Sivilja: Differenza bejn il-verżjonijiet

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Content deleted Content added
m robot Adding: sq:Sevilja
Linja 266: Linja 266:
[[sk:Sevilla]]
[[sk:Sevilla]]
[[sl:Sevilja]]
[[sl:Sevilja]]
[[sq:Sevilja]]
[[sr:Севиља]]
[[sr:Севиља]]
[[sv:Sevilla]]
[[sv:Sevilla]]

Reviżjoni ta' 17:17, 1 Jannar 2011

Sivilja (bl-Ispanjol: Sevilla) hija l-kapitali artistika, kulturali u finanzjarja tan-Nofsinhar ta' Spanja. Hi l-belt kapitali tal-komunità awtonoma tal-Andalusija u tal-provinċja ta' Sivilja. Tinsab fil-pjanura tax-xmara Guadalquivir, f'elevazzjoni medja ta' 7 metri 'l fuq mill-baħar. L-abitanti tal-belt jissejħu sevillanos (forma femminili: sevillanas) jew hispalenses mill-isem Ruman tal-belt, Hispalis. Sal-2009, il-popolazzjoni tal-belt kienet tammonta għal 703,206 ruħ, ir-raba' l-ikbar belt ta' Spanja. Il-popolazzjoni taż-żona metropolitana (iż-żona urbana bil-bliet satelliti magħha) kienet ta' 1,493,416 fl-2009.

Skont il-UNESCO, Sivilja hija Sit tal-Patrimonju Dinji.

Storja

Il-perjodi bikrija

Sivilja għandha aktar minn 2,000 sena. Il-mogħdija ta' bosta ċiviltajiet, fundamentali fit-tkabbir tagħha, ħallewha b'personalità distinta, u b'ċentru storiku kbir u kkonservat tajjeb. Għalkemm għandha wirt għani medjevali, rinaxximentali u barokk, l-influwenza qawwija tal-kultura Għarbija għadha tidher fil-belt.

Fiż-żminijiet Rumani l-belt kienet magħrufa bħala Hispalis. Il-belt Rumana ta' Italica fil-qrib, li dak iż-żmien kienet belt prinċipalment residenzjali, hi kkonservata tajjeb u tagħti impressjoni ta' kif Hispalis x'aktarx kienet tidher tard fil-perjodu Ruman, speċjalment meta wieħed jieħu fil-kuntest ix-xiehda mill-iskavi fil-belt viċina ta' Carmona. Fost il-bini Ruman f'Sivilja li għadu jeżisti insibu l-fdalijiet ta' akwedott. Matul is-sekli 5 u 6, kien hemm konkwisti wara xulxin tal-provinċja Ruman ta' Hispania Baetica mill-Vandali u l-Viżigoti.

L-epoka Għarbija

Munita tal-Almoravidi, Sivilja, Spanja, 1116, British Museum

Sivilja ttieħdet mill-Misilmin fis-712 u ngħatat l-isem ġdid ta' Ixbilija (إشبيلية) li ġej minn Hispalis u li minnu ġie l-isem attwali ta' "Sevilla". Kienet il-belt kapitali tar-rejiet tal-Kalifat Umajjad, id-dinastija tal-Almoravidi, u d-dinastija tal-Almohad (mill-Għarbi الموحدون al-Muwaħħidun, jiġifieri, "l-monoteisti"), mis-seklu 8 sas-seklu 13. Fl-1248 il-forzi tar-re Ferdinandu III ħadu Sivilja, parti mir-Reconquista (rikonkwista) Kattolika tal-peniżola. Baqa' ħafna elementi Għarbin oriġinali, fosthom bini pubbliku, l-istruttura urbana fid-distrett storiku, u partijiet kbar tas-swar tal-belt. L-influwenzi estetiċi u urbani Għarab għadhom jidhru sewwa f'Sivilja tallum.

