Unjoni Ewropea: Differenza bejn il-verżjonijiet
m r2.7.2+) (Bot Bidla: tg:Иттиҳодияи Аврупо |
m r2.7.2) (Bot Tneħħija: ce:ЕБ |
||
Linja 148: | Linja 148: | ||
[[ca:Unió Europea]] |
[[ca:Unió Europea]] |
||
[[cbk-zam:Unión Europea]] |
[[cbk-zam:Unión Europea]] |
||
[[ce:ЕБ]] |
|||
[[ceb:Unyong Uropeyo]] |
[[ceb:Unyong Uropeyo]] |
||
[[ckb:یەکێتیی ئەورووپا]] |
[[ckb:یەکێتیی ئەورووپا]] |
Reviżjoni ta' 02:57, 16 April 2012
Motto: In varietate concordia (Latin: Unità fid-Diversità) (Malti: Maqgħuda fid-Diversità) | |
Innu: Ode lil-Ferħ (orkestrali) | |
Lingwi Uffiċjali | Ara Lingwi tal-Unjoni Ewropea2 |
Kunsill Ewropew | Herman Van Rompuy |
Kummissjoni | José Manuel Durão Barroso |
Parlament | Jerzy Buzek, PPE |
Kunsill tal-Ministri | Belġju |
Area - Total |
is-7 post4 3,976,372 km² |
Popolazzjoni - Total (2004) - Densità |
it-3 post4 454,900,000 (EU-25) 116.4 persuna/km² |
PDG (PPS) (2004) - Total [1] - Per capita [2] |
l-1 post4 €10,202,336,800,000 €22,300 |
Furmat Bħala EEC - Iffirmat - Rinforzat Bħala UE |
Trattat ta' Ruma - 25 ta' Marzu, 1957 - 1 ta' Jannar, 1958 Trattat ta' Maastricht |
Munita | ewro (EUR or €)5 |
Żona Temporali | UTC 0 sa +26 |
Internet TLD | .eu |
Kodiċi Telefoniku | +37 (propost) |
Nota 1: Ara ismijiet uffiċjali oħra Nota 2: Pajjiżi membri jista' jkollhom lingwi uffiċjali oħra Nota 3: Sa l-1 ta' Jannar 2009 Nota 4: jekk mgħadd bħala unità waħda Nota 5: Użat minn membri ta' l-Eurozone u tal-istituzzjonijiet tal-UE Nota 6: +1 sa +3 f' DST; French overseas départements, UTC -4 to +4 Nota 7: Kull stat membru għandu l-kodiċi telefoniku tiegħu, f'żoni 3 u 4 | |
immodifika |
L-Unjoni Ewropea jew UE hija organizzazzjoni ta' pajjiżi Ewropej, li fil-preżent tikkonsisti f'27 Stat Membru. L-Unjoni ġiet stabbilita taħt dan l-isem skont it-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (jew kif inhu aħjar magħruf, it-Trattat ta' Maastricht fl-1992. Iżda ħafna aspetti tal-UE kienu jeżistu qabel din id-data grazzi għal serje ta' organizzazzjonijiet predeċessuri li jmorru lura sal-1950.
L-attivitajiet tal-Unjoni Ewropea jkopru ħafna aspetti, minn saħħa u ekonomija sa affarijiet barranin u difiża. Skont il-poteri trasferiti lilha mill-pajjiżi membri, l-UE tista' titqies bħala federazzjoni (eż. politika dwar l-agrikoltura, kummerċ u ambjent), konfederazzjoni (eż. politika soċjali u ekonomika, protezzjoni tal-konsumatur, affarijiet interni) jew inkella organizzazzjoni internazzjonali (eż. affarijiet barranin). Attività primarja tal-UE hija li twaqqaf u tamministra suq komuni, jikkonsisti minn unjoni doganali, munita unika (imħaddna minn 17 mis-27 pajjiż membru), Politika Agrikola Komuni (PAK) u Politika Komuni dwar is-Sajd (PKS).
