Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar
Il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar huma kumpless ta' park nazzjonali wieħed u tliet parks statali ta' California li jinsabu fl-Istati Uniti tul il-kosta tat-Tramuntana ta' California. Dan il-kumpless jinkludi l-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar, il-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar tal-Kosta ta' Del Norte, il-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Jedediah Smith, u l-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Prairie Creek. B'erja totali ta' 139,000 akru (560 km2), il-parks jippreservaw 45 % tal-foresti primordjali li għad fadal tas-siġar kostali tal-injam tal-aħmar.[1]
L-erba' parks jinsabu fil-kontej ta' Del Norte u ta' Humboldt, u jipproteġu s-siġar kostali tal-injam tal-aħmar (Sequoia sempervirens) fil-periklu — l-itwal, fost l-eqdem, u waħda mill-iżjed speċijiet enormi ta' siġar fid-Dinja — li titkattar fil-foresta pluvjali miti u umduża. Ir-reġjun tal-park għandu attività sismika għolja ħafna u faċilment jiġi affettwat minn tsunamis. Il-parks jippreservaw 37 mil (60 kilometru) ta' kosta mhux mittiefsa, flora u fawna indiġena, prateriji u bwar tal-ħaxix, riżorsi kulturali, passaġġi tal-ilma, kif ukoll speċijiet mhedda ta' annimali, fosthom is-salamun ta' Chinook, il-kokka tat-tikek tat-Tramuntana u l-iljun tal-baħar ta' Steller.
Oriġinarjament il-foresti tas-siġar tal-injam tal-aħmar kienu jkopru iktar minn żewġ miljun akru (8,100 km2) ta' kosta f'California, u r-reġjun tal-parks tal-lum bejn wieħed u ieħor baqa' mhux mittiefes sa wara l-1850. It-tellieqa sfrenata għad-deheb u n-negozju tal-injam wasslu għal attività kbira ta' Amerikani Ewropej, li tat il-ġenb lill-Amerikani Nattivi u pprovdiet l-injam ippreparat lill-Kosta tal-Punent. B'hekk kien hemm deċennji ta' qtugħ tas-siġar bla rażan, segwiti minn sforzi kbar ta' konservazzjoni. Fis-snin 20 tas-seklu 20, il-Lega Nsalvaw is-Siġar tal-Injam tal-Aħmar għenet biex jinħolqu l-Parks Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Prairie Creek, tal-Kosta ta' Del Norte u ta' Jedediah Smith fost oħrajn. Wara pressjoni mil-lega u mill-Klabb ta' Sierra, il-Kungress ħoloq il-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar fl-1968 u kabbru fl-1978. Fl-1994, is-Servizz tal-Parks Nazzjonali (NPS) u d-Dipartiment tal-Parks u tar-Rikreazzjoni ta' California għaqqad il-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar mat-tliet Parks Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' biswit f'unità amministrattiva unika. Il-ġestjoni moderna tal-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar tipprova tipproteġi l-foresti kostali tas-siġar tal-injam tal-aħmar u tgħinhom jirpiljaw għall-qagħda ta' qabel l-1850, inkluż permezz tal-ħruq ikkontrollat.[2]
Bħala rikonoxximent tal-ekosistema rari u tal-istorja kulturali fi ħdan il-parks, l-erba' parks tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1980.[3] It-tribujiet lokali ddikjaraw Żona Indiġena ta' Protezzjoni tal-Baħar fl-2023, sabiex iħarsu r-reġjun tal-parks, il-kosta u l-ilmijiet kostali. Id-dħul fil-park huwa b'xejn għajr għal permessi speċjali, u l-viżitaturi jistgħu jikkampjaw, jimxu, imorru bir-rota u jirkbu ż-żwiemel għal madwar 200 mil (320 kilometru) ta' mogħdijiet fil-parks.
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]Amerikani nattivi
[immodifika | immodifika s-sors]Il-ġnus Amerikani Nattivi moderni bħall-Yurok, it-Tolowa, il-Karuk, iċ-Chilula u l-Wiyot għandhom rabtiet storiċi mar-reġjun, għaliex dan kellu diversi okkupanti indiġeni għal millenji sħaħ. L-istoriku David Stannard iddeskriva "diversità li meta mqabbla mad-daqs tal-inħawi x'aktarx li ma teżisti mkien iktar fid-dinja", u sostna li tinkludi iktar minn 30 ġens nattiv li għexu fil-Majjistral ta' California.[4] L-istudjuża Gail L. Jenner issostni li "mill-inqas ħmistax-il" grupp tribali għex tul il-kosta.[5]
Il-Yurok, iċ-Chilula u t-Tolowa kienu l-iżjed marbuta mal-inħawi tal-parks attwali.[6] Abbażi ta' ċensiment tal-1852, l-antropologu Alfred Kroeber stima li l-popolazzjoni tal-Yurok f'dik is-sena kienet ta' madwar 2,500 ruħ. L-istoriku Ed Bearss iddeskriva l-Yurok bħala l-iżjed numerużi fl-inħawi, u stima li kien hemm madwar 55 villaġġ. Sas-snin 60 tas-seklu 19, iċ-Chilula kienu jgħixu fir-reġjun nofsani tal-wied ta' Redwood Creek qrib sew tas-siġar tal-injam tal-aħmar.[7] Primarjament huma insedjaw Redwood Creek bejn il-kosta u Minor Creek, California, u fis-sajf kienu jikkampjaw sa Bald Hills.[8] It-Tolowa kienu jinsabu qrib ix-xmara Smith, u fuq artijiet li issa jagħmlu parti mill-Park Statali ta' Jedediah Smith, li minn skavi tas-seklu 21 ħareġ li kienu abitati għal mill-inqas 8,500 sena.[9]
L-Amerikani Nattivi li kienu jirresjedu fi ħdan l-inħawi tal-parks kienu jiddependu fuq is-siġar tal-injam tal-aħmar bħala materjal tal-kostruzzjoni, u wħud daħlu s-siġar saħansitra fil-mitoloġija tagħhom, inkluż iċ-Chilula, li kienu jqisu s-siġar bħala doni minn ħallieq.[10] It-tribujiet kienu jaħsdu s-siġar kostali tal-injam tal-aħmar, kienu jipproċessawhom f'tavli, u kienu jużawhom bħala materjal tal-bini għad-dgħajjes, għad-djar u għall-villaġġi żgħar.[11] Sabiex jibni l-binjiet, it-tavli kienu jittellgħu maġenb xulxin f'trunċiera dejqa, u l-partijiet ta' fuq kienu jintrabtu flimkien biż-żafżafa jew bil-ġellewż u kienu jinżammu b'ġonturi maqtugħin fix-xorok li kienu jirfdu l-bjut. It-tavli tal-injam tal-aħmar kienu jintużaw biex jiffurmaw il-bjut.[12]
