Kosovo: Differenza bejn il-verżjonijiet

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Linja 12: Linja 12:
|mottu_nazzjonali =
|mottu_nazzjonali =
|innu_nazzjonali =
|innu_nazzjonali =
|lingwi_uffiċjali = [[Lingwa Albanisi]]<br />[[Lingwa Serba]]
|lingwi_uffiċjali = [[Lingwa Albaniża]]<br />[[Lingwa Serba]]
|gruppi_etniċi = Albanesi<br />Serbi<br />Makedoni<br />Greki
|gruppi_etniċi = Albaniżi<br />Serbi<br />Maċedoni<br />Griegi
|kapitali = [[Pristina]]
|kapitali = [[Pristina]]
|latd=46 |latm=50 |latNS=N |lonġd=29 |lonġm=37 |lonġEW=E
|latd=46 |latm=50 |latNS=N |lonġd=29 |lonġm=37 |lonġEW=E
Linja 65: Linja 65:
[[Stampa:Europe-Republic of Kosovo.svg|250px|thumb|right|]]
[[Stampa:Europe-Republic of Kosovo.svg|250px|thumb|right|]]


Il-'''Kosovo''' hu pajjiż fl-[[Ewropa]]. Il-belt kapitali tiegħu hija [[Prixtina]].
Il-'''Kosovo''' hu pajjiż fl-[[Ewropa]]. Il-belt kapitali tiegħu hija [[Prixtina|Pristina]]


Il-'''Kosovo''' (/ ˈkɒsəvoʊ, ˈkoʊ- /; Albaniż: Kosova, pronunzjat [kɔˈsɔva] jew Kosovë, ippronunzjat [kɔˈsɔvə]; Ċirilliku Serb: Косово, ippronunzjat [kôsoʋo]), uffiċjalment ''ir-Repubblika tal-Kosovo'' (Albaniż: ''Republika e Kosovës''; Serb: Република Косово / ''Republika Kosovo''), huwa stat parzjalment rikonoxxut fl-[[Ewropa tax-Xlokk]], soġġett għal tilwima territorjali mar-Repubblika tas-[[Serbja]]. <ref>[http://www.thefreedictionary.com/Kosovo thefreedictionary]</ref><ref>[https://books.google.com/?id=XotIVfOAddkC&lpg=PA245&pg=PA245#v=onepage Moral Constraints on War: Principles and Cases ]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20160711054548/http://theanalyticon.com/?p=1500&lang=en Is Kosovo Legally Recognised As A State International Law Essay]</ref><ref>[http://www.transconflict.com/2014/10/five-inconvenient-truths-kosovo-300/ Five more inconvenient truths about Kosovo]</ref><ref>[http://www.kas.de/wf/doc/kas_37608-1522-1-30.pdf?140429132226 Brussels 'First Agreement' – A year after]</ref>
Il-'''Kosovo''' (/ ˈkɒsəvoʊ, ˈkoʊ- /; Albaniż: Kosova, ippronunzjata [kɔˈsɔva] jew Kosovë, ippronunzjata [kɔˈsɔvə]; Ċirilliku Serb: Косово, ippronunzjat [kôsoʋo]), uffiċjalment ''ir-Repubblika tal-Kosovo'' (Albaniż: ''Republika e Kosovës''; Serb: Република Косово / ''Republika Kosovo''), huwa stat parzjalment rikonoxxut fl-[[Ewropa tax-Xlokk]], soġġett għal tilwima territorjali mar-Repubblika tas-[[Serbja]]. <ref>[http://www.thefreedictionary.com/Kosovo thefreedictionary]</ref><ref>[https://books.google.com/?id=XotIVfOAddkC&lpg=PA245&pg=PA245#v=onepage Moral Constraints on War: Principles and Cases ]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20160711054548/http://theanalyticon.com/?p=1500&lang=en Is Kosovo Legally Recognised As A State International Law Essay]</ref><ref>[http://www.transconflict.com/2014/10/five-inconvenient-truths-kosovo-300/ Five more inconvenient truths about Kosovo]</ref><ref>[http://www.kas.de/wf/doc/kas_37608-1522-1-30.pdf?140429132226 Brussels 'First Agreement' – A year after]</ref>


