Sottospeċi: Differenza bejn il-verżjonijiet

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Content deleted Content added
No edit summary
 
mNo edit summary
Linja 1: Linja 1:
[[Category:Klassifikazjoni Xjentifika]]

{{Klassifikazjoni Xjentifika}}
Fiż-[[Żooloġija]], it-[[Takson]] [[Sottospeċi]] huwa l-livell immedijatament taħt l-i[[Speċi]], waqt li fil-botanika bħala ekkwivalenti qiegħed jintuża it-[[Takson]] [[Varjeta]] għalkemm '''''"sensu stricto"''''' dan mhuwiex eżattament ekkwivalenti.
Fiż-[[Żooloġija]], it-[[Takson]] [[Sottospeċi]] huwa l-livell immedijatament taħt l-i[[Speċi]], waqt li fil-botanika bħala ekkwivalenti qiegħed jintuża it-[[Takson]] [[Varjeta]] għalkemm '''''"sensu stricto"''''' dan mhuwiex eżattament ekkwivalenti.


Linja 5: Linja 8:
Jekk ikun hemm bżonn ta' [[Takson]] sottospeċifiku f'nomenklatura ta' [[annimali]] jista jingħata [[isem trinominali]] jew [[trinominal]]. Ħafna "eżemplari tipiċi" jistgħu jiġu deskritti, iżda ma jistgħux jiġu meqjusa bħala assoluti jew kategoriċi. Dawn il-forom ma għandhomx status uffiċjali, għalkemm jistgħu jkunu ta' għajnuna biex jiddiskrivu popolazjonijiet ta' altitudni jew ġeografija differenti.
Jekk ikun hemm bżonn ta' [[Takson]] sottospeċifiku f'nomenklatura ta' [[annimali]] jista jingħata [[isem trinominali]] jew [[trinominal]]. Ħafna "eżemplari tipiċi" jistgħu jiġu deskritti, iżda ma jistgħux jiġu meqjusa bħala assoluti jew kategoriċi. Dawn il-forom ma għandhomx status uffiċjali, għalkemm jistgħu jkunu ta' għajnuna biex jiddiskrivu popolazjonijiet ta' altitudni jew ġeografija differenti.


[[Sottospeċi]] indikata bir-repetizjoni ta' l-isem speċifiku hija magħrufa bħala is-'''''"sottospeċi nominata"'''''. Allura '''''Panthera leo leo''''' hija is-'''''"sottospeċi nominata"''''' ta' l-[[Iljun]] ('''''Panthera leo'''''). F'dokumenti xjentifiċi, is-[[Sottospeċi]] tkun komunement imqassra f'abbrevjazjoni '''''subsp.'' jew '''''ssp.''''' — eż. '''''Iljun Asjatiku ssp. persica''''' example, li huwa l-istess bħal [[Iljun]].
[[Sottospeċi]] indikata bir-repetizjoni ta' l-isem speċifiku hija magħrufa bħala is-'''''"sottospeċi nominata"'''''. Allura '''''Panthera leo leo''''' hija is-'''''"sottospeċi nominata"''''' ta' l-[[Iljun]] ('''''Panthera leo'''''). F'dokumenti xjentifiċi, is-[[Sottospeċi]] tkun komunement imqassra f'abbrevjazjoni '''''subsp.'' jew '''''ssp.''''' — eż. '''''Iljun Asjatiku ssp. persica''''' huwa l-istess bħal [[Iljun]].


Wieħed għandu jinnota li:
Wieħed għandu jinnota li:
*Fil-botanika [[Sottospeċi]] ( jew [[Varjeta]] li huwa [[Takson]] li qiegħed jiġi użat ta' spiss bħala livell ekkwivalenti) huwa livell fost oħrajn taħt il-livell [[Speċi]] li jista jinagħta isem bi 3 partijiet.
*Fil-botanika [[Sottospeċi]] ( jew [[Varjeta]], li huwa [[Takson]] li qiegħed jiġi użat ta' spiss bħala livell ekkwivalenti) huwa livell fost oħrajn taħt il-livell [[Speċi]] li jista jinagħta isem bi 3 partijiet.
*Fil-batterioloġija, it-[[Taksa]] '''''sottospeċi'' u ''varjeta'' jintużaw it-2 u huma interkambiabli.
*Fil-batterioloġija, it-[[Taksa]] '''''sottospeċi''''' u '''''varjeta''''' jintużaw it-2 u huma interkambiabli.


