta Repubblika tal-1974 il-Malti kien rikonoxxut għal darba oħra bħala l-Ilsien Nazzjonali. Fl-1974, is-sensiela Denfil ħadet post is-sensiela Ġabra ta' Ward bħala testi ta' qari fl-iskejjel primarji, serje li baqgħet tintuża għal iktar minn tletin sena. Bejn l-1976 u l-1977, fuq TVM bdiet tidher b’suċċess kbir l-ewwel sensiela televiżiva bil-Malti – F’Baħar Wieħed ta’ Lino Grech. Fl-1982, il-Partit Laburista beda s-Sensiela Kotba Soċjalisti(SKS) li fiha ġew ippubblikati kotba kbar bħal Ulied in-Nanna Venut u Il-Ħolma Maltija. Fl-istess sena l-Partit Laburista tella' l-ewwel rock opera bil-Malti, Ġensna, b'lirika ta' Raymond Mahoney u mużika ta' Paul Abela. Fis-snin disgħin il-Partit Laburista beda jorganizza l-Iljieli Mediterranji fil-Ġonna tal-Argotti, bi musicals oriġinali u ta' livell bħal Bastilja, Ulied in-Nanna Venut fl-Amerika, Spiru Ċefai, Żeża tal-Flagship, It-Tfajla tal-Palazz u Manwel Manwel. Il-Partit Laburista dejjem appoġja l-għana Malti u l-kanzunetta Maltija.

Sensiela Kotba Soċjalisti

Fl-1982, il-Partit Laburista ħoloq diversi dipartimenti fi ħdanu, fosthom id-Dipartiment tat-Tagħrif, b'Alfred Sant bħala chairman. Fost inizjattivi ġodda ta' Alfred Sant kien hemm Dar tal-Pubblikazzjoni, is-Sensiela Kotba Soċjalisti, S.K.S. L-isem kien ingħata minn Anton Cassar, membru fl-istess dipartiment u ġurnalist. L-ewwel ktieb li ħareġ f’din is-sensiela kien il-ktieb “Il-Mixja tal-Ħaddiema lejn il-Ħelsien” ta’ Frans Sammut, ippubblikat fis-sena 1982. Warajh ġie ppubblikat il-ktieb ta' Anton Cassar “Meta l-Għawdxin kienu Mxewxa”. L-ewwel ktieb ta' Alfred Sant ippubblikat mal-S.K.S. kien fl-1988: It-28 ta’ April 1958 - Il-Ħobż u l-Ħelsien u l-aħħar wieħed George Bush f'Malta fl-2013. Sal-aħħar tal-2012, l-S.K.S. kienet ippubblikat 130 ktieb.

Awturi xellugin

Diversi parlamentari u attivisti Laburisti kienu awturi u promoturi tal-Malti. Fl-1939 twaqqfet ix-Xirka għat-Tixrid tal-Ilsien Malti minn Ġużè Bonnici (president), Ġużè Chetcuti, Anton Buttigieg, ilkoll Laburisti, flimkien ma' Ġorġ Pisani. Ftit wara, ix-Xirka bdiet ixxandar programmi letterarji fuq ir-Rediffusion. Fost awturi xellugin, ħafna minnhom membri jew deputati parlamentari tal-Partit Laburista, insibu lil

• John F. Marks - trejdunjonista u politiku, awtur tar-rumanz Tejbilhom Ħajjithom

• Guliermu Arena - attiv fix-Xirka tal-Imdawlin ta’ Manwel Dimech u ġurnalista

• Mikelanġ Borg - wieħed mill-fundaturi tal-Partit Laburista, kittieb ukoll ta’ drammi, fosthom Żeża tal-Flagship

• Giacinto Tua - kittieb u drammaturgu. Wieħed mill-fundaturi tal-Partit Laburista.

• Ċensu Busuttil - poeta, kittieb, lingwista, konferenzier, filantropu, lessikografu u politiku

• Alfons Maria Galea - filantropu kbir, kittieb u fundatur tas-sensiela tal-Kotba tal-Mogħdija taż-Żmien bil-Malti. Kien senatur Laburista.