Iddefinit f'żona ta '10 887 kilometru kwadru (4,203 sq mi), il-Kosovo jinsab marbut maċ-ċentru tal-[[Balkani]] u mdawwar mit-territorju mhux ikkontestat tas-Serbja lejn it-tramuntana u l-lvant, il-[[Maċedonja ta' Fuq]] lejn ix-Xlokk, l-[[Albanija]] lejn il-Lbiċ u l-[[Montenegro]] għal il-punent. Tippossjedi pajsaġġi varjati u diversi għad-daqs tagħha skont il-klima flimkien mal-ġeoloġija u l-idroloġija. Il-parti l-kbira tal-Kosovo ċentrali hija dominata mill-pjanuri u l-għelieqi vasti tal-Metohija u l-Kosovo. L-[[Alpi Albaniżi]] u l-Muntanji Šar jogħlew fil-Lbiċ u fix-Xlokk rispettivament.
Il-Kosovo għandu superfiċje ta '10 887 kilometru kwadru (4,203 sq mi), u jinsab f'nofs il-[[Balkani]]. Huwa mdawwar mit-territorju mhux ikkontestat tas-Serbja fit-Tramuntana u l-Lvant, il-[[Maċedonja ta' Fuq]] fix-Xlokk, l-[[Albanija]] fil-Lbiċ u l-[[Montenegro]] fil-Punent. Għandu varjetà kbira ta' pajsaġġi għad-daqs tiegħu kemm f'dak li għandu x'jaqsam mal-klima kif ukoll il-ġeoloġija u l-idroloġija. Il-biċċa l-kbira tal-Kosovo ċentrali hija ddominata mill-pjanuri u l-għelieqi vasti tal-Metohija u l-Kosovo. L-[[Alpi Albaniżi]] u l-Muntanji Šar jinsabu fil-Lbiċ u fix-Xlokk rispettivament.