==Kriterji==
==Kriterji==
Membri ta' [[sottospeċi]] jridu jkunu morfoloġikament differenti minn membri ta' [[sottospeċi]] oħra ta' l-istess [[speċi]]. [[Sottospeċi]] huma definiti f'relazjoni ma' [[speċi]]. Mhuwiex possibli li wieħed jifhem il-kunċett ta' [[sottospeċi]] mingħajr ma jkun fehem x'inhi [[speċi]]. Fil-kuntest ta' organiżmi ħajjin kbar bħal fjuri, siġar, ħut, għasafar u l-bniedem, [[speċi]] tista tkun definita bħala grupp distint u magħruf li jissodisfa 2 kundizjonijiet:
Members of one subspecies differ [[Morphology (biology)|morphologically]] from members of other subspecies of the species. Subspecies are defined in relation to [[species]]. It is not possible to understand the concept of a subspecies without first grasping what a species is. In the context of large living organisms like trees, flowers, birds, fish and humans, a ''species'' can be defined as a distinct and recognisable group that satisfies two conditions:


# Membri tal-grupp jintarfu biċ-ċar minn membri ta' gruppi oħra. Id-distinzjoni tista ssir b'numru ta' metodi, bħal: forom differenti ta' weraq, numru differenti ta' rixx primarju fil-ġwienaħ, ritwal partikolari fl-imġieba waqt it-tammir, qiesin relativi ta' ċertu għadam u sekwenzi differenti ta' [[DNA]]. Minn dawn m'hemmx bżonn ta' set minimu b'ammont partikolari ta' differenzi. Madankollu fil-prattika hemm tendenza li differenzi żagħar ħafna jiġu injorati w immwarba.
# Members of the group are reliably distinguishable from members of other groups. The distinction can be made in any of a wide number of ways, such as: differently shaped leaves, a different number of primary wing feathers, a particular ritual breeding behaviour, relative size of certain bones, different [[DNA]] sequences, and so on. There is no set minimum 'amount of difference': the only criterion is that the difference be reliably discernable. In practice, however, very small differences tend to be ignored.
# It-taħlit ta' materjal ġenetiku bejn il-grupp u bejn gruppi oħra jkun żgħir u jibqa mistenni li jibqa żgħir '''''"tant li anke jekk iż-2 gruppi jitpoġġew flimkien"''''' it-taħlit jibqa xorta limitat ħafna.
# The flow of genetic material between the group and other groups is small and can be expected to remain so because ''even if the two groups were to be placed together'' they would not interbreed to any great extent.


Note the key qualifier above: to be regarded as ''different groups'' rather than as a ''single varied group'', the difference must be distinct, not simply a matter of continuously varying degree. If, for example, the population in question is a type of [[frog]] and the distinction between two groups is that individuals living upstream are generally white, while those found in the lowlands are black, then they are classified as different groups if the frogs in the intermediate area tend to be either black or white, but a single, varied group if the intermediate population becomes gradually darker as one moves downstream.
Note the key qualifier above: to be regarded as ''different groups'' rather than as a ''single varied group'', the difference must be distinct, not simply a matter of continuously varying degree. If, for example, the population in question is a type of [[frog]] and the distinction between two groups is that individuals living upstream are generally white, while those found in the lowlands are black, then they are classified as different groups if the frogs in the intermediate area tend to be either black or white, but a single, varied group if the intermediate population becomes gradually darker as one moves downstream.

Reviżjoni ta' 14:12, 23 Ottubru 2006


Mudell:Klassifikazjoni Xjentifika Fiż-Żooloġija, it-Takson Sottospeċi huwa l-livell immedijatament taħt l-iSpeċi, waqt li fil-botanika bħala ekkwivalenti qiegħed jintuża it-Takson Varjeta għalkemm "sensu stricto" dan mhuwiex eżattament ekkwivalenti.

Fiż-Żooloġija, l-isem xjentifiku ta' Sottospeċi huwa l-isem binominali b'immedjatament warajħ l-isem sottospeċifiku, eż. Homo sapiens sapiens. Il-Kodiċi Internazjonali tan-Nomenklatura Żooloġika (4 edizjoni, 2000) ma kien hemm 'l ebda tentativ biex jikkodifikaw "entita infrasottospeċifika" (eż. ir-Razzez tal- Bniedem).

Jekk ikun hemm bżonn ta' Takson sottospeċifiku f'nomenklatura ta' annimali jista jingħata isem trinominali jew trinominal. Ħafna "eżemplari tipiċi" jistgħu jiġu deskritti, iżda ma jistgħux jiġu meqjusa bħala assoluti jew kategoriċi. Dawn il-forom ma għandhomx status uffiċjali, għalkemm jistgħu jkunu ta' għajnuna biex jiddiskrivu popolazjonijiet ta' altitudni jew ġeografija differenti.

Sottospeċi indikata bir-repetizjoni ta' l-isem speċifiku hija magħrufa bħala is-"sottospeċi nominata". Allura Panthera leo leo hija is-"sottospeċi nominata" ta' l-Iljun (Panthera leo). F'dokumenti xjentifiċi, is-Sottospeċi tkun komunement imqassra f'abbrevjazjoni subsp. jew ssp. — eż. Iljun Asjatiku ssp. persica huwa l-istess bħal Iljun.