• Ġino Muscat Azzopardi - fundatur u editur tal-ġurnal umoristiku Dr Xekkek. Kien fl-Eżekuttiv tal-Partit Laburista u awtur ta’ rumanzi storiċi

• Ġużè Bonnici - awtur ta' rumanzi u novelli

• Ġużè Orlando - awtur tar-rumanz L-Ibleh

• Ġużè Ellul Mercer - fis-snin tletin kien l-editur ta’ Il-Cotra, l-organu tal-Partit Laburista. Kiteb ir-rumanz Leli ta’ Ħaż-Żgħir, kif ukoll djarju tal-gwerra Taħt in-Nar. Kien Ministru fil-Gvern Laburista tal-1955-58.

• Karmenu Vassallo - poeta, kittieb, traduttur u politiku. Kien wieħed mid-disà membri Laburisti fil-Kunsill tal-Gvern fl-1946.

• Anton Buttigieg - poeta u politiku, Ministru fil-Gvern Laburista u wara President ta’ Malta.

• Ġużè Chetcuti - poeta u kittieb ta’ novelli u rumanzi, drammi kif ukoll ta’ studji kritiċi

• Ġużè Diacono - ġurnalist u kittieb ta’ drammi b’tema socjali realistika. Awtur tad-dramm Il-Madonna taċ-Ċoqqa.

• Pawlu Xuereb - kittieb ta’ rumanzi. Waqqaf is-sensiela ta’ kotba Blocks. Kien politiku, Ministru fil-Gvern Laburista u Aġent President ta’ Malta.

• Anton Cassar - ġurnalist

• J. J. Camilleri - l-awtur ta' Aħna Sinjuri u rumanzi oħra

• Lino Spiteri - awtur ta' novelli u rumanzi, Ministru fi Gvernijiet Laburisti

• Philip Sciberras - poeta u awtur, deputat Laburista u Imħallef

• Alfred Sant - awtur ta' drammi, rumanzi u novelli, Prim Ministru Laburista

• Frans Sammut - awtur ta' rumanzi fosthom Il-Gaġġa u Samuraj

• Albert Marshall - poeta u direttur tad-drama

• Paul P. Borg - awtur ta' Dal-Lejl Ġie Alla

Mexxejja tal-Partit

L-iktar wieħed li dam mexxej tal-Partit kien Dom Mintoff, li dam 35 sena, u kien l-iżgħar mexxej meta laħaq. Kellu 33 sena. Mintoff kien ukoll l-uniku Priministru Laburista li serva bħala Priministru f'iktar minn leġislatura waħda. Fil-fatt kien priministru erba' darbiet, u huwa l-iktar priministru Malti li dam fil-kariga, 16 -il sena. Kien ukoll l-iktar membru parlamentari li dam fil-Parlament: 47 sena u l-iktar wieħed li kien elett drabi: 14-il darba - f'kull elezzjoni mill-1945 sal-1996.

Joseph Muscat kien it-tieni l-iżgħar mexxej meta laħaq. Huwa kellu 35 sena.

L-inqas mexxejja li damu kienu l-ewwel tnejn: Savona li dam kważi sentejn u Dundon sena u nofs. Dundon kien ukoll l-ixjeħ mexxej meta laħaq. Kellu 72 sena meta laħaq, u miet ta' 81 sena.

Fost il-mexxejja tiegħu, il-Partit Laburista kellu żewġ avukati (Savona u Mifsud Bonnici), żewġ tobba (Dundon u Boffa), żewġ ekonomisti (Sant u Muscat) u perit (Mintoff).

Boffa, Sant u Muscat qatt ma kienu Deputati Mexxejja tal-Partit qabel ma saru Mexxejja.

Deputati Mexxejja tal-Partit

Skont l-Istatut tal-Partit (2010), id-Deputat Mexxej għall-Affarijiet tal-Parlament iservi ta’ Deputat Prim Ministru meta l-Partit ikun fil-Gvern u Deputat Kap tal-Oppożizzjoni meta l-Partit ikun fl-Oppożizzjoni. Huwa jieħu l-kariga u jkun responsabbli mill-istess xogħol u responsabbilitajiet ta’ Mexxej meta dan ikun assenti minn Malta jew ma jkunx f’pożizzjoni li jaqdi l-funzjonijiet tal-kariga tiegħu.