Wara r-Reconquista

Sivilja fis seklu 16

Wara l-ispedizzjoni ta' Kristofru Kolombu tal-1492 lejn id-Dinja l-Ġdida, il-belt bdiet tipprofitta mit-territorji ġodda u l-kummerċ fil-Karibew billi kull ma kien importat mid-Dinja l-Ġdida kellu jgħaddi mid-dwana tal-Casa de Contratacion qabel ma jinfierex mal-bqija ta' Spanja. Għalhekk bdiet "Età mdehba ta' żvilupp" minħabba li dan il-port biss ingħata l-monopolju rjali għall-kummerċ u għana dejjem jikbru mill-kolonji Spanjoli fl-Ameriki. Peress li vapuri li jitilqu minn u jirritornaw lejn Sevilja biss setgħu jieħdu sehem fil-kummerċ mal-Ameriki Spanjoli, in-negozjanti mill-Ewropa u minn ċentri oħra tal-kummerċ kellhom imorru Sivilja biex jiksbu prodotti mid-Dinja l-Ġdida. Il- popolazzjoni tal-belt kibret għal kważi miljun ruħ fl-ewwel mitt sena wara Kolombu. L-iżvilupp tal-belt kompla, prinċipalment minħabba l-pożizzjoni ekonomika tagħha fir-Renju ta' Kastilja, bil-kostruzzjoni ta' bini pubbliku inkluż knejjes, li ħafna minnhom huma fl-istil Mudéjar. Il-Palazz tal-Għarab b'xi żiedet li r-rejiet għamlu għall-bżonnijiet tagħhom, sar ir-residenza rjali Kastiljana, l-Alkażar ta' Sevilja. Is-sulari ta' fuq tal-Alkażar għadhom jintużaw mill-familja rjali bħala r-residenza uffiċjali f'Sevilja u huma amministrati mill-Patrimonio Nacional. Il-Katidral ta' Sivilja nbena fuq l-art tal-moskea l-kbira matul is-seklu 15. Il-kampnar tiegħu, il-Giralda, inbena mill-minarett tal-moskea[1].

Archivo de Indias

Tard fis-seklu 16, Sivilja tilfet il-monopolju u l-port ta ' Cádiz ġie awtorizzat ukoll bħala port tal-kummerċ. Il-Pesta l-Kbira ta' Sivilja fl-1649 naqqset il-popolazzjoni bi kważi n-nofs, u din ma reġgħitx irkuprat sa kmieni fis-seklu 19[2]. Peress li l-Imperu Spanjol ġie unifikat taħt rejiet minn dinastiji Ewropej, ir-Renju ta' Kastilja tilef l-influwenza li kellu qabel. Mis-seklu 18 l-importanza internazzjonali tiegħu marret lura. Wara li l-port insadd bil-ħama mix-xmara Guadalquivir, il-vapuri ma baqgħux jitilgħu max-xmara u l-belt majnat ekonomikament. L-iżvilupp ta' Sivilja tard fis-seklu 19 u kmieni fis-seklu 20 kien ikkaratterizzat minn tkabbir fil-popolazzjoni u fl-industrijalizzazzjoni, kontra l-bqija tal-Andalusija.

Franco

Sivilja waqgħet malajr ħafna fil-bidu tal-Gwerra Ċivili Spanjola fl-1936. Il-Ġeneral Queipo de Llano b'kolp ta' stat fil-belt, malajr ħa ċ-ċentru tagħha[3]. Radju Sivilja oppona l-kolp u sejjaħ lir-raħħala biex jiġu l-belt għall-armi, filwaqt li xi gruppi ta' ħaddiema waqqfu l-barrikati [3]. De Llano mbagħad ħa f'idejh Radju Sivilja, li uża biex ixxandar il-propaganda favur il-forzi ta' Franco[3]. Wara li ttieħdet il-belt, ir-reżistenza kompliet għal xi żmien fl-inħawi fejn kienu joqgħodu n-nies tal-klassi tax-xogħol, sakemm kien hemm sensiela ta' tpattijiet ħorox[4].

Il-postijiet ta' interess ewlenin

Il-binjiet prinċiplai Għarab u Gotiċi fil-kwartier antik ta' Sivilja huma Sit tal-Patrimonju Dinji ta' UNESCO.

