Rivoluzzjoni Russa: Differenza bejn il-verżjonijiet
No edit summary |
|||
Linja 22: | Linja 22: | ||
[[Kategorija:Storja]] |
[[Kategorija:Storja]] |
||
[[af:Russiese Rewolusie (1917)]] |
|||
[[ar:الثورة الروسية (1917)]] |
|||
[[an:Revolución rusa de 1917]] |
|||
[[be-x-old:Рэвалюцыя 1917 году ў Расеі]] |
[[be-x-old:Рэвалюцыя 1917 году ў Расеі]] |
||
[[bs:Ruska revolucija]] |
|||
[[bg:Руска революция (1917)]] |
|||
[[ca:Revolució Russa]] |
|||
[[cy:Chwyldro Rwsia]] |
|||
[[da:Den Russiske Revolution 1917]] |
|||
[[de:Russische Revolution]] |
|||
[[el:Ρωσική Επανάσταση]] |
|||
[[en:Russian Revolution (1917)]] |
[[en:Russian Revolution (1917)]] |
||
[[et:1917. aasta revolutsioonid Venemaal]] |
|||
[[es:Revolución rusa de 1917]] |
[[es:Revolución rusa de 1917]] |
||
[[eo:Rusia revolucio de 1917]] |
|||
[[eu:Errusiar Iraultza]] |
[[eu:Errusiar Iraultza]] |
||
[[fa:انقلاب روسیه (۱۹۱۷)]] |
|||
[[hif:Russian Revolution of 1917]] |
|||
[[fr:Révolution russe]] |
|||
[[fy:Russyske Revolúsje]] |
|||
[[ga:Réabhlóid na Rúise 1917]] |
|||
[[gl:Revolución Rusa de 1917]] |
|||
[[ko:러시아 혁명]] |
|||
[[hr:Ruska revolucija]] |
|||
[[id:Revolusi Rusia]] |
|||
[[is:Rússneska byltingin 1917]] |
|||
[[it:Rivoluzione russa]] |
|||
[[he:המהפכה הרוסית 1917]] |
[[he:המהפכה הרוסית 1917]] |
||
[[ka:რუსეთის რევოლუცია (1917)]] |
[[ka:რუსეთის რევოლუცია (1917)]] |
||
[[sw:Mapinduzi ya Urusi ya 1917]] |
|||
[[la:Res Novae Russiae (1917)]] |
|||
[[lv:1917. gada Krievijas revolūcija]] |
|||
[[lt:Rusijos revoliucija]] |
|||
[[hu:1917-es oroszországi forradalmak]] |
|||
[[ml:റഷ്യന് വിപ്ലവം]] |
[[ml:റഷ്യന് വിപ്ലവം]] |
||
[[arz:الثوره الروسيه]] |
|||
[[mwl:Reboluçon Russa de 1917]] |
|||
[[nl:Russische Revolutie (1917)]] |
[[nl:Russische Revolutie (1917)]] |
||
[[ja:ロシア革命]] |
|||
[[ms:Revolusi Rusia 1917]] |
|||
[[no:Den russiske revolusjon]] |
[[no:Den russiske revolusjon]] |
||
[[nn:Den russiske revolusjonen]] |
|||
[[oc:Revolucion Russa]] |
|||
[[pnb:انقلاب روس]] |
|||
[[pl:Rewolucje w Rosji 1917 roku]] |
|||
[[pt:Revolução Russa de 1917]] |
|||
[[ro:Revoluția Rusă din 1917]] |
|||
[[ru:Революция 1917 года в России]] |
|||
[[sq:Revolucioni rus]] |
|||
[[scn:Rivuluzzioni russa]] |
|||
[[simple:Russian Revolution of 1917]] |
[[simple:Russian Revolution of 1917]] |
||
[[sl:Ruska revolucija]] |
|||
[[sr:Руска револуција 1917.]] |
[[sr:Руска револуција 1917.]] |
||
[[sh:Ruska revolucija]] |
|||
[[sv:Ryska revolutionen]] |
|||
[[ta:ரஷ்யப் புரட்சி 1917]] |
[[ta:ரஷ்யப் புரட்சி 1917]] |
||
[[th:การปฏิวัติรัสเซีย พ.ศ. 2460]] |
[[th:การปฏิวัติรัสเซีย พ.ศ. 2460]] |
||
[[tr:Rus Devrimi (1917)]] |
|||
[[uk:Російська революція (1917)]] |
|||
[[ur:انقلاب روس]] |
|||
[[vi:Cách mạng Nga (1917)]] |
|||
[[war:Rebolusyon Ruso (1917)]] |
|||
[[zh:1917年俄国革命]] |
Reviżjoni ta' 22:59, 16 Awwissu 2013
Ir-Rivoluzzjoni Russa tal-1917, ġabet fi tmiemha id-dittatura tal-Kżar u wasslet għall-ħolqien tal-Unjoni Sovjetika. Il-Kżar tneħħa u minfloku kien hemm gvern proviżorju fi Frar 1917. F'Ottubru 1917 il-gvern proviżorju tneħħa u ġie ffurmat gvern Bolxevista (Komunista).