L-ewwel insedjamenti magħrufa tal-bniedem f'dak li llum huwa l-Kosovo kienu l-kulturi Paleolitiċi Vinča u Starčevo. Matul il-perjodu Klassiku, kien abitat minn nies Illyrjani-Dardaniżi u [[Ċeltiċi]]. Fl-168 QK, iż-żona kienet annessa mir-[[Rumani]]. <ref>[https://web.archive.org/web/20170803212304/https://books.google.de/books?id=Up4JAQAAIAAJ The Central Balkan Tribe in Pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians]</ref> Fil-Medju Evu, ġiet maħkuma mill-[[Imperi Biżantini]], Bulgari u Serbi. Il-Battalja tal-Kosovo tal-1389 hija meqjusa bħala waħda mill-mumenti li jiddefinixxu fl-istorja medjevali Serba. Ir-reġjun kien il-qalba tal-istat medjevali Serb, li kien ukoll is-sede tal-[[Knisja Ortodossa Serba]] mis-seklu 14, meta l-istatus tiegħu ġie aġġornat għal patrijarkat. <ref>[https://web.archive.org/web/20170803211910/https://books.google.rs/books?id=jLfX1q3kJzgC&printsec=frontcover#v=onepage Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-Century Central-Eastern Europe] </ref>
L-ewwel insedjamenti magħrufa ta' bnedmin f'dak li llum huwa l-Kosovo kienu l-kulturi Paleolitiċi Vinča u Starčevo. Matul il-perjodu Klassiku, kien abitat minn nies Illirjani-Dardaniżi u [[Ċeltiċi|Keltiċi]]. Fis-sena 168 Q.K., iż-żona ġiet annessa mir-[[Rumani]]. <ref>[https://web.archive.org/web/20170803212304/https://books.google.de/books?id=Up4JAQAAIAAJ The Central Balkan Tribe in Pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians]</ref> Fil-Medju Evu, inħakmet mill-[[Imperi Biżantini|Imperu Biżantin]], dak Bulgaru u dak Serb. Il-Battalja tal-Kosovo tal-1389 hija meqjusa bħala waħda mill-mumenti ewlenin fl-istorja medjevali Serba. Ir-reġjun kien fil-qalba tal-istat medjevali Serb, li kien ukoll is-sede tal-[[Knisja Ortodossa Serba]] mis-seklu 14 'il quddiem, meta ngħata l-istatus ta' patrijarkat. <ref>[https://web.archive.org/web/20170803211910/https://books.google.rs/books?id=jLfX1q3kJzgC&printsec=frontcover#v=onepage Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-Century Central-Eastern Europe] </ref>
Il-Kosovo kien parti mill-[[Imperu Ottoman]] mill-15 sal-bidu tas-seklu 20. Fis-seklu 19 tard, sar iċ-ċentru tal-Qawmien Nazzjonali Albaniż. Wara t-telfa tagħhom fil-[[Gwerer tal-Balkani]], l-Ottomani ċedew lill-Kosovo lis-[[Serbja]] u lill-[[Montenegro]]. Iż-żewġ pajjiżi ssieħbu mal-[[Jugoslavja]] wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]], u wara perjodu ta 'unitarizmu Jugoslav fir-Renju, il-kostituzzjoni Jugoslava ta' wara t-Tieni Gwerra stabbilixxiet il-Provinċja Awtonoma tal-Kosovo u Metohija fi ħdan ir-repubblika kostitwenti Jugoslava tas-Serbja. It-tensjonijiet bejn il-komunitajiet Albaniżi u Serbi tal-Kosovo ttejbu matul is-seklu 20 u kultant faqqgħu fi vjolenza kbira, li kkonkludiet fil-[[Gwerra tal-Kosovo]] tal-[[1998]] u l-[[1999]], li rriżultat fl-irtirar tal-armata Jugoslava u t-twaqqif tal-Missjoni ta 'Amministrazzjoni Interim tan-[[Nazzjonijiet Uniti]] fil-Kosovo (UNMIK). Fis-17 ta 'Frar 2008, il-Kosovo unilateralment iddikjara l-[[indipendenza]] tiegħu mis-Serbja.<ref>[http://www.repubblica.it/2008/02/sezioni/esteri/kosovo-indipendenza/kosovo-indipendenza/kosovo-indipendenza.html Il Kosovo proclama l'indipendenza Serbia: "Non lo riconosceremo mai"]</ref> Minn dakinhar kiseb rikonoxximent diplomatiku bħala [[stat sovran]] minn 112-il stat membru tan-[[Nazzjonijiet Uniti]], 15 minn dakinhar ġew irtirati. Is-Serbja ma tirrikonoxxix lill-Kosovo bħala stat sovran,<ref>[https://archive.today/20150413201519/http://hsog.tk/2015/03/7-years-of-kosovo/ 7 Years of Kosovo " Howard Smith of Geelong]</ref> għalkemm bil-Ftehim ta' [[Brussell]] tal-2013, hija aċċettat l-istituzzjonijiet tagħha. Filwaqt li s-Serbja tirrikonoxxi l-amministrazzjoni tat-territorju mill-gvern elett tal-Kosovo, <ref>[https://www.foreignaffairs.com/articles/kosovo/2013-04-24/kosovo-and-serbia-make-deal Kosovo and Serbia Make a Deal]</ref> hija tkompli tiddikjaraha bħala l-Provinċja Awtonoma tal-Kosovo u Metohija.
Il-Kosovo kien parti mill-[[Imperu Ottoman]] mis-seklu 15 sas-seklu 20. Lejn tmiem is-seklu 19, sar iċ-ċentru tal-Qawmien Nazzjonali Albaniż. Wara t-telfa tagħhom fil-[[Gwerer tal-Balkani]], l-Ottomani ċedew il-Kosovo lis-[[Serbja]] u lill-[[Montenegro]]. Iż-żewġ pajjiżi ssieħbu mal-[[Jugoslavja]] wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]], u wara perjodu ta 'unitariżmu Jugoslav fir-Renju, il-kostituzzjoni Jugoslava ta' wara t-Tieni Gwerra Dinjija stabbilixxiet il-Provinċja Awtonoma tal-Kosovo u Metohija fi ħdan ir-repubblika kostitwenti Jugoslava tas-Serbja. It-tensjonijiet bejn il-komunitajiet Albaniżi u Serbi tal-Kosovo komplew ibaqbqu matul is-seklu 20 u kultant faqqgħu fi vjolenza kbira, u dan kollu wassal għall-[[Gwerra tal-Kosovo]] tal-[[1998]] u l-[[1999]], li rriżultat fl-irtirar tal-armata Jugoslava u t-twaqqif tal-Missjoni ta 'Amministrazzjoni Interim tan-[[Nazzjonijiet Uniti]] fil-Kosovo (UNMIK). Fis-17 ta 'Frar 2008, il-Kosovo unilateralment iddikjara l-[[indipendenza]] tiegħu mis-Serbja.<ref>[http://www.repubblica.it/2008/02/sezioni/esteri/kosovo-indipendenza/kosovo-indipendenza/kosovo-indipendenza.html Il Kosovo proclama l'indipendenza Serbia: "Non lo riconosceremo mai"]</ref> Minn dakinhar kiseb rikonoxximent diplomatiku bħala [[stat sovran]] minn 112-il stat membru tan-[[Nazzjonijiet Uniti]], 15 minn dawn irtiraw ir-rikonoxximent tagħhom minn dakinhar. Is-Serbja ma tirrikonoxxix lill-Kosovo bħala stat sovran,<ref>[https://archive.today/20150413201519/http://hsog.tk/2015/03/7-years-of-kosovo/ 7 Years of Kosovo " Howard Smith of Geelong]</ref> għalkemm bil-Ftehim ta' [[Brussell]] tal-2013, hija aċċettat l-istituzzjonijiet tiegħu. Filwaqt li s-Serbja tirrikonoxxi l-amministrazzjoni tat-territorju mill-gvern elett tal-Kosovo, <ref>[https://www.foreignaffairs.com/articles/kosovo/2013-04-24/kosovo-and-serbia-make-deal Kosovo and Serbia Make a Deal]</ref> hija tkompli ssejjaħlu l-Provinċja Awtonoma tal-Kosovo u Metohija.