Id-Deputat Mexxej għall-Affarijiet tal-Partit fost oħrajn:

i) Imexxi u jikkordina l-ħidma tal-Amministrazzjoni u l-Fergħat tal-Parti, tal-Kumitati Lokali u l-Amministrazzjonijiet Distrettwali;

ii) Iżomm kuntatt kontinwu mal-Kumitati Lokali kollha u oqsma oħra tal-Partit bil-għan li jgħinhom kemm jista’ fil-problemi li jinqalgħu u jara li l-ilmenti tagħhom jiġu rizolti fi żmien qasir;

iii) Jikkordina l-ħidma tas-Sezzjoni Kunsilliera.

Id-Deputat Mexxej għall-Affarijiet tal-Partit għandu d-dritt li jieħu sehem fil-laqgħat tal-Grupp Parlamentari.

Deputati Mexxejja għall-Parlament

Deputati Mexxejja għall-Partit

Media tal-Partit

Il-Partit Laburista għandu One Television u One Radio, stazzjonijiet tat-televixin u tar-radju rispettivament. Joħroġ il-ġurnal KullĦadd kull nhar ta' Ħadd. Il-partit għandu wkoll sit tal-aħbarijiet bl-Ingliż, il-maltastar.com kif ukoll servizz ta' telefonija ċellulari bl-isem ta' Red Touch Fone.

Ġurnali tal-Partit Laburista

L-ewwel ġurnal uffiċjali Laburista beda joħroġ darba fil-ġimgħa, il-Labour Opinion, f’Diċembru 1922. L-editur tagħha kien Ġanni Bencini. Il-gazzetta, għalkemm b’isem Ingliż, kienet bil-Malti, imma kultant kien ikollha suppliment bl-Ingliż. F’Lulju 1924, Bencini sar deputat parlamentari, u bħala assistent miegħu fil-gazzetta kien daħal Gino Muscat Azzopardi, pijunier ieħor tal-Partit Laburista. Inqas minn sentejn wara, Gino Muscat Azzopardi sar ukoll editur u, sadattant, kien beda joħroġ ukoll il-gazzetta tiegħu satirika Dottor Xekkek.

Il-Labour Opinion waqfet fl-1926 u, flokha, il-Partit beda jippubblika Il Cotra — leħen il-ħaddiem Malti, bl-editur Gino Muscat Azzopardi, u assistent Ġużè Ellul Mercer. Fl-1930, Gino u Ġużè bidlu posthom, u Gino sar assistent ta’ Ġużè. Fl-1933 il-Gvern Ingliż issospenda l-kostituzzjoni ta’ Malta, u l-gazzetta laburista waqfet u kellhom jgħaddu ħdax-il sena biex il-Partit Laburista reġa’ kellu l-gazzetta tiegħu, The Dawn, bl-Ingliż u bil-Malti, bl-editur Turu Colombo u, aktar tard, l-ispiżjar Johnny Raimondo. Fl-1949 The Dawn saret Is-Sebħ, kollha bil-Malti, bl-editur Nestu Laiviera. Fl-1955 Laiviera sar Speaker tal-parlament Malti u floku bħala editur daħal l-istudent ta’ 22 sena Joe Micallef Stafrace. Minħabba wieħed mill-editorjali, Stafrace kien weħel erbat ijiem ħabs, fl-eqqel tal-ġlieda mal-Ingliżi f’April, 1958.

Meta Is-Sebħ kien sospiż fl-1959, bdiet toħroġ gazzetta ġdida, Il-Ħelsien, b’editur mill-ġdid Nestu Laiviera, u aktar tard fl-1962 b’Lino Cassar l-assistent tiegħu. Sadattant, il-Partit beda joħroġ ukoll The Voice of Malta, darba fil-ġimgħa, kollha bl-Ingliż kull nhar ta’ Ħadd, u aktar tard bħala magazin darba fix-xahar. Fis-snin 1940 il-Partit kien joħroġ ukoll The Knight bħala magazin bl-Ingliż, b’kitba interessanti minn Dom Mintoff. L-editur uffiċjali ta’ The Voice kien Anton Buttigieg iżda l-iktar li kien jieħu ħsiebha kien Lino Cassar.