Wieħed għandu jinnota li:

  • Fil-botanika Sottospeċi ( jew Varjeta, li huwa Takson li qiegħed jiġi użat ta' spiss bħala livell ekkwivalenti) huwa livell fost oħrajn taħt il-livell Speċi li jista jinagħta isem bi 3 partijiet.
  • Fil-batterioloġija, it-Taksa sottospeċi u varjeta jintużaw it-2 u huma interkambiabli.

Kriterji

Membri ta' sottospeċi jridu jkunu morfoloġikament differenti minn membri ta' sottospeċi oħra ta' l-istess speċi. Sottospeċi huma definiti f'relazjoni ma' speċi. Mhuwiex possibli li wieħed jifhem il-kunċett ta' sottospeċi mingħajr ma jkun fehem x'inhi speċi. Fil-kuntest ta' organiżmi ħajjin kbar bħal fjuri, siġar, ħut, għasafar u l-bniedem, speċi tista tkun definita bħala grupp distint u magħruf li jissodisfa 2 kundizjonijiet:

  1. Membri tal-grupp jintarfu biċ-ċar minn membri ta' gruppi oħra. Id-distinzjoni tista ssir b'numru ta' metodi, bħal: forom differenti ta' weraq, numru differenti ta' rixx primarju fil-ġwienaħ, ritwal partikolari fl-imġieba waqt it-tammir, qiesin relativi ta' ċertu għadam u sekwenzi differenti ta' DNA. Minn dawn m'hemmx bżonn ta' set minimu b'ammont partikolari ta' differenzi. Madankollu fil-prattika hemm tendenza li differenzi żagħar ħafna jiġu injorati w immwarba.
  2. It-taħlit ta' materjal ġenetiku bejn il-grupp u bejn gruppi oħra jkun żgħir u jibqa mistenni li jibqa żgħir "tant li anke jekk iż-2 gruppi jitpoġġew flimkien" it-taħlit jibqa xorta limitat ħafna.

Note the key qualifier above: to be regarded as different groups rather than as a single varied group, the difference must be distinct, not simply a matter of continuously varying degree. If, for example, the population in question is a type of frog and the distinction between two groups is that individuals living upstream are generally white, while those found in the lowlands are black, then they are classified as different groups if the frogs in the intermediate area tend to be either black or white, but a single, varied group if the intermediate population becomes gradually darker as one moves downstream.

Dan mhuwiex arbitraġġ kundizjunarju. Bidla gradwali, imsejjħa klinazjoni jew Xaqliba, hija evidenza ċara ta' taħlit sustanzjali fil-ġeni bejn iż-2 popolazjonijiet. B'firda kbira bejn iswed u abjad jew b'żona relativament żgħira u stabli ta' ibridazjoni, turi li iż-2 popolazjonijiet mhumiex jitħaltu fuq livell għoli u b'hekk huma speċi separati. Madankollu, il-klassifikazjoni bħala speċi separati jew sottospeċi tiddependi fuq l' "għaliex" dawn ma jitħaltux u ma jirriproduċux bejniethom.

Meta jew jekk 2 gruppi ma jirriproduċux għax hemm xi ħaġa ġenetika li żżommhom lura (eż. żrinġijiet suwed mhumiex sesswalment attratti minn żrinġijiet bojod jew jirriproduċu fi żminijiet differenti matul is-sena) f'dan il-każ huma speċi differenti.

Biss, jekk iż-2 gruppi jirriproduċu liberament dejjem jekk il-barrjieri esterni jitneħħew b'xi mod (eż. popolazjonijiet li huma il-bogħod minn xulxin jew mifrudin minn xmara u b'xi mod ma jibqawx) f'dak il-każ dawn huma sottospeċi.

Wieħed għandu jinnota li bejn speċi u sottospeċi id-distinzjoni tiddependi "biss" fuq il-probabilita li iż-2 popolazjonijiet ( fin-nuqqas ta' barrjieri esterni ) jerġu jinaqgħdu lura f'popolazjoni 1 ġenetikament maquda. Ma għandu x'jaqsam xejn "b'kemm" iż-2 popolazjonijiet jidhru "differenti" f'għajnejn il-bniedem.

Waqt li t-tagħrif dwar grupp partikolari jiżdied, il-kategorizzazjoni jista jkun li jkollha bżonn xi tibdil. Hemm ħafna każi fejn popolazjonijiet meqjusa [[Sottospeċi] ta' popolazjonijiet oħra ġew ri-klassifikati bħala Speċi sħiħa kollha kemm hi.