Fid-29 ta' Ottubru 2004, il-kapijiet tal-istati Ewropej iffirmaw Trattat li jistabbilixxi Kostituzzjoni Ewropea.
Status
Fil-preżent, l-Unjoni Ewropea hija l-aktar organizzazzjoni reġjonali potenti. F'ċerti postijiet fejn l-istati membri ttrasferew ammont ta' sovranità lill-Unjoni, l-UE tidher tixbah iktar lil xi federazzjoni jew kofederazzjoni. Iżda l-istati membri jibqgħu jikkontrollaw it-trattati, jiġifieri l-Unjoni m'għandhiex is-setgħa li tieħu l-poter minn fuq il-pajjiżi mingħajr il-kunsens tagħhom. Dan apparti l-fatt li l-pajjiżi membri jibqgħu jħaddnu l-politika tagħhom f'dawk l-oqsma ta' importanza nazzjonali, bħal relazzjonijiet barranin u d-difiża.
Din l-istruttura unika, probabbilment iġġiegħlek tħares lejn l-Unjoni Ewropea iktar bħala entità sui generis.
L-istat attwali u futur tal-UE huwa s-suġġett ta' ħafna battibekki politiċi fost il-pajjiżi membri.
Bażi ġuridika
Il-bażi ġuridika tal-Unjoni Ewropea hija sekwenza ta' trattati bejn il-pajjiżi membri. Dawn ġew emendati ħafna drabi tul is-snin, b'kull trattat ġdid jemenda u jissupplimenta dak ta' qablu. L-ewwel trattat li seħħ kien it-Trattat ta' Pariġi tal-1951 li stabbilixxa l-Komunità Ewropea tal-Faħam u l-Azzar (European Coal and Steel Community; ECSC) bejn grupp oriġinali ta' sitt pajjiżi Ewropej li kienu jinkludu lil Franza, il-Belġju, il-Pajjiżi Baxxi, il-Lussemburgu¸ l-Italja, u r-Repubblika Federali tal-Ġermanja.
Minn dak iż-żmien 'l hawn, dan it-trattat skada u l-funzjonijiet tiegħu ġew meħuda minn trattati oħra li ġew warajh. Minn naħa l-oħra, it-Trattat ta' Ruma tal-1957 għadu jgħodd sal-lum, avolja ġie emendat, partikolarment bit-Trattat ta' Maastricht tal-1992, li stabbilixxa l-Unjoni Ewropea taħt dan l-isem. It-Trattat ta' Ruma kien essenzjali biex tiġi stabbilita l-Komunità Ekonomika Ewropea (European Economic Community; EEC) kif ukoll l-Komunità tal-Enerġija Atomika Ewropea (European Atomic Energy Community; EAEC jew Euratom). Il-ħolqien ta' suq komuni kellu jkun wieħed mill-għanijiet ewlenija tal-unifikazzjoni tal-Ewropa għal ħafna żmien. L-aħħar modifiki li saru fuq it-Trattat ta' Ruma ġew miftiehma bħala parti mit-Trattat tal-Adeżjoni ta' 10 Stati Membri ġodda, li ġie implimentat fl-1 ta' Mejju, 2004.
Reċentement, l-Istati Membri tal-UE qablu mal-kontenut ta' trattat kostituzzjonali li, jekk jiġi ratifikat mill-pajjiżi membri, għandu jkun l-ewwel kostituzzjoni uffiċjali tal-UE, li tirrimpjazza t-trattati kollha preċedenti b'dokument wieħed.