Il-Knisja, f’Mejju 1961, tat l-interdett lill-membri kollha tal-eżekuttiv tal-Partit Laburista u imponiet ukoll id-dnub il-mejjet fuq il-gazzetti tiegħu. Il-Knisja neħħiet id-dnub kmieni fl-1967 u kien hawn li Il-Ħelsien waqfet u minflokha bdiet toħroġ il-gazzetta Iż-Żmien, din id-darba b’editur Lino Cassar, li sadattant kien beda joħroġ il-gazzetta umoristika Ix-Xewka. Iż-Żmien waqfet fl-1973 u kellhom jgħaddu seba’ snin oħra biex reġgħet bdiet toħroġ Il-Ħelsien, b’editur Evarist Bartolo. Meta reġgħet waqfet “Il-Ħelsien”, bdiet toħroġ fl-1993 il-KullĦadd kull nhar ta' Ħadd, bl-editur Felix Agius.

  • Il-Ħmar, u wara Il-Ħmara (1917-37) ta' Guglielmo u Ġużi Arena
  • Labour Opinion (1922-26)
  • Il Cotra (1926-1933)
  • Dr Xecchec (1925-1933)
  • The Dawn (1944-1949)
  • The Voice of Malta
  • Is-Sebħ (1949-1959)
  • Il-Ħelsien (1959-1967; 1980-1993)
  • Iż-Żmien (1967-1973)
  • Ix-Xewka (1967-)
  • KullĦadd (1993- ) - l-uniku ġurnal li għadu joħroġ

Personaġġi magħrufa Laburisti

L-Emblema tal-Partit Laburista

1924-27: L-Ewwel Emblemi

L-ewwel darba li ssemmiet l-idea li l-Partit Laburista jkollu emblema tiegħu kien fi Frar tal-1924 waqt laqgħa tal-Eżekuttiv tal-partit. Il-membri ddeċidew li jissejjaħ konkors qalb il-partitarji permezz tal-Labour Opinion, il-ġurnal tal-partit ta’ dak iż-żmien. Fis-7 ta’ Marzu 1924, l-eżekuttiv, wara diskussjoni twila għażel l-emblema tiegħu li iżda ma nafux kif kienet. Imbgħad f’Jannar 1927 reġa' ssemma l-bżonn ta' emblema. Mosè Gatt ippropona li jkunu avżati l-kumitati distrettwali biex jintbagħtu disinji li kellhom ikunu studjati flimkien ma‘ dawk id-disinji li l-partit diġà kellu – probabbli dawk tal-1924. John F. Marks, issekondat minn Ġanni Bencini, ippropona biex isir avviż f' Il-Cotra, il-ġurnal tal-partit li kien ħa post il-Labour Opinion, u jingħata 15-il jum żmien lil kull min ried jibgħat disinn tal-emblema. Din il-proposta ma għaddietx; għaddiet minflok il-proposta ta’ Mosè Gatt. Kienet iffurmata kummissjoni ta' tlieta magħmula minn Carmelo Longo, Kjeriku Egidio Galea Balzan u Giovanni Satariano biex jagħżlu mid-disinji li ntbagħtu u li issa kellu f’idejh il-kumitat eżekuttiv. Il-Kummissjoni għażlet tliet disinji u fil-11 ta' Mejju l-membri tal-eżekuttiv ivvutaw u għażlu d-disinn ta’ Alfred Gerada, meqjus bħala l-aqwa karikaturist li kien hawn f’Malta, fl-epoka ta’ qabel il-gwerra u anke għal snin wara. Id-disinn kien jinkludi arma ta' Malta fl-isfond u raġel bil-mazza: simbolu ta' enerġija, bl-iskrizzjoni bil-Malti mad-dawra, Partit tal-Ħaddiema. Il-bażi tal-arma kien l-isfar li jirrappreżenta r-reliġjon u l-ikħal għax Malta kienet parti mill-imperu Ingliż. Fiċ-ċentru tal-arma il-ħaddiem, għax għall-ewwel darba l-ħaddiem kien fiċ-ċentru tal-programm ta' ħidma ta' partit politiku.