Wasla tal-Amerikani Ewropej
[immodifika | immodifika s-sors]L-istoriċi jemmnu li l-ewwel Ewropej li żaru l-art qrib dak li issa huma l-parks kienu l-membri tal-ispedizzjoni ta' Cabrillo mmexxija minn Bartolomé Ferrer.[13] Fl-1543, il-vapur ta' Ferrer żbarka fil-Kap ta' Mendocino u jaf wasal sal-ilmijiet lil hinn minn Oregon, saħansitra sat-43 parallel tat-Tramuntana. Hubert Howe Bancroft ma qabilx, u kien jemmen li l-vapur ta' Ferrer ma baħħarx daqstant 'il bogħod. L-esploraturi, inkluż Francis Drake,[14] baħħru tul il-kosta bil-blat u biċ-ċpar, iżda ġeneralment qatt ma ankraw hemmhekk qabel l-1775, meta Bruno de Heceta u Juan Francisco de la Bodega y Quadra minn Spanja qattgħu madwar għaxart ijiem fil-villaġġ tal-Yurok ta' Tsurai fin-Nofsinhar tal-parks. George Vancouver u Francisco de Eliza żaru l-art tal-parks fl-1793.[15] Il-bastimenti Amerikani tal-kummerċ tal-fer mogħtija b'kuntratt lir-Russi waqfu f'Tsurai matul il-bidu tas-seklu 19.[16]
Qabel Jedediah Smith fl-1828, l-ebda esploratur ieħor ta' dixxendenza Ewropea mhuwa magħruf li esplora n-naħa ta' ġewwa tar-reġjun kostali tat-Tramuntana ta' California.[17] Smith u dsatax minn sħabu telqu minn San Jose, California, u esploraw dawk li issa huma magħrufa bħala x-xmajjar Trinity, Smith u Klamath, filwaqt li għaddew minn ġo foresti tas-siġar kostali tal-injam tal-aħmar u għamlu kummerċ mal-gruppi Amerikani Nattivi. Huma waslu sal-kosta qrib Requa, fejn xi partijiet huma fi ħdan il-konfini tal-parks.[18]
It-Tellieqa Sfrenata għad-Deheb ta' California tal-1848 wasslet mijiet ta' eluf ta' Ewropej u Amerikani f'California, u l-iskoperta tad-deheb tul ix-xmara Trinity fl-1850 wasslet biex bosta minnhom jersqu lejn l-inħawi tal-parks. B'hekk malajr kien hemm kunflitti li wasslu biex il-popli nattivi jisfaw spostati, stuprati, imjassra u massakrati.[19] Sal-1895, kien għad fadal terz biss mill-Yurok f'grupp wieħed ta' villaġġi; sal-1919, prattikament il-membri kollha tat-tribù taċ-Chilula kienu mietu jew ġew assimilati f'tribujiet oħra.[20] It-Tolowa — li Bearss jistima li kien niżlu "ferm taħt l-1,000 ruħ" sas-snin 50 tas-seklu 19 — kellhom popolazzjoni ta' madwar 120 ruħ fl-1910,[21] u kważi nqerdu għalkollox f'massakri mwettqa mill-insedjaturi bejn l-1853 u l-1855.[22]
Wara l-estrazzjoni tad-deheb, beda l-qtugħ tas-siġar tal-injam tal-aħmar għall-injam, u l-biċċa l-kbira tal-kumpaniji tal-estrazzjoni saru interessati fl-injam ippreparat. Iz-zkuk tas-siġar tal-injam tal-aħmar għandhom nisġa dritta, u b'hekk it-tavli tal-injam jinqatgħu faċilment. Minħabba li l-injam tal-aħmar jiflaħ għall-maltemp u ma jitlifx il-forma tiegħu, sar prodott bażiku siewi. Jenner issostni li tim tajjeb ta' żewġ irġiel setgħu jissegaw siġra tal-injam tal-aħmar b'rata ta' madwar pied fis-siegħa b'sega trasversali, li kienet l-għodda ppreferuta sa wara t-Tieni Gwerra Dinjija. Peress li l-vetturi bir-roti ma setgħux jintużaw f'dan il-pajsaġġ, timijiet ta' sitt jew tnax-il gendus kienu jittrasportaw iz-zkuk sat-toroq imwittija apposta.[23] L-injam kien jittieħed lejn l-impjanti tal-ippreparar tal-injam tar-reġjun permezz tax-xmajjar jew tal-mogħdijiet ferrovjarji. Wara l-invenzjoni fl-1881 tal-inġenju ferrovjarju li jaħdem bl-istim u iktar 'il quddiem tas-suċċessur tiegħu, il-ħtieġa li jitwaqqgħu s-siġar li kienu jtellfu l-operat tal-inġenji wasslet għall-prattika magħrufa bħala l-ikklerjar tas-siġar. L-inġenji bil-gafef bdew jikkompetu max-xogħol bl-idejn fl-aħħar tas-snin 20 tas-seklu 20.[24]
Preservazzjoni tal-parks statali
[immodifika | immodifika s-sors]Wara qtugħ estensiv tas-siġar tal-injam tal-aħmar, il-konservazzjonisti u ċ-ċittadini mħassba bdew jippruvaw isibu modi kif jippreservaw is-siġar li kien għad fadal, li skonthom kienu qed jinqatgħu b'rata allarmanti. Xi xkiel rażżnu l-pass tal-konservazzjoni: oġġezzjonijiet u xi innovazzjonijiet tressqu mill-industrija tal-injam ippreparat, il-kostruzzjoni tal-Awtostrada tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar wasslet għal attrazzjonijiet qrib it-triq u iktar viżitaturi interessati li jaraw is-siġar, il-Kungress ma ħax azzjoni, u d-domanda kbira għall-injam ippreparat mexiet id f'id maż-żieda fil-kostruzzjoni wara t-Tieni Gwerra Dinjija.
Diversi organizzazzjonijiet iffurmaw biex jippreservaw is-siġar li kien għad fadal: imħasseb dwar is-sequoia ta' Yosemite, John Muir kien il-kofundatur tal-Klabb ta' Sierra fl-1892. Il-Klabb tas-Sempervirens ġie stabbilit fl-1900 mill-artist kofundatur Andrew P. Hill li għamel pressjoni fuq il-mezzi tax-xandir, sabiex jinħoloq l-eqdem park statali flimkien mas-sistema ta' parks statali ta' California. Fl-1916, il-politiku William Kent xtara l-art u għen fit-tfassil ta' liġi li tistabbilixxi s-Servizz tal-Parks Nazzjonali (NPS). Fl-1918, John Merriam u membri oħra tal-Klabb ta' Boone u Crockett stabbilew il-Lega Nsalvaw is-Siġar tal-Injam tal-Aħmar. Il-lega xtrat l-art u tat fondi b'donazzjoni għax-xiri tal-art. L-istoriku Susan Schrepfer tikteb li f'maratona ta' sittin sena, il-Lega Nsalvaw is-Siġar tal-Injam tal-Aħmar u l-Klabb ta' Sierra kienu qed jikkompetu mal-kumpaniji tal-injam ippreparat għas-siġar primordjali.