F'każ li t-trattat tal-kostituzzjoni ma jiġix ratifikat mill-membri kollha tal-UE, ikun hemm bżonn li jerġgħu jinfetħu n-negozjati fuqu. Ħafna politiċi u uffiċjali jaqblu li l-istrutturi prekostituzzjonali huma ineffiċjenti għal Unjoni ta' 25 Stat Membru li qiegħda dejjem tikber maż-żmien. Politiċi f'ċerti pajjiżi membri (partikolarment fi Franza), issuġġerew li jekk ikun hemm biss ftit pajjiżi li ma jirratifikawx it-trattat, il-bqija tal-Unjoni għandha tinjorahom u timxi mingħajrhom. Dan l-aġir pjuttost kontroversjali jista' possibbilment joħloq unjoni oħra iktar Avant Garde ta' pajjiżi li impenjaw ruħhom għal dan it-trattat, ġewwa l-unjoni preżenti.
Ara wkoll:
Istituzzjonijiet tal-UE
L-UE m'għandha l-ebda kapitali uffiċjali u l-istituzzjonijiet tagħha huma mifruxa f'ħafna bliet:
- Brussell hija s-sede tal-Kummissjoni Ewropea u tal-Kunsill tal-Ministri, fejn isiru wkoll il-laqgħat tal-kumitat u xi sessjonijiet plenarji tal-Parlament Ewropew. Sa minn l-aħħar tkabbir tal-UE, fi Brussell qed jinżammu ukoll is-summits (il-qċaċet/il-laqgħat-quċċata) kollha tal-Kunsill Ewropew. Għal dawn ir-raġunijiet, Brussell tista' tiġi kkunsidrata de facto, il-kapitali tal-UE.
- Strasburgu hija s-sede tal-Parlament Ewropew kif ukoll il-post fejn isiru ħafna mis-sessjonijiet plenarji. Hija wkoll il-benniena tal-istituzzjonijiet storiċi ta' "Ewropa ikbar" (Kunsill tal-Ewropa, Qorti Ewropea għad-Drittijiet tal-Bniedem), li jikkooperaw mal-UE.
- Il-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja u s-segretarjat tal-Parlament Ewropew jinsabu l-Lussemburgu.
- Il-Bank Ċentrali Ewropew jinsab Frankfurt.
Aġenziji ta' l-UE
L-UE għandha numru ta' agenziji speċializzati u deċentralizzati b'mandat sabiex ikunu ta' għajnuna għall-Istati Membri ta' l-UE:
Aġenziji tal-Politika Komuni ta’ l-Affarijiet Barranin u s-Sigurtà (CFSP):
- Iċ-Ċentru Satellitari ta’ l-Unjoni Ewropea (EUSC)
- L-Aġenzija Ewropea għad-Difiża (EDA)
Aġenziji komunitarji
Aġenziji tal-pulizija u l-kooperazzjoni ġudizzjarja fi kwistjonijiet kriminali
Aġenti Eżekuttivi
Aġenziji u entitajiet tal-EURATOM
Kwistjonijiet attwali
Bħalissa, l-kwistjonijiet prinċipali li qed tiffaċċja l-UE jinkludu r-relazzjonijiet mal-Istati Uniti, ir-reviżjoni tar-regoli tal-Patt ta' Stabilità u Tkabbir, u r-ratifika tat-Trattat ta' Lisbona.
Stati Membri u Tkabbir Suċċessiv
'Artikli prinċipali: Pajjiżi membri tal-Unjoni Ewropea, Tkabbir tal-Unjoni Ewropea, Pajjiżi ġirien li jdawru l-Unjoni Ewropea, Il-kriterji tal-isħubija.
Sa mill-1 ta' Mejju, 2004, l-Unjoni Ewropea tikkonsisti f'25 pajjiż membru. L-erja totali ta' dawn il-25 pajjiż (2004) hija 3,892,685 km². Kieku kienet pajjiż, l-UE kienet tkun is-seba' l-akbar pajjiż fid-dinja mid-daqs. In-numru ta' ċittadini tal-UE (kull ċittadin ta' pajjiż membru tal-UE, skont it-termini stipulati fit-Trattat ta' Maastricht) fil-25 stat, jammonta, bejn wieħed u ieħor, 453 million (Marzu 2004). Din il-figura hija it-tielet l-akbar fid-dinja wara ċ-Ċina u l-Indja.