Il-Bandiera tal-Partit

Ladarba ntgħażlet l-emblema, beda jkun diskuss fil-kumitat ġenerali kif kellha tkun il-bandiera tal-Partit. Kien hemm min ried li l-bandiera tkun bajda u ħamra bl-emblema fin-nofs u kien hemm min ried sfond kompletament aħmar bil-badge fin-nofs. Kien deċiż li titħalla sine die u li l-kumitati distrettwali jagħmlu l-bandiera tagħhom kif jogħġobhom. Kien hemm każini bħal dak tal-Isla, li fuq il-bjut kienu jtajru bandiera ħamra bil-badge fin-nofs u oħrajn bħal dak tal-Ħamrun li użaw abjad u aħmar u l-badge fin-nofs.

It-torċa

It-torċa li llum hija sinonima mal-Partit Laburista dehret għall-ewwel darba f’Diċembru 1928 bħala parti mit-titlu tal-ġurnal tal-partit Il-Cotra. Din ukoll kienet disinn ta’ Gerada. L-isem li jirrapreżenta l-Kotra Maltija nsibuh imdawwar bil-ktajjen tal-injoranza u t-tbatija, l-arma tal-partit fuq il-lemin poġġuta strateġikament biex il-ħaddiem jidher jaqtà bil-mazza l-ktajjen u jiskopri d-dawl tat-tagħlim li jillibera l-kotra biex timxi ‘l quddiem. L-arma u t-torċa kienu marbuta flimkien. Bit-tagħlim setgħet il-kotra tillibera ruħha u fl-istess ħin kellu jkun il-ħaddiem stess permezz tal-Partit Laburista li jaqta’ l-ktajjen tal-injoranza.

It-Tieni Emblema

Wara r-riżultat elettorali tal-1932 u l-effetti tal-ġuri tas-sedizzjoni, il-Mexxej Laburista Pawlu Boffa beda jwettaq tibdil radikali fil-partit. Fost affarijiet oħra Boffa ordna biex ma tibqax tidher u tintuża l-bandiera ħamra, bidel l-isem tal-partit minn Partit tal-Ħaddiema għal Partit tax-Xogħol u biddel ukoll l-arma tal-partit. Hekk twieldet it-tieni emblema tal-Partit Laburista. M’għandniex provi min kien id-disinjatur tal-emblema, iżda x’aktarx kien xogħol ta‘ Gerada.Fejn qabel kien jiddomina l-blu, issa jiddomina l-isfar, il-kulur kannella jirrappreżenta x-xogħol tal-art. Fejn qabel iċ-ċentru kien ħaddiem bil-mazza issa ċ-ċentru kienet flambeau.

F’konferenza f’Raħal Ġdid, Boffa spjega l-emblema l-ġdida. “Iċ-ċirku isfar”, qal il-mexxej laburista, “għax aħna kattoliċi Appostoliċi Rumani bil-kliem fuqu Partit tax-Xogħol, fin-nofs arma Maltija fuq fond ikħal għax aħna partit Malti taħt il-protezzjoni tar-Renju Unit, u l-flambeau/it-torċa li tfisser progress, dawl, intelletwalità u mħabba.” Boffa spjega għaliex inbidlet l-emblema l-oħra – ir-raġel tal-mazza kien jissimbolizza ħaddiema tal-id mentri l-partit jgħid Boffa, jiddefendi lil kull klassi ta‘ ħaddiema. L-isem inbidel għax il-partit kien jirrappreżenta u jiddefendi kwalunkwe xogħol, kif ukoll lill-kapitalisti li jagħtu x-xogħol lill-ħaddiema.