Ftit wara tmiem it-Tieni Gwerra Dinjija, il-Prim Ministru Ingliż Winston Churchill, kien stqarr li “purtiera tal-ħadid niżlet tul l-Ewropa” u qasmitha fi tnejn. Fuq in-naħa tal-punent kellek il-pajjiżi li kienu taħt l-isfera politika tal-Istati Uniti, filwaqt li fuq in-naħa tal-Lvant kellna lil dawk li kienu taħt l-isfera tal-Unjoni Sovjetika. Iżda dak li seħħ dak inhar kellu għeruq li jmorru aktar lura fl-istorja Ewropea. Storja li seħħet meta fl-isfond kienet għaddejja l-Ewwel Gwerra Dinjija. Ir-Rivoluzzjoni Russa tal-1917 ġabet magħha bidliet kbar speċjalment fil-mod tal-ħsieb u tar-rieda biex il-klassi tal-ħaddiema tieħu dak li bi dritt kien tagħha.
Il-mixja lejn ir-rivoluzzjoni
Meta f’Ottubru 1917, il-‘proletarjat’ u s-suldati qamu kontra l-ħakkiema ftit kienu dawk li setgħu jimmaġinaw x’effetti u riperkussjonijiet setgħu jinħolqu.
Qabel xejn wieħed mill-punti prinċipali huwa l-fatt li r-rivoluzzjoni rnexxielha tkebbes il-ħuġġieġa soċjalista u tat saħħa lil dawk il-partiti tax-xellug li għal xi raġuni jew oħra ma setgħux jgħatu direzzjoni lill-ħidma tagħhom.
L-avveniment tas-7 ta’ Ottubru 1917 (f‘dawk is-snin ir-Russja kienet tuża l-kalendarju Ġuljan u mhux Gregorjan bħal bqija tal-Ewropa għax kieku Novembru) kienu ilhom snin jinġemgħu. Kien in-nuqqas ta’ rispett lejn il-poplu Russu mis-sinjuri u l-awtoritajiet Imperjali li wasslu għal qawmien. Filwaqt li r-rivoluzzjoni Franċiża tal-1789 bagħtet sinjali qawwija lid-diversi monarki Ewropej biex idaħħlu miżuri li jtejbu l-qagħda tas-sudditi tagħhom u b’hekk ibegħdu kemm jistgħu l-biża’ li pajjiżhom jinħakem minn xi rivoluzzjoni, kien biss il-Kżar Russu li ma tax kas.
Filwaqt li l-iskjavitù u l-fewdaliżmu mill-Ewropa kien ilu li nqata’ u anke ċ-ċittadini kellhom dritt li jkunu proprjetarji ta’ l-artijiet li jaħdmu, fir-Russja l-qagħda kienet ferm differenti. F’dan l-akbar imperu ċ-ċittadini - raħħala u bdiewa - ma kellhom l-ebda drittijiet. L-art li kienu jaħdmu ma kinitx tagħhom. Huma kienu servi tan-nobbli li tiegħu l-art kienet proprjetà. Jista’ jingħad li n-nies litteralment kienu proprjetà tan-nobbli u meta art kienet tgħaddi minn nobbli għall-ieħor din kienet tinkludi lin-nies li kienu jaħdmuha.
Kien biss li fl-1861 li ddaħħlet liġi li l-poplu mhux nobbli seta’ jkun prorjetarju ta’ l-art tiegħu. Din kienet daħqa fil-wiċċ minħabba li r-raħħala u l-bdiewa xejn ma kellhom tagħhom speċjalment flus u bix-xejn żgur ma kinux se jixtru l-art!
Is-sitwazzjoni ma kinitx waħda pjaċevoli u minkejja ċerti tibdiliet il-poplu baqa’ jgħix fil-faqar. L-affarijiet komplew jeħżienu hekk kif fl-1914 faqqgħet l-Ewwel Gwerra Dinjija. Id-diffikultajiet li ġabet magħha din il-gwerra wasslet biex f’Ottubru ta’ l-1917 seħħet r-rivoluzzjoni Russa. L-għajta ta’ ‘Paċi, Ħobż u Art’ hekk kif imxerrda minn Vladimir Iljich Lenin appellat lil masses ta’ ħaddiema u suldati - li kienu qiegħdin jirritornaw mill-front - imxebba’ mill-gvern proviżorju ta’ Kerensky li f’Ottubru ħa l-poter wara l-abdikazzjoni tal-Kzar.
Ir-rivoluzzjoni ta’ Ottubru kienet waħda organizzata għall-aħħar. Id-diversi kunsilli ta’ ħaddiema u suldati, komunement magħrufa bħala Soviets, kienu nfurmati b’kull ma kien se jseħħ u kollha kellhom l-ordnijiet tagħhom. Is-sinjal kien tir sparat mill-bastiment Aurora. Ma’ dan it-tir suldati u baħrin li kienu jiffurmaw il-Gwardji Ħomor attakkaw il-Palazz tax-Xitwa fi Petrograd arrestaw il-membri tal-gvern proviżorju u installaw it-tmexxija Bolxevika. Is-suċċess ta’ din ir-rivoluzzjoni, minkejja l-gwerra ċivili li seħħet bejn l-1919 u l-1921, iggalvanizzat lill-partiti u movimenti xellugin madwar id-dinja.