Il-Kosovo għandu ekonomija bi dħul medju aktar baxx u esperjenza tkabbir ekonomiku sod fl-aħħar għaxar snin mill-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali, u esperjenza tkabbir kull sena mill-bidu tal-kriżi finanzjarja tal-2007-2008.<ref>[http://www.worldbank.org/en/country/kosovo World Bank,Kosovo]</ref> Il-Kosovo huwa membru tal-[[Fond Monetarju Internazzjonali]], il-[[Bank Dinji]], il-[[Kunsill ta' Kooperazzjoni Reġjonali]], u applika għas-sħubija fl-[[Interpol]] u għall-istatus ta' osservatur fl-[[Organizzazzjoni tal-Kooperazzjoni Iżlamika]].
Il-Kosovo għandu ekonomija bi dħul medju baxx u esperjenza tkabbir ekonomiku b'saħħtu fl-aħħar għaxar snin mill-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali, u esperjenza tkabbir kull sena mill-bidu tal-kriżi finanzjarja tal-2007-2008.<ref>[http://www.worldbank.org/en/country/kosovo World Bank,Kosovo]</ref> Il-Kosovo huwa membru tal-[[Fond Monetarju Internazzjonali]], il-[[Bank Dinji]], il-[[Kunsill ta' Kooperazzjoni Reġjonali]], u applika għas-sħubija fl-[[Interpol]] u għall-istatus ta' osservatur fl-[[Organizzazzjoni tal-Kooperazzjoni Iżlamika]].


== Referenzi ==
== Referenzi ==

Reviżjoni ta' 20:46, 24 April 2020

Kosova
Kosova – Bandiera Kosova – Emblema
Belt kapitali
[[|(u l-ikbar belt)]]
Pristina
46°50′N 29°37′E / 46.833°N 29.617°E / 46.833; 29.617

Lingwi uffiċjali Lingwa Albaniża
Lingwa Serba
Gruppi etniċi  Albaniżi
Serbi
Maċedoni
Griegi
Indipendenza
 -  Dikjarazzjoni ta' Indipendenza 2 ta' Frar, 1990 
 -  Gwerra  
Valuta Euro ()
Żona tal-ħin EET (UTC+2)

Il-Kosovo hu pajjiż fl-Ewropa. Il-belt kapitali tiegħu hija Pristina

Il-Kosovo (/ ˈkɒsəvoʊ, ˈkoʊ- /; Albaniż: Kosova, ippronunzjata [kɔˈsɔva] jew Kosovë, ippronunzjata [kɔˈsɔvə]; Ċirilliku Serb: Косово, ippronunzjat [kôsoʋo]), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Kosovo (Albaniż: Republika e Kosovës; Serb: Република Косово / Republika Kosovo), huwa stat parzjalment rikonoxxut fl-Ewropa tax-Xlokk, soġġett għal tilwima territorjali mar-Repubblika tas-Serbja. [1][2][3][4][5]

Il-Kosovo għandu superfiċje ta '10 887 kilometru kwadru (4,203 sq mi), u jinsab f'nofs il-Balkani. Huwa mdawwar mit-territorju mhux ikkontestat tas-Serbja fit-Tramuntana u l-Lvant, il-Maċedonja ta' Fuq fix-Xlokk, l-Albanija fil-Lbiċ u l-Montenegro fil-Punent. Għandu varjetà kbira ta' pajsaġġi għad-daqs tiegħu kemm f'dak li għandu x'jaqsam mal-klima kif ukoll il-ġeoloġija u l-idroloġija. Il-biċċa l-kbira tal-Kosovo ċentrali hija ddominata mill-pjanuri u l-għelieqi vasti tal-Metohija u l-Kosovo. L-Alpi Albaniżi u l-Muntanji Šar jinsabu fil-Lbiċ u fix-Xlokk rispettivament.