Bini prinċipali

Veduta tal-Katidral
Torre del Oro
  • Il- Katidral ta' Sivilja nbena mill-1401 sal-1519 wara r-Reconquista fuq is-sit fejn qabel kien hemm il-moskea tal-belt. Hu fost l-akbar mill-katidrali medjevali u Gotiċi, kemm fl-arja u kemm fil-volum. L-interjuri tiegħu hu l-itwal navata fi Spanja, u hu imżejjen b'rikkezza kbira u b'kwantità kbira ta' deheb. Fil-bini tal-Katidral intużaw mill-ġdid xi kolonni u elementi mill-moskea, u kif hu magħruf minn ħafna, il-Giralda , li kienet oriġinarjament minarett inbidllet f'kampnar. Fil-quċċata tal-kampnar hemm statwa, magħrufa lokalment bħala El Giraldillo, li tirrappreżenta il-Fidi. It-torri minn ġewwa nbena bir-rampi minflok taraġ biex il-mugħaddin (dawk li jgħidu t-talb) ikunu jistgħu jitilgħu biż-żiemel sal-quċċata.
  • L- Alkażar faċċata tal-katidral żviluppa mill-palazz Għarbi antik tal-belt; il-bini nbeda fl-1181 u tkompla għal aktar minn 500 sena,l-iżjed fl-istil Mudéjar , iżda wkoll fir-Rinaxximent. Il-ġonna tiegħu huma taħlita ta' tradizzjonijiet Għarbin, Andalusin, u Nsara.
  • It-Torre del Oro inbena mid-dinastija Almohad bħala torri tal-għassa u ostakolu difensiv fuq ix-xmara. Kien hemm katina marbuta miegħu għal ġox-xmara biex ma jkunux jistgħu jitilgħu vapuri għal ġol-port tax- xmara.
  • Il-Muniċipju inbena fis-seklu 16 fi stil Plateresk għoli mill-arkitett Diego de Riaño. Il-faċċata tal-Plaza Nueva inbniet fis-seklu 19 fi stil neoklassiku.
  • Il-Università ta' Sivilja jinsab fil-post fejn qabel kien hemm l-ewwel fabbrika tat-tabakk fl-Ewropa, La Antigua Fábrica de Tobaccos, bini enormi tas-18 seklu fl-istil Barokk allegat li kien l-ispirazzjoni għall-opra Carmen.
  • Il-Plaza de España, fil-Park Maria Luisa (Parque de Maria Luisa), inbniet mill-arkitett González Anibal għall-Wirja Ibero-Amerikana tal-1929. Din hi wieħed mill-aħjar eżempji tal-Arkitettura tal-Qawmien Reġjonalista, taħlita stramba ta' stili storiċi differenti, bħall Art Deco u Neo-Mudéjar u imżejna b'rikkezza kbira bil-madum maħġuġ tipiku[5][6].

Fl-1929 Sivilja kienet ospiti għall-Wirja Spanjola-Amerikana u ttella' ħafna bini għall-wirja fil-famuż Park Maria Luisa" (Parque de Maria Luisa) iddisinjat minn Jean-Claude Nicolas Forestier[7]. Il-Plaza de España fi stil Għarbi, tfasslet minn Aníbal González [8]. Din inbniet f'tarf il-Park bħala vetrina tal-industrija u t-teknoloġija Spanjola..

Mużewijiet

Museo de Artes y Costumbres Populares (Mużew tas-Snajja u Drawwiet Tradizzjonali

Il-Mużew tal-Belle Arti ta' Sevilja twaqqaf fl-1835 fejn qabel kien hemm il-Kunvent ta' la Merced. Fih hemm murija ħafna kapulavuri ta' Murillo, Pacheco, Zurbarán, Valdés Leal, u pitturi kbar oħra tal-Iskola Siviljana, flimkien ma' xogħlijiet ta' pitturi Fjammingi tas-sekli 15 u 16.

F'Sevilja hemm ukoll dawn il-mużewijiet:

  • Il-Park María Luisa (Parque de Maria Luisa) li fih żewġ mużewijiet: il-Mużew arkeoloġiku, li fih kollezzjonijiet mill-perjodu Tartessjan u l-perjodu Ruman, u l- Mużew tas-Snajja u Drawwiet Tradizzjonali.
  • Iċ-Ċentru Andalusijan tal-Arti Kontemporanja;
  • Il-Mużew tal-Armata;
  • Il-Mużew Marittimu;
  • Il-Mużew tal-Karozzini;
  • Il-Mużew tal-Arti tal-Flamenco;
  • Il-Mużew tal-Korrida.
  • Il-Palazz tal-Kontessa ta' Lebrija fih ħafna mill-mużajċi tal-art skoperti fil-belt Rumana ta' Italica fil-qrib.
  • Hemm ukoll mużew fil-Casa de Pilatos u s-"Centro Velázquez" jinsab fl-Isptar Antik tal-Qassisin.