Għall-ewwel, fl-1919, meta l-Kungress wera interess iżda l-ebda approprjazzjoni, id-direttur tal-NPS Stephen Mather ifforma s-sistema tal-NPS bil-ġid privat — hu u l-ħbieb għonja tiegħu xtraw l-art tal-parks bi flushom stess. Fit-taqtiegħa bejn l-oppożituri u dawk li appoġġawha, il-Lega Nsalvaw is-Siġar tal-Injam tal-Aħmar wasslet biex il-liġi ta' kompromess tagħha tgħaddi fl-1923, u din ħejjiet it-triq għall-akkwiżizzjoni tal-parks b'sorveljanza statali. Fl-1925, il-lega appoġġat liġi li awtorizzat stħarriġ statali minn arkitett pajsaġġistiku għall-akkwiżizzjoni tal-art għall-parks. Fl-1926, il-lega qabbdet lil Frederick Law Olmsted biex jagħmel dak l-istħarriġ. Il-lega żiedet mal-liġi proposta ta' emenda kostituzzjonali statali li tawtorizza sa $6 miljun ($103 miljun fl-2023) f'bonds paripassu mad-donazzjonijiet privati għax-xiri tal-art statali. Wara veto mill-gvernatur fl-1925, il-lega kabbret l-isforzi tagħha biex tinkludi l-istat kollu, għamlet kampanja ta' reklamar, u kisbet l-appoġġ tal-Los Angeles Times. Gvernatur ġdid iffirma l-abbozz ta' liġi dwar il-parks li sar liġi fl-1927, u l-ħruġ tal-bonds ġie approvat fl-elezzjoni tal-1928.
Fl-1927, l-istħarriġ ta' Olmsted tlesta u kkonkluda li tliet fil-mija biss tas-siġar tal-injam tal-aħmar statali setgħu jiġu ppreservati. Huwa rrakkomanda li erba' żoni bis-siġar tal-injam tal-aħmar isiru parks, inkluż tliet żoni li saru l-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar tal-Kosta ta' Del Norte, il-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Jedediah Smith, u l-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Prairie Creek. Ir-raba' żona saret il-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Humboldt, bil-bosta l-ikbar fost il-parks statali tas-siġar tal-injam tal-aħmar, iżda dan ma ġiex inkluż fis-sistema tal-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar. Ladarba kellha l-fondi meħtieġa wara l-1928, il-lega xtrat iktar art u kabbret il-parks.
Park nazzjonali
[immodifika | immodifika s-sors]L-NPS ippropona park nazzjonali tas-siġar tal-injam tal-aħmar fl-1938. Il-Lega Nsalvaw is-Siġar tal-Injam tal-Aħmar kienet kontra l-proposta, u enfasizzat qasma bejn il-preservazzjonisti li kienu jippreferu jħallu n-natura kif inhi u parti mis-servizz tal-park li xtaqu jipprovdu postijiet rikreattivi għall-pubbliku. Kemm il-lega kif ukoll il-Klabb ta' Sierra riedu Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Aħmar sas-snin 60 tas-seklu 20, iżda l-klabb u l-lega kienu jappoġġaw postijiet differenti. Il-klabb u l-lega kienu antagonisti matul is-snin 60 tas-seklu 20, spiss fuq naħat opposti tal-argumenti dwar il-park nazzjonali, sal-1971 meta l-lega appoġġ pożizzjoni tal-klabb, u fl-aħħar tas-snin 70 tas-seklu 20 meta l-lega saret membru tal-klabb.
Il-Klabb ta' Sierra ried l-ikbar park possibbli u sikwit fittex għall-għajnuna mill-gvern federali. Iktar kawta, il-Lega Nsalvaw is-Siġar tal-Injam tal-Aħmar kellha t-tendenza li takkomoda lill-industrija u tappoġġa l-istat ta' California. Meta l-aġenzija spiċċawlha l-fondi fl-1963, is-Soċjetà tan-National Geographic iffinanzjat stħarriġ tal-NPS rigward is-siġar tal-injam tal-aħmar. Fl-1964, l-NPS ħareġ l-ideat tiegħu għal tliet parks nazzjonali ta' daqs differenti bis-siġar tal-injam tal-aħmar. Fl-1964, il-Kungress għadda l-Fond tal-Konservazzjoni tal-Art u tal-Ilma sabiex il-fondi federali setgħu jixtru l-art tal-parks.
Hu u jiddeskrivi raġuni wara s-suċċess tal-klabb, Willard Pratt tal-kumpanija tal-injam ippreparat, Arcata, jikteb li "l-Klabb ta' Sierra wera fatt politiku bażiku tal-ħajja: l-oppożizzjoni għal proposti partikolari ta' preservazzjoni normalment tkun lokali filwaqt li l-appoġġ ikun nazzjonali. Jekk it-teħid tad-deċiżjonijiet jista' jitqiegħed fil-livell nazzjonali, il-preservazzjoni normalment tirbaħ".
Inizjalment kontra l-istabbiliment tal-park fis-snin 60 tas-seklu 20, in-negozji tal-injam ippreparat ta' Arcata, Georgia-Pacific u Miller kienu joperaw sal-konfini diskussi. Fl-1965, ħames kumpaniji tal-injam ippreparat oġġezzjonaw formalment għal kwalunkwe park nazzjonali tas-siġar tal-injam tal-aħmar. Schrepfer tikteb li l-liġi finali qasmet l-impatt bejn il-kumpaniji tal-injam ippreparat, bejn il-kontej ta' California, u ppruvat tappella kemm għal-lega kif ukoll għall-klabb. Schrepfer issostni li fil-biċċa l-kbira, il-liġi tfasslet skont it-termini tal-preparaturi tal-injam. Wara pressjoni intensiva tal-Kungress, il-liġi li ħolqot il-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ġiet iffirmata mill-President Lyndon B. Johnson f'Ottubru 1968.
Il-Lega Nsalvaw is-Siġar tal-Injam tal-Aħmar tat irqajja' tal-art b'donazzjoni fl-1974 u fl-1976. Il-klabb ħass li l-pjan ta' Olmsted li s-siti jintgħażlu b'mod delikat kien approċċ ħażin fil-ġlieda kontra l-ikklerjar tas-siġar. Fl-1977, il-klabb stqarr li l-akkwiżizzjoni tal-art biss madwar kanal tal-ilma seta' jippreserva s-sors tal-ilma u b'hekk anke lis-siġar. Fost l-appoġġ lokali tal-ambjentalisti u l-oppożizzjoni mill-preparaturi tal-injam u l-kumpaniji tal-injam ippreparat lokali, 48,000 akru (190 km2) żdiedu mal-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar permezz ta' tkabbir iffirmat mill-President Jimmy Carter fl-1978. Ix-xiri kien jinkludi l-artijiet fejn is-siġar diġà kienu ġew maqtugħin, u l-NPS ingħata l-kompitu li jgħin biex l-art tirpilja u titnaqqas l-erożjoni tal-ħamrija. B'mijiet ta' miljuni ta' dollari, dan kien l-iżjed xiri għali ta' art li qatt ġie approvat mill-Kungress. Sal-1979, il-lega kienet ippreservat 150,000 akru (610 km2), jiġifieri kważi d-doppju tal-erja li l-gvern federali kien irnexxielu jsalva permezz tal-leġiżlazzjoni dwar il-parks.
Rikonoxximent ulterjuri
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1980.[3] Il-kumitat tal-evalwazzjoni nnota ġestjoni kooperattiva u riċerka kontinwa fil-parks mill-Università Statali ta' Humboldt u minn imsieħba oħra. Il-parks jinsabu tul il-kosta ta' California u r-riżorsi tagħhom jitqiesu bħala insostitwibbli. Fl-1983, il-parks ġew iddeżinjati bħala Riżerva ta' Bijosfera Internazzjonali. Fl-2017, l-Istati Uniti rtirawhom flimkien ma' xi tużżana riżervi oħra min-Network Dinji tar-Riżervi ta' Bijosfera.
Fl-2023, fuq inizjattiva tal-Ewwel Ġnus fil-Kanada u l-Aboriġini fl-Awstralja, tliet tribujiet indiġeni rikonoxxuti federalment — ir-Resighini Rancheria tal-Poplu Yurok, il-Ġens Dee-ni' tat-Tolowa, u l-Komunità Indjana ta' Cher-Ae Heights tat-Trinidad Rancheria — ħabbru li bħala gvernijiet sovrani huma kienu se jipproteġu ż-Żona Indiġena ta' Protezzjoni tal-Baħar tal-Yurok-Tolowa-Dee-ni'. L-isforz jipproteġi 700 mil kwadru (1,800 km2) ta' ilmijiet oċeaniċi territorjali u ta' kosta minn Oregon san-Nofsinhar ta' Trinidad, u jikkontribwixxi għall-pjan ta' 30x30 ta' California biex jiġu kkonservati 30 fil-mija tal-ilmijiet tal-art u kostali statali sal-2030. It-tribujiet stiednu l-kooperazzjoni mal-aġenziji tal-Istati Uniti u ma' ġnus indiġeni oħra.
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1980.[3]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (vii) "Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal-għaġeb jew fejn hemm żoni ta' ġmiel naturali u ta' importanza estetika eċċezzjonali"; u l-kriterju (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar".[3]
Ġestjoni tal-park
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar jiġi ġestit direttament mill-NPS mill-uffiċċju tiegħu f'Crescent City, California. It-tliet parks statali jiġu ssorveljati mid-Dipartiment tal-Parks u tar-Rikreazzjoni ta' California. Il-ġestjoni tal-park tiġi kkoordinata flimkien mal-mexxejja tribali, peress li l-parks fihom art u villaġġi li jappartjenu lil diversi gruppi, fosthom il-Yurok u t-Tolowa. L-NPS jiġġestixxi madwar 1,400 akru (5.7 km2) ta' art u ilmijiet tal-parks federali li jinsabu fi ħdan ir-Riżerva tal-Indjani Yurok.
Il-ġestjoni tal-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar tinkludi s-sorveljanza ta' bosta dettalji oħra apparti s-siġar tal-injam tal-aħmar u l-ispeċijiet organiċi li jgħixu fil-konfini tal-park, fosthom ir-regolamentazzjoni ta' żoni fejn il-vetturi bil-mutur, id-dgħajjes, id-droni, iż-żwiemel, l-annimali domestiċi u saħansitra r-roti huma pprojbiti. Barra minn hekk, il-ġestjoni tal-park tinkludi l-istabbiliment ta' limitazzjonijiet rigward il-kampeġġi, in-nirien fil-kampeġġi, il-ħżin tal-ikel u l-użu tal-art, kif ukoll il-ħruġ tal-permess meħtieġa.
Meta fetaħ fl-1969, il-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar kellu sitt impjegati permanenti biss. Mill-2023, il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar flimkien għandhom 96 impjegat permanenti u 52 impjegat temporanju. L-ewwel maniġers tal-parks taw prijorità lir-restawr tal-istrutturi eżistenti, lir-riabilitazzjoni tal-mogħdijiet tal-ilma, u lill-iżvilupp ta' pjanijiet ta' ġestjoni tan-natura selvaġġa. Sal-1980, il-maniġers kienu qed jassumu li t-tliet parks statali, li jinsabu fi ħdan il-konfini tal-park nazzjonali, kienu se jingħataw b'donazzjoni lill-NPS. Dan ma kienx il-każ, u l-NPS u l-istat iffirmaw memorandum ta' fehim fl-1994 li jirregola l-ġestjoni konġunta u l-qbil rigward l-isem "Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar". Mill-2021, il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar flimkien laqgħu 1,185,000 viżitatur fis-sena.
Riżorsi naturali
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar jikkonservaw żona li fiha l-ikbar foresta kostali primordjali kontigwa tas-siġar tal-injam tal-aħmar kif ukoll ħabitats għal speċijiet fil-periklu ta' estinzjoni.
Siġar kostali tal-injam tal-aħmar
[immodifika | immodifika s-sors]Skoperta fil-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar fl-2006 f'post mhux ippubblikat, l-itwal siġra ħajja hija s-siġra kostali tal-injam tal-aħmar (Sequoia sempervirens), li ngħatat l-isem ta' Hyperion, b'għoli ta' 380 pied (120 metru). Warajha jiġu Helios b'għoli ta' 377 pied (115-il metru), u Icarus b'għoli ta' 371 pied (113-il metru), it-tnejn li huma fil-Park Nazzjonali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar. Għal bosta snin maħseba bħala l-itwal siġra, eżemplar magħruf bħala "Siġra Twila" fil-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Prairie Creek instab li kienet għolja 367.8 pied (112.1-il metru). "Tant marru nies fil-bażi tas-siġra li l-art hija kkumpattjata", sostna l-Professur Stephen C. Sillett tal-Università Statali ta' Humboldt fis-snin 90 tas-seklu 20. L-10 piedi (3.0 metri) tal-quċċata tas-siġra mietu fis-snin 70 u waqgħu fis-snin 90 tas-seklu 20. Fl-2022, wara li ddokumenta l-ħsara kkważata mill-viżitaturi tal-ogħla siġra ħajja, l-NPS ħabbar penali għal dawk kollha li joqorbu lejha, li tista' tilħaq sa multa ta' $5,000 ($5,206 fl-2023) u sitt xhur ħabs, u minflok jindika kif il-viżitaturi jistgħu jaraw siġar oħra.