It-Tielet Emblema

Wara l-isplit fl-1949 inħass il-bżonn li l-partit isirulu xi tibdiliet. Fl-1950 reġgħet inbidlet l-emblema tal-partit u l-isem minn ‘Partit tax-Xogħol’ inbidel għal ‘Labour Party’. Għal darba oħra l-artist mhux magħruf, għalkemm bosta jsostnu li reġa‘ kien Gerada li ddisinja l-arma il-ġdida. Il-kuluri baqgħu l-istess - Sfond blu li jirrappreżenta l-imperu Ingliż u hemm min jgħid li jirrappreżenta il-Mediterran, abjad u aħmar tal-bandiera Maltija. U l-isfar li jirrapreżenta r-reliġjon Kattolika.

Fuq iċ-ċirku l-kelma, Malta, separata b’żewġ sinjali żgħar min-naħa ta‘ isfel, mill-kliem Labour Party. It-torċa li tirrappreżenta t-tagħlim u l-progress miżmuma b’id għera. L-id tal-ħaddiem li kien għadu batut u li jrid ikun hu, permezz tal-Partit Laburista biex jgħin u jerfa’ lilu nnifsu. Fis-7 ta’ April 1951 dehret l-arma l-ġdida bħala parti mit-titlu tal-ġurnal tal-partit ‘Is-Sebħ’.

Fl-1955 wara li sfaxxa l-partit ta’ Boffa – il-Malta Workers Party – bħala sinjal ta’ għaqda bejn iż-żewġ partiti l-isem sar Malta Labour Party u ż-żewg linji żgħar fl-arma tneħħew. Matul is-snin saru wkoll diversi tifsiriet tal-kuluri ta’ din l-emblema fosthom dawk relatati man-newtralità u l-Mediterran.

Ir-Raba' Emblema

Wara l-ħatra ta' Joseph Muscat bħala mexxej tal-Partit, f'Novembru 2008 id-delegati tal-Partit Laburista qablu li tinbidel l-emblema tal-Partit Laburista. Matul l-2010 saret votazzjoni għall-emblema l-ġdida tiegħu permezz tat-telefon ċellulari. B’kollox ħadu sehem 11,178 persuna u daħlu 1,358 membri ġodda permezz tas-sistema ta’ votazzjoni. L-emblema li ntgħażlet kisbet 65% tat-total ta’ voti. Din kienet iddisinjata mill-kumpanija internazzjonali TBWA\ANG – waħda mill-kumpaniji ewlenin fil-qasam tal-komunikazzjoni.

L-Innu tal-Partit Laburista

L-innu tal-Partit Laburista, li huwa forma ta' talba, inkiteb fl-1930 minn G.Pace b' kompozizzjoni tal-Mro.Guze' Diacono. L-innu gie approvat mill-Ezekuttiv tal-Partit Laburista nhar is-16 ta' April 1930. Dan l-innu ndaqq għall-ewwel darba fl-1 ta' Mejju 1930 fit-Teatru San Ġorġ Bormla.


Lejn din l-Għaqda fis nittajru

Xjuħ u żgħażagħ ħaddemin

Leħen sbejjaħ lilna jsejjaħ

Biex ningħaqdu f’dan il-ħin


Issa l-jum mistenni twieled,

Issa tar tal-biża' ż-żmien

Bierku s-siegħa li aħna fiha

Rajna d-dawl rajna l-ħelsien.


Issuktaw f'dil-ħidma mbierka

Jibqa' demmkom jiġri sħun,

Seddqu talbkom, qawwu qalbkom,

Tagħna r-rebħa fl-aħħar tkun.


Tagħder qalbna l-ġuħ u l-faqar,

Dmugħna jkun għall-imnikktin,

Sew ħilitna kemm saħħitna,

Hienja nagħtu għall-fqajrin.


Li bħall-ahwa lkoll ninħabbu

U li ngħinu lil xulxin

Sew kif Alla b’amar ħalla

L-għaqda jrid tal-ħaddemin.


Issuktaw f'dil-ħidma mbierka,

Jibqa' demmkom jiġri sħun,

Seddqu talbkom, qawwu qalbkom,

Taghna r-rebħa fl-aħħar tkun.

Ħoloq esterni

Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Partit_Laburista_(Malta)&oldid=246277"