Parkijiet u ġonna

Plaza de España
Stampa:Eljaguar.jpg
Isla Mágica
  • Il-Parque de María Luisa inbena għall-Wirja Dinjija tal-1929 li nżammet f'Sevilja, l-Exposición Ibero-Americana, u baqa' miżmum b'monumenti u mużewijiet attraenti.
  • Il-Ġonna tal-Alkażar tħawlu u ġew żviluppat matul is-sekli ma' ġenb l-Alkażar fil-kenn tal-ħitan tal-palazz, maqsumin f'terrazzi. Hemm insibu varjazzjonijiet ta' influwenzi, stili u pjanti f'kull qasam.
  • Il- Ġonna ta' Murillo u l-Ġonna ta' Catalina de Ribera jinstabu matul il-ħajt tal-Alkażar u jmissu mad-distrett ta' Santa Cruz.
  • L-Isla Mágica, il-Gżira ta' Cartuja, hu park ta' divertiment mibni fuq is-sit tal-Wirja Universali ta' Sivilja tal-1992.

Fost il-parkijiet u l-ġonna prominenti l-oħra hemm:

  • Parque de los Príncipes
  • Parque del Alamillo
  • Parque Amate
  • Parque Metropolitano de la Cartuja
  • Jardines de las Delicias
  • Jardín Americano
  • Jardín Este
  • Jardines de Cristina
  • Jardines Chapina
  • Jardines de la Buhaira
  • Jardines de San Telmo
  • Jardines del Guadalquivir
  • Jardines del Valle

Klima

Sivilja
Karta klimatika
JFMAMĠLASOND
 
 
65
 
16
5
 
 
54
 
18
7
 
 
38
 
21
8
 
 
57
 
23
10
 
 
34
 
26
13
 
 
13
 
31
17
 
 
2
 
35
19
 
 
6
 
35
20
 
 
26
 
32
18
 
 
62
 
26
14
 
 
84
 
20
9
 
 
95
 
17
7
temperaturi mass. u min. fi °C
preċipitazzjoni totali f'mm
sors: WMO

Sivilja għandha klima Mediterranja b'sajf sħun (CSA fil-Klassifikazzjoni tal-klima ta' Koppen)[9] influenzata minn klima semi-arida (BSH). It-temperatura medja annwali hija ta' 18.6oC.

  • Ix-xitwa mhijiex ħarxa: Jannar huwa l-iksaħ xahar, b'temperatura massima medja ta' 15.9o C u minima ta' 5.2 o C.
  • Is-sajf hu sħun ħafna: Lulju huwa l-isħan xahar, b'temperatura massima medja ta' 35.3o. Fl-għoli tat-temperatura medja sajfija Sevilja żgur tgħaddi 'l Ateni. It-temperatura minima medja ta' Lulju hi ta' 19.4oC u kull sena t-temperatura taqbeż l-40o C bosta drabi. It-temperatura l-iżjed baxxa u t-temperatura l-iżjed għolja rreġistrati fl-istazzjon tat-temp tal-Ajruport ta' Sivilja huma -5.5oC fi Frar 1956, u 46.6oC fit-23 ta' Lulju 1995. Hemm rekord mhux akkreditat mill-Istitut Nazzjonali tal-Meteoroloġija ta' 47.2oC fl-1 ta' Awwissu matul il-mewġa tas-sħana tal-2003 fl-Ewropa, skond l-istazzjon tat-temp 83,910 LEZL li jinsab fil-parti tan-nofsinhar tal-Ajruport ta' Sevilja, ħdejn iż-żona militari abbandunata. Kieku, din it-temperatura hi t-tieni l-ogħla qatt irreġistrata fi Spanja u l-Ewropa wara l-48.5oC rreġistrata f'Catenanuova madwar fl-10 ta' Awwissu 1999.
  • Il-Preċipitazzjoni tvarja bejn 600 u 800 mm fis-sena, ikkonċentrata fil-perjodu minn Ottubru sa April. Diċembru huwa x-xahar tal-iżjed xita, b'medja ta' 95mm. Fil-medja hemm 52 jum ta' xita, 120.75 jum ta' xemx u erbat ijiem ta' ġlata fis- sena.
  • In-numru medju ta' ġranet isħan minn 32oC huwa 88, in-numru medju ta' ġranet taħt iż-0oC huwa 6. L-umdità relattiva medja ta' filgħodu hi 84% waqt li ta' filgħaxija hi 46%.