Is-siġar kostali maturi tal-injam tal-aħmar bħala medja jgħixu għal 500–700 sena; hemm ftit li ġew iddokumenti li għandhom saħansitra 2,000 sena. Mill-1990, żona fil-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Humboldt fil-qrib kellha l-ikbar bijomassa li qatt ġiet irreġistrata. Is-siġar tal-injam tal-aħmar jiżviluppaw għeruq enormi li jakkumulaw ħamrija organika fonda li minnha jinbtu zkuk ġodda bid-daqs ta' siġra u li fihom jistgħu jikbru pjanti magħrufa bħala epifiti. Diversi meded ta' felċi epifitiċi sew 'il fuq mill-art jospitaw għadd ta' invertebrati, molluski, dud u salamandri.
Is-siġar tal-injam tal-aħmar jippreferu x-xaqlibiet imkennija, u jitkattru l-iktar fuq art ċatta u bl-indewwa tul ix-xmajjar f'elevazzjoni ta' inqas minn 1,000 pied (300 metru). Iċ-ċpar kostali jipprovdi madwar 40 fil-mija tal-ilma meħtieġ minnhom fis-sena. Is-siġar tal-injam tal-aħmar ilhom jeżistu tul il-kosta tat-Tramuntana ta' California għal mill-inqas 20 miljun sena u huma relatati ma' speċijiet ta' siġar li kienu jeżistu 160 miljun sena ilu fil-Ġurassiku. Madwar 96 fil-mija tal-foresti primordjali tas-siġar kostali tal-injam tal-aħmar inqatgħu għall-injam, u kważi nofs (45 fil-mija) milli għad fadal jinsabu fil-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar. Il-parks jipproteġu 38,982 akru (157.75 km2) ta' foresti primordjali, maqsuma kważi b'mod indaqs bejn il-ġestjoni federali u dik statali. L-Unjoni Internazzjonali għall-Konservazzjoni tan-Natura elenkat is-siġar kostali tal-injam tal-aħmar bħala speċi fil-periklu ta' estinzjoni fl-2011.
Flora oħra
[immodifika | immodifika s-sors]Is-siġar kostali tal-injam tal-aħmar għandhom it-tendenza li jiddominaw il-postijiet li jogħġbuhom iżda sikwit jistgħu jinstabu flimkien ma' siġar kostali oħra li jikbru malajr, fosthom is-siġar tal-abit ta' Douglas. Eqreb lejn l-oċean, is-siġar tal-alnu ħomor jikbru minflok is-siġar tal-injam tal-aħmar li ma jittollerawx l-ilma baħar. L-itwal siġra magħruf tal-abit ta' Sitka tinsab fi ħdan il-parks. Is-siġar tal-abit ta' Sitka jikbru l-iktar tul il-kosta, peress li huma adattati aħjar għall-arja mielħa minn speċijiet oħra. Siġar assoċjati oħra huma t-tanoak, il-madrone tal-Paċifiku, l-aġġru tal-weraq kbir u r-rand ta' California.
Fil-baxx mas-siġar jikber il-frott artab bħall-huckleberry u s-snowberry. Ir-rododendroni ta' California u l-azalea huma arbuxxelli komuni fil-park li jarmu l-fjuri. Pjanti bħall-felċi xabla u l-ħurrieq tas-siġar tal-injam tal-aħmar huma prolifiċi.
Fil-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Prairie Creek, il-Kanjon tal-Felċi huwa fondoq magħruf sew li huwa fond 50 pied (15-il metru), u l-blat tiegħu huwa miksi għalkollox bil-felċi — felċi ta' California, felċi taċ-ċriev, felċi polipodi ta' California, felċi tal-likorizja u felċi xabla tal-Punent. L-antenati ta' wħud minn dawn il-felċi jmorru lura għal 325 miljun sena ilu.
Fawna
[immodifika | immodifika s-sors]Diversi ekosistemi jeżistu fi ħdan il-parks — kostali, tax-xmajjar, tal-prateriji, u żoni densament forestati — u dawn joffru refuġju lil bosta speċijiet rari u fil-periklu ta' estinzjoni. Madwar 66 speċi ta' mammiferi tal-art ġew dokumentati, inkluż l-ors l-iswed, il-kojote, il-kawgar, il-bobcat, il-beaver, il-lontra tax-xmajjar u ċ-ċerva ta' denbha iswed. L-alċi ta' Roosevelt jiġu osservati l-iktar fost il-mammiferi l-kbar tal-park. Merħliet f'saħħithom, li rpiljaw minn xifer l-irdum tal-estinzjoni fir-reġjun, issa huma komuni fil-parks. Speċijiet differenti ta' friefet il-lejl, bħall-farfett il-lejl kannella l-kbir, u mammiferi iżgħar oħra, inkluż il-viżuni, il-martens, l-iskojjattli ħomor, l-iskojjattli tat-Tramuntana, il-bugeddum, il-firien, il-liebru tal-foresti, il-gophers u r-raccoons jgħixu fil-parks, għalkemm qajla jiġu osservati mammiferi żgħar.
Jgħixu fil-parks jew fil-qrib hemm 28 speċi rikonoxxuti federalment bħala fil-periklu ta' estinzjoni, mhedda jew kandidati għall-protezzjoni; madwar terz minnhom jiġu osservati b'mod regolari fil-parks. L-ajkla tal-Amerki, li normalment tbejjet qrib sors tal-ilma, hija elenkata bħala speċi fil-periklu tal-istat ta' California. Is-salamun ta' Chinook — storikament sors ta' ikel essenzjali għar-residenti indiġeni — l-ajkla tat-tikek tat-Tramuntana, u l-iljun tal-baħar ta' Steller huma ftit mill-ispeċijiet l-oħra ta' annimali mhedda. Il-goby tal-mareat hija speċi fil-periklu ta' estinzjoni li hija elenkata federalment, u din kienet tgħix qrib il-kosta tal-Paċifiku qabel ma nqerdet mill-parks fl-1968 meta xi alterazzjonijiet fix-xtut affettwaw is-salinità tal-ilma. L-istess ġara fil-każ tal-candlefish fis-snin 70 tas-seklu 20. Il-lontri tal-baħar inqerdu mill-parks lejn l-aħħar tas-seklu 20 iżda għad hemm xi lontri tax-xmajjar. L-għasfur tal-baħar, Brachyramphus marmoratus, li huwa fil-periklu wkoll, kapaċi jbejjet fl-għoli fuq il-friegħi tas-siġar tal-injam tal-aħmar.
Tul il-kosta, l-iljuni tal-baħar ta' California, l-iljuni tal-baħar ta' Steller u l-bumarini tal-port jgħixu qrib ix-xatt u fuq xi sikka jew gżejriet tal-blat ftit lil hinn mill-kosta. Okkażjonalment ġieli jintlemħu xi dniefel u xi balieni griżi tal-Paċifiku. Il-pelikani kannella u tliet speċijiet ta' marguni jinstabu l-iktar fuq l-irdumijiet tul il-kosta u fuq xi sikka, filwaqt li l-beggazzini u tliet speċijiet ta' gawwi jgħixu mal-kosta u f'irqajja' iktar 'il ġewwa. Għasafar ta' fuq ġewwa li jiddependu fuq l-ilma ħelu, fosthom is-serra prima, l-arpa, is-seqer ta' denbu aħmar, ir-russetti u sultan iċ-ċawl huma ftit mill-ispeċijiet ta' għasafar li ġew iddokumentati. Madwar 280 speċi ta' għasafar, jew madwar terz minn dawk li jinstabu fl-Istati Uniti, ġew iddokumentati fi ħdan il-konfini tal-park.
Diversi rettili, fosthom erba' speċijiet ta' fkieren tal-baħar jinstabu 'l barra mill-kosta u ġieli fuq il-bajjiet. Fil-parks jgħixu wkoll għadd ta' anfibji, fosthom is-sriep wikkiela tal-gophers, iż-żrinġijiet tad-denb, is-salamandra mċajpra, u tliet speċijiet ta' gremxul tal-ilma. Għadd ta' detritivori, fosthom il-bugħerwien tal-banana u l-millipied tat-tikek sofor, jgħixu fil-parks ukoll.
Speċijiet invażivi
[immodifika | immodifika s-sors]Iktar minn 200 speċi eżotika jgħixu fil-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar. Minnhom, 30 speċi ġew identifikati bħala speċijiet invażivi, u 10 mit-30 speċi jitqiesu bħala theddidiet għall-ispeċijiet u għall-ekosistemi lokali. Attwalment l-ispeċijiet eżotiċi jammontaw għal madwar kwart tal-flora totali fil-parks. Madwar wieħed fil-mija tal-pjanti fil-foresti primordjali huma speċijiet eżotiċi, imqabbla ma' 50–75 fil-mija fil-prateriji ta' Bald Hills. Iċ-Centaurea maculosa u ċ-ċikuta t-tnejn li huma kienu qed jitqiesu fl-2015 biex jiġu elenkati f'lista ta' osservazzjoni ta' prijorità għolja mis-sistema tal-parks.
Ġeografija
[immodifika | immodifika s-sors]Il-parks jinsabu fl-iżjed żona sismika attiva fil-pajjiż. Diversi terremoti minuri frekwenti jheżżu l-parks u l-inħawi lil hinn mill-kosta taħt l-Oċean Paċifiku u dawn irriżultaw fl-ispostament tal-kanali tax-xmajjar, f'ċedimenti tal-art u fl-erożjoni tal-irdumijiet mal-baħar. Il-Plakek ta' Gorda, tal-Paċifiku u tal-Amerka ta' Fuq huma plakek tettoniċi li jiltaqgħu ma' xulxin fil-Punt Triplu ta' Mendocino, madwar 100 mil (160 kilometru) fil-Lbiċ tal-parks. Matul is-snin 90 tas-seklu 20, iktar minn disa' terremoti ta' 6.0 fuq l-iskala Richter seħħew tul din iż-żona tettonika. Iktar reċentement, terremot ta' 6.4 fuq l-iskala Richter fl-2022, b'epiċentru lil hinn mill-kosta, ikkawża l-mewt ta' żewġ persuni. Iċ-ċentri għall-viżitaturi għalqu iżda l-parks baqgħu miftuħin. Din iż-żona hija l-iżjed waħda li faċilment tiġi affettwata mit-tsunamis fl-Istati Uniti kontinentali, u l-viżitaturi ta' mal-kosta jiġu mwissija biex ifittxu art għolja minnufih wara li jseħħ xi terremot sinifikanti. L-altitudni tal-parks tvarja minn taħt il-livell tal-baħar sa 837 metru (2,746 pied) fil-Quċċata ta' Rodgers.
Kemm il-kosta kif ukoll il-muntanji tal-Ktajjen Muntanjużi Kostali ta' California jistgħu jinstabu fi ħdan il-konfini tal-parks. Il-biċċa l-kbira tal-blat fil-parks huwa parti mill-kumpless ta' San Francisco. Il-blat metamorfiku u sedimentarju tal-Ġurassiku u tal-Kretaċju, flimkien mad-depożiti sedimentarji fil-baħar u alluvjali tat-Terzjarju u tal-Kwaternarju, jinsabu taħt il-baċir ta' Redwood Creek. Dan il-blat sedimentarju huwa primarjament ġebel ramli, depożiti u shale, b'ammonti iżgħar ta' chert, ġebel aħdar u blat metamorfiku.
Klima
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar għandhom klima Mediterranja bi sjuf sħan (Csb skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen). Tinżel xita ġmielha matul il-biċċa l-kbira tas-sena, bl-eqqel xita fix-xitwa, tnaqqis f'Ġunju u f'Settembru, u żewġ xhur nexfin fis-sajf (Lulju u Awwissu).
Il-parks jagħmlu parti minn foresta pluvjali miti tul il-kosta tal-Punent tal-Istati Uniti. L-Oċean Paċifiku fil-qrib ikollu effetti kbar fuq il-klima fil-parks. It-temperatura qrib il-kosta fil-biċċa l-kbira tibqa' bejn 40 u 60 grad Fahrenheit (4–15 °C) matul is-sena kollha. Is-siġar tal-injam tal-aħmar għandhom it-tendenza li jikbru f'din iż-żona ta' klima miti kostanti, għalkemm il-biċċa l-kbira jikbru mill-inqas mil jew żewġ mili (1.5–3 kilometri) mill-kosta biex jevitaw l-arja iktar mielħa, u qatt ma jikbru iktar minn 50 mil (80 kilometru) minnha. F'din iż-żona kostali umduża, is-siġar jirċievu l-indewwa kemm mix-xita qawwija tax-xitwa kif ukoll miċ-ċpar persistenti tas-sajf. Il-preżenza u l-konsistenza taċ-ċpar tas-sajf fil-fatt huwa iktar importanti għas-saħħa ġenerali tas-siġar mill-preċipitazzjoni. Dan il-fatt joħroġ fid-dieher mit-total ta' preċipitazzjoni ta' madwar 71 pulzier (180 ċentimetru) fis-sena, u l-foresti f'saħħithom tas-siġar tal-injam tal-aħmar jinstabu l-iktar fl-inħawi b'inqas preċipitazzjoni minħabba li l-ħtieġa eċċessiva ta' ilma tittaffa miċ-ċpar li kważi dejjem ikun preżenti fis-sajf u t-temperaturi iktar bierda minħabba f'hekk. Il-borra li rari tinżel, tinżel l-iktar fuq l-għoljiet u l-muntanji u biswit il-parks.
Partijiet mill-parks huma mhedda mit-tibdil fil-klima. Iż-żieda fit-temperaturi medji wasslet għal tnaqqis fil-kwalità tal-ilma, li qed jaffettwa lill-ħut u lil fawna oħra, u għal żidiet fil-livelli tal-baħar li qed jheddu li jikkawżaw ħsara lill-istrutturi tal-parks qrib il-kosta. Is-siġar tal-injam tal-aħmar igawdu minn livelli ogħla tal-karbonju u huma reżiljenti għat-tibdil fit-temperaturi. Ix-xjenzati wisq jibżgħu li t-tibdil fil-klima x'aktarx li se tibdel il-medda fejn jgħixu s-siġar kostali tal-injam tal-aħmar għal barra ż-żoni protetti, u bosta wettqu riċerka dwar il-migrazzjoni assistita.
Data klimatika għal Crescent City 3 NNW, CA (Eureka, l-Uffiċċju ta' California) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
Temp. għolja rekord f'°C (°F) | 72
(22) |
77
(25) |
75
(24) |
77
(25) |
86
(30) |
85
(29) |
81
(27) |
80
(27) |
87
(31) |
93
(34) |
74
(23) |
68
(20) |
93
(34) |
Temp. għolja medja f'°C (°F) | 54.3
(12.4) |
55.2
(12.9) |
56.1
(13.4) |
57.9
(14.4) |
60.8
(16.0) |
63.1
(17.3) |
65.4
(18.6) |
66.1
(18.9) |
65.9
(18.8) |
62.1
(16.7) |
56.6
(13.7) |
53.1
(11.7) |
59.7
(15.4) |
Temp. baxxa medja f'°C (°F) | 40.0
(4.4) |
40.2
(4.6) |
41.1
(5.1) |
43.2
(6.2) |
45.7
(7.6) |
48.1
(8.9) |
51.1
(10.6) |
51.6
(10.9) |
48.4
(9.1) |
45.5
(7.5) |
41.6
(5.3) |
39.2
(4.0) |
44.6
(7.0) |
Temp. baxxa rekord f'°C (°F) | 24
(−4) |
25
(−4) |
28
(−2) |
30
(−1) |
32
(0) |
32
(0) |
36
(2) |
40
(4) |
37
(3) |
29
(−2) |
27
(−3) |
20
(−7) |
20
(−7) |
Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 11.51
(292) |
8.96
(228) |
9.84
(250) |
6.76
(172) |
3.23
(82) |
1.78
(45) |
0.19
(4.8) |
0.42
(11) |
1.26
(32) |
4.67
(119) |
9.46
(240) |
13.37
(340) |
71.45
(1,815) |
Borra medja f'pulzieri (cm) | 0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0.0
(0.0) |
0
(0) |
Medja ta' jiem bil-preċipitazzjoni (≥ 0.01 pulzieri) | 16 | 15 | 17 | 13 | 8 | 6 | 2 | 3 | 4 | 9 | 16 | 17 | 132 |
Sors 1: NOAA (temp. normali fl-1991–2020).[25] | |||||||||||||
Sors 2: L-Uffiċċju tat-Tbassir tat-Temp ta' Eureka, CA (temp. rekord, jiem ta' preċipitazzjoni, borra fl-1991–2020).[26] |
Nirien
[immodifika | immodifika s-sors]Id-Dipartiment tal-Forestrija u tal-Protezzjoni min-Nirien ta' California (CAL FIRE) huwa responsabbli għall-ġestjoni tan-nirien fil-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar, u l-NPS iġestixxi n-nirien fil-park nazzjonali.
Minħabba li l-qoxra tas-siġar kostali tal-injam tal-aħmar — f'xi postijiet ħoxna saħansitra sa pied — ma għandha l-ebda reżina, is-siġar huma reżistenti għan-nirien u jerġgħu jikbru wara l-ħruq. Il-foresta tas-siġar tal-injam tal-aħmar ikollha ċ-ċpar u tkun umduża, u ġeneralment ma tkunx suxxettibbli għan-nirien. Rari li jkun hemm maltempati bis-sajjetti li jaf jinżlu qalb is-siġar tal-injam tal-aħmar u jolqtuhom. B'hekk dan ifisser li l-biċċa l-kbira tan-nirien ikunu antropoġeniċi. In-nirien tal-2003 kienu eċċezzjoni; maltempata bis-sajjetti qabbdet in-nar f'mill-inqas 274 post f'California, inkluż in-Nirien tal-Kenura fil-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Humboldt, fejn il-park dam jaqbad minn Settembru sa Ottubru. Bi kważi 11 fil-mija, is-siġar kostali primordjali tal-injam tal-aħmar kellhom l-ikbar volum ta' karburanti ta' kwalunkwe tip ta' foresta.
Wara l-wasla tagħhom għall-ħabta tal-1300 u sal-invażjoni tal-artijiet tagħhom mill-insedjaturi ta' karnaġjon bajda fis-snin 50 tas-seklu 19, il-poplu Tolowa qabbdu nar ta' intensità baxxa mal-art b'mod intenzjonali. Ir-residenti indiġeni, inkluż il-Karuk u t-Tolowa, użaw in-nar biex jipproteġu s-siġar tat-tanoak u l-ġandar tagħhom, li kienu provvista primarja tal-ikel. In-nirien tagħhom tejbu l-artijiet tal-kaċċa tagħhom, naqqsu l-organiżmi qerrieda, u naqqsu l-probabbiltà ta' nirien ikbar. Hemm evidenza li fl-inħawi kien jitqabbad nar ta' intensità medja mal-art, iżda llum il-ġurnata, wara deċennji ta' tifi tan-nar u d-densità ikbar ta' karburant li tirriżulta, in-nirien ta' intensità massima ħadu post in-nirien mal-art kull meta jkun hemm xi nirien. Qrib il-qċaċet tas-siġar, il-qoxra tas-siġar kostali tal-injam tal-aħmar jaf ikollhom ħxuna ta' inqas minn pulzier.
Mill-istabbiliment tiegħu fl-1905, u speċjalment permezz tal-politiki tiegħu tas-snin 30 tas-seklu 20, is-Servizz Forestali tal-Istati Uniti (USFS) fil-biċċa l-kbira ddefenda l-insedjamenti umani u l-kumpaniji tal-injam min-nirien billi uża tekniki tat-tifi tan-nirien forestali bil-ħsieb li jiġu eliminati n-nirien. Imħassar fl-1937, l-Att ta' California tal-1850 għall-Governanza u għall-Protezzjoni tal-Indjani — li l-istat talab apoloġija għalih fl-2019 — kien jipprevedi li "Kwalunkwe persuna kienet soġġetta għal multa jew penali jekk tqabbad xi praterija, jew tirrifjuta li tuża mezzi xierqa tat-tifi tan-nar". Wara li rrikonoxxa li n-nirien għandhom il-benefiċċji tagħhom ukoll, is-servizz fis-snin 70 tas-seklu 20 beda jibdel il-politiki biex il-ħruq jitħalla. Iktar reċentement fl-ewwel deċennju tas-seklu 21, il-USFS ħaddnet il-ġestjoni indiġena tan-nirien meta r-riċerkatur tal-USFS Steve Norman tkellem favur "mudell tal-ħruq immodifikat abbażi ta' dak Amerikan Nattiv".
Fl-2020, it-tribù tal-Karuk iffurmat id-Dotazzjoni għar-Rivitalizzazzjoni Ekoloġika u Kulturali biex tippromwovi l-ħruq kulturali f'art twelidha fi ħdan il-parks. Il-maniġers tal-park b'hekk bdew joperaw b'perspettiva ġdida, u bdew iqabbdu nirien ikkontrollati fil-bwar tal-ħaxix tal-parks — sabiex jikkontrollaw lill-ispeċijiet invażivi, irażżnu t-tixrid tal-abit ta' Douglas, u jżidu d-disponibbiltà tal-materjali meħtieġa mit-tribujiet lokali għall-insiġ tal-qfief.
Rikreazzjoni
[immodifika | immodifika s-sors]Il-parks għandhom ħames ċentri għall-viżitaturi, fejn ikunu disponibbli informazzjoni ġenerali, mapep u xi tifkiriet; uħud miċ-ċentri joffru attivitajiet matul is-sajf, immexxija mir-rangers tal-parks. Il-Parks Nazzjonali u Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ma għandhom l-ebda tariffa tad-dħul, għalkemm xi żoni għall-kampeġġ u xi żoni tal-park jirrikjedu l-ħlas ta' permessi.
Mill-għeluq fl-2019 tal-Hostel taż-Żgħażagħ tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' DeMartin, faċilità ta' akkomodazzjoni kondiviża bi ftit faċilitajiet qrib Klamath, ma hemm l-ebda lukanda jew motel fi ħdan il-konfini tal-parks. Madwar 325 mil (523 kilometru) fit-Tramuntana ta' San Francisco, il-parks huma aċċessibbli bl-ajru, bil-karozza, u bit-trasport pubbliku. L-NPS stess ma joffri l-ebda akkomodazzjoni iżda sempliċi links għal kull raħal mit-Tramuntana san-Nofsinhar tul l-Awtostrada Nru 101 tal-Istati Uniti: Brookings, Oregon, u f'California, Crescent City, Klamath, Orick, Trinidad, McKinleyville, Arcata, Eureka u l-kontej ta' Del Norte u Humboldt.
Il-parks statali għandhom erba' kampeġġi li huma aċċessibbli għall-vetturi u jistgħu jintużaw bi ħlas; is-sit web tal-parks jissuġġerixxi li ssir prenotazzjoni. B'kollox, f'Mill Creek fil-Park Statali tas-Siġar Kostali tal-Injam tal-Aħmar ta' Del Norte u f'Jedediah Smith fil-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Jedediah Smith, hemm 231 kampeġġ; hemm 75 kampeġġ f'Elk Prairie fil-Park Statali tas-Siġar tal-Injam tal-Aħmar ta' Prairie Creek; u 26 kampeġġ fil-Bajja ta' Gold Bluffs. Parks u żoni rikreattivi oħra fil-qrib għandhom possibbiltajiet addizzjonali għall-kampeġġ.
Il-mixi huwa l-uniku mod biex wieħed jasal fis-seba' żoni tal-kampeġġ fin-naħa ta' ġewwa tal-parks; l-użu ta' dawn iż-żoni jirrikjedi permess. Il-kampeġġ huwa permess biss f'siti apposta, għajr fuq meded biż-żrar tul Redwood Creek fejn huwa permess il-kampeġġ sparpaljat. Il-ħżin xieraq tal-ikel sabiex jitnaqqsu l-possibbiltajiet li wieħed jiltaqa' mal-orsijiet jiġi infurzat bis-saħħa, u l-viżitaturi jridu jieħdu magħhom l-iskart kollu li jiġġeneraw. L-NPS iħaddan is-seba' prinċipji ta' "Ħalli l-Ebda Traċċa".
Jeżistu kważi 200 mil (320 kilometru) ta' mogħdijiet għall-mixi fi ħdan il-parks. Matul is-sena kollha, il-mogħdijiet sikwit ikunu mxarrbin u l-viżitaturi jridu jkunu ħasbu sew għall-mixi fix-xita u jridu jikkonsultaw liċ-ċentri tal-informazzjoni għal aġġornamenti dwar il-qagħda tal-mogħdijiet. Xi pontijiet temporanji għall-mixi jitneħħew matul l-istaġun tax-xita, għaliex inkella jinqerdu min-nixxigħat għoljin.
L-irkib taż-żwiemel u tar-roti huwa permess f'ċertu mogħdijiet. Il-qdif tal-kajak jitħalla wkoll, u matul is-sajf jiġu offruti mawriet bil-kajak immexxija mir-rangers. Spiss min jaqdef fuq il-kajak jew il-kenura jħobb jivvjaġġa tul ix-xmara Smith, li hija l-itwal xmara bla digi li għad fadal f'California. Il-viżitaturi jistgħu jistadu għas-salamun u għat-troti fix-xmajjar Smith u Klamath, u ż-żoni tal-bajjiet joffru opportunitajiet ta' sajd għall-perlan u għad-dott. Liċenzja tas-sajd sportiv ta' California hija meħtieġa biex wieħed jistad fi kwalunkwe xmara u nixxiegħa.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "AcreageReports - Land and Water Conservation Fund (U.S. National Park Service)". www.nps.gov (bl-Ingliż). Miġbur 2024-07-05.
- ^ "Stats Report Viewer". irma.nps.gov. Miġbur 2024-07-05.
- ^ a b ċ d "Redwood National and State Parks". whc.unesco.org.
- ^ Stannard, David E. (November 18, 1993). American Holocaust: The Conquest of the New World. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-983890-5. pp. 21-22.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. p. 20.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. pp. 20-21.
- ^ "The Chilula: Bald Hills People". Park Newspaper (Visitor's Guide). National Park Service. 2002. p. 2.
- ^ Bearss, Edwin C. (Marzu 1982). Redwood National Park: History Basic Data. National Park Service.
- ^ Tushingham, Shannon (2013). "Archaeology, Ethnography, and Tolowa Heritage at Red Elderberry Place, Chʊn‑su'lh‑dʊn, Jedediah Smith Redwoods State Park". Journal of California and Great Basin Anthropology. 35 (1): i–172. pp. 47; 57.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. p. 35.
- ^ "California Indian History". web.archive.org. 2008-10-26. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2008-10-26. Miġbur 2024-07-05.
- ^ Nabokov, Peter; Easton, Robert (1990). Native American Architecture. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-506665-4. p. 290.
- ^ Bearss, Edwin C. (Marzu 1982). Redwood National Park: History Basic Data. National