L-ewwel insedjamenti magħrufa ta' bnedmin f'dak li llum huwa l-Kosovo kienu l-kulturi Paleolitiċi Vinča u Starčevo. Matul il-perjodu Klassiku, kien abitat minn nies Illirjani-Dardaniżi u Keltiċi. Fis-sena 168 Q.K., iż-żona ġiet annessa mir-Rumani. [6] Fil-Medju Evu, inħakmet mill-Imperu Biżantin, dak Bulgaru u dak Serb. Il-Battalja tal-Kosovo tal-1389 hija meqjusa bħala waħda mill-mumenti ewlenin fl-istorja medjevali Serba. Ir-reġjun kien fil-qalba tal-istat medjevali Serb, li kien ukoll is-sede tal-Knisja Ortodossa Serba mis-seklu 14 'il quddiem, meta ngħata l-istatus ta' patrijarkat. [7] Il-Kosovo kien parti mill-Imperu Ottoman mis-seklu 15 sas-seklu 20. Lejn tmiem is-seklu 19, sar iċ-ċentru tal-Qawmien Nazzjonali Albaniż. Wara t-telfa tagħhom fil-Gwerer tal-Balkani, l-Ottomani ċedew il-Kosovo lis-Serbja u lill-Montenegro. Iż-żewġ pajjiżi ssieħbu mal-Jugoslavja wara l-Ewwel Gwerra Dinjija, u wara perjodu ta 'unitariżmu Jugoslav fir-Renju, il-kostituzzjoni Jugoslava ta' wara t-Tieni Gwerra Dinjija stabbilixxiet il-Provinċja Awtonoma tal-Kosovo u Metohija fi ħdan ir-repubblika kostitwenti Jugoslava tas-Serbja. It-tensjonijiet bejn il-komunitajiet Albaniżi u Serbi tal-Kosovo komplew ibaqbqu matul is-seklu 20 u kultant faqqgħu fi vjolenza kbira, u dan kollu wassal għall-Gwerra tal-Kosovo tal-1998 u l-1999, li rriżultat fl-irtirar tal-armata Jugoslava u t-twaqqif tal-Missjoni ta 'Amministrazzjoni Interim tan-Nazzjonijiet Uniti fil-Kosovo (UNMIK). Fis-17 ta 'Frar 2008, il-Kosovo unilateralment iddikjara l-indipendenza tiegħu mis-Serbja.[8] Minn dakinhar kiseb rikonoxximent diplomatiku bħala stat sovran minn 112-il stat membru tan-Nazzjonijiet Uniti, 15 minn dawn irtiraw ir-rikonoxximent tagħhom minn dakinhar. Is-Serbja ma tirrikonoxxix lill-Kosovo bħala stat sovran,[9] għalkemm bil-Ftehim ta' Brussell tal-2013, hija aċċettat l-istituzzjonijiet tiegħu. Filwaqt li s-Serbja tirrikonoxxi l-amministrazzjoni tat-territorju mill-gvern elett tal-Kosovo, [10] hija tkompli ssejjaħlu l-Provinċja Awtonoma tal-Kosovo u Metohija.

Il-Kosovo għandu ekonomija bi dħul medju baxx u esperjenza tkabbir ekonomiku b'saħħtu fl-aħħar għaxar snin mill-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali, u esperjenza tkabbir kull sena mill-bidu tal-kriżi finanzjarja tal-2007-2008.[11] Il-Kosovo huwa membru tal-Fond Monetarju Internazzjonali, il-Bank Dinji, il-Kunsill ta' Kooperazzjoni Reġjonali, u applika għas-sħubija fl-Interpol u għall-istatus ta' osservatur fl-Organizzazzjoni tal-Kooperazzjoni Iżlamika.

Referenzi

  1. ^ thefreedictionary
  2. ^ Moral Constraints on War: Principles and Cases
  3. ^ Is Kosovo Legally Recognised As A State International Law Essay
  4. ^ Five more inconvenient truths about Kosovo
  5. ^ Brussels 'First Agreement' – A year after
  6. ^ The Central Balkan Tribe in Pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians
  7. ^ Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-Century Central-Eastern Europe
  8. ^ Il Kosovo proclama l'indipendenza Serbia: "Non lo riconosceremo mai"
  9. ^ 7 Years of Kosovo " Howard Smith of Geelong
  10. ^ Kosovo and Serbia Make a Deal
  11. ^ World Bank,Kosovo