 Medji tat-temperaturi għal Sivilja 
Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ
Medja tal-ogħla temperatura °C (°F) 15.9
(61)
17.9
(64)
21.2
(70)
22.7
(73)
26.4
(80)
31.0
(88)
35.3
(96)
35.0
(95)
31.6
(89)
25.6
(78)
20.1
(68)
16.6
(62)
Temperatura medja ta' kuljum °C (°F) 10.55
(51)
12.3
(54)
14.7
(58)
16.4
(62)
19.75
(68)
23.85
(75)
27.35
(81)
27.25
(81)
24.55
(76)
19.55
(67)
14.7
(58)
11.75
(53)
Medja tal-inqas temperatura °C (°F) 5.2
(41)
6.7
(44)
8.2
(47)
10.1
(50)
13.1
(56)
16.7
(62)
19.4
(67)
19.5
(67)
17.5
(64)
13.5
(56)
9.3
(49)
6.9
(44)
Preċipitazzjoni mm (pulzier) 65
(2.56)
54
(2.13)
38
(1.5)
57
(2.24)
34
(1.34)
13
(0.51)
2
(0.08)
6
(0.24)
23
(0.91)
62
(2.44)
84
(3.31)
95
(3.74)
Sors #1: Organizzazzjoni Meteoroloġika Dinjija (ĠM)[10] Awwissu 2010


Kultura

Festi

Il-Ġimgħa Mqaddsa u l-Fiera ta' Sivilja, La Feria de Sevilla (imsejħa wkoll il-Feria de Abril, "Fiera ta' April") huma l-aktar ż-żewġ festi magħrufin ta' Sivilja. Sivilja hi magħrufa internazzjonalment għall-purċissjonijiet solenni u sbieħ li jsiru matul il-Ġimgħa Mqaddsa u l-fiera ferrieħa u storbjuża li ssir ġimgħatejn wara. Matul il-Feria, il-familji, in-negozji u l-organizzazzjonijiet iwaqqfu casetas jew tined, fejn jgħaddu l-ġimgħa jiżfnu, jixorbu u jpaċpċu. Tradizzjonalment, in-nisa jilbsu l-ilbies mimli tiżjin tal-Flamenco u l-irġiel jilbsu pulit kemm jistgħu. It-tined jittellgħu f'post permanenti apposta li fih kull triq hija msemmija għal xi torero famuż.

Gastronomija

Sivilja hi ċentru gastronomika, bi kċina bbażata fuq il-prodotti tal-provinċji ta' madwar, inklużi frott tal-baħar minn Cádiz, żejt taż-żebbuġa minn Jaén , u sherry minn Jerez de la Frontera.

L-atmosfera tat-tapas hi waħda mill-attrazzjonijiet kulturali ewlenin tal-belt: in-nies imorru minn bar għall-ieħor, jieħdu pjaċir bl-ikliet fi platti żgħar imsejħin tapas (letteralment "għotjien" bl-Ispanjol x'aktarx għax oriġinalment kienu snacks servuti fi platti żgħar użati biex jgħattu t-tazzi tax-xorb).

Gallerija

Noti u referenzi

  1. ^ [1] Ruiz, Hernán. 'Blueprints of Seville's Cathedral and Giralda'
  2. ^ [2]
  3. ^ a b ċ THe Spanish Civil War, (Il-Gwerra Ċivili Spanjola), Hugh Thomas, Penguin, 1961, p221-3, ISBN 0-14 -013593-6
  4. ^ books.google.com
  5. ^ [3] Sevilla-Plaza de España
  6. ^ [4] Maria Luisa Park, Seville
  7. ^ [5] Sevilla-Parque de Maria Luisa
  8. ^ [6] Plaza de España, Seville
  9. ^ M. Kottek, J. Grieser, C. Beck, B. Rudolf, u F. Rublu, World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated ( Mappa Dinjija tal-klassifikazzjoni tal-klima Köppen-Geiger aġġornata), Meteorol. Z., vol. 15, paġni 259-263, 2006 [7]
  10. ^ "Weather Information for Seville" (bl-Ingliż). Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt: |aċċess= (għajnuna)

Ħoloq esterni