Fl-1952/1958 is-sitt pajjiżi fundaturi tal-UE kienu: il-Belġju, Franza, il-Ġermanja tal-Punent, l-Italja, il-Lussemburgu u l-Pajjiżi l-Baxxi. Minn dakinhar, 19-il pajjiż ieħor ingħaqdu mal-UE fi tkabbir sussegwenti:
Sena | Pajjiżi |
---|---|
1973 | Danimarka, Irlanda, u r-Renju Unit |
1981 | Greċja |
1986 | Portugall u Spanja |
1995 | Awstrija, Finlandja, u Svezja |
2004 | Ċipru, Repubblika Ċeka, Estonja, Ungerija, Latvja, Litwanja, Malta, Polonja, Slovakkja u Slovenja |
2007 | Bulgarija u Rumanija |
Noti:
- Il-Groenlandja, li ġiet mogħtija awtonomija mid-Danimarka fl-1979, telqet mill-Komunitajiet Ewropej fl-1985, wara referendum.
- fl-1990: it-territorju u l-popolazzjoni tal-Komunità Ewropea żdiedu meta l-Ġermanja ta' Lvant ingħaqdet mal-Ġermanja tal-Punent.
Membri futuri tal-UE
Bħalissa hemm tliet stati li jissejħu kandidati, dawn huma l-Kroazja, it-Turkija (ma' dawn l-istati, in-negozjati għadhom għaddejjin) u l-ex Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja. Il-pajjiżi li applikaw biex isiru membri tal-Unjoni huma l-Albanija, l-Islanda u l-Montenegro. Barra minn dawn, hemm ukoll xi stati li jistgħu jissejħu "pajjiżi kandidati": il-Bosnja-Ħerzegovina u s-Serbja (din tal-aħħar stqarriet li sa tmiem is-sena 2009, biħsiebha tressaq l-applikazzjoni formali tagħha għall-adeżjoni).
Iktar informazzjoni fuq tkabbir futur jista' jinsab fl-artiklu Tkabbir tal-Unjoni Ewropea.
Ħafna pajjiżi bħan-Norveġja u l-Isvizzera li fil-preżent mhumiex membri tal-UE, xorta għandhom ftehim speċjali mal-unjoni. (Ara l-artiklu dwar relazzjonijiet ta' terzi pajjiżi ma l-UE). Ħafna mill-membri tal-EFTA (European Free Trade Association) huma sħab mat-Trattat tal-EEA (European Economic Area), li jfisser li dawn il-pajjiżi jistgħu jipparteċipaw ukoll fis-suq komuni.
Status ta' Territorji extra-Ewropej
Ċerti postijiet għandhom konnessjonijiet jew assoċjazzjonijiet mal-istati membri tal-UE minħabba l-passat kolonjali tagħhom, rabtiet kulturali jew ġeografiċi. Għar-relazzjoni tal-UE ma' Groenlandja, l-Isle of Man, l-Ażores u Madejra, fost oħrajn, ara l-artiklu dwar Territorji ta' stati membri speċjali u r-relazzjoni tagħhom mal-UE.
Struttura
Il-liġijiet tal-Unjoni Ewropea jinkludu numbru kbir ta' strutturi legali u istituzzjonali li huma sovvrapposti fuq xulxin. Dan huwa r-riżultat tal-ħafna trattati internazzjonali suċċessivi li seħħew maż-żmien. Fi żminijiet riċenti, saru ħafna sforzi konsiderevoli biex jiġu konsolidati u simplifikati dawn it-trattati, li fl-aħħar mill-aħħar wasslu għall-abbozz tat-Trattat li jistabbilixxi Kostituzzjoni Ewropea. Jekk dan it-trattat propost jiġi adottat, dan jispiċċa biex jieħu post it-trattati l-oħra li attwalment jiffurmaw il-kostituzzjoni tal-UE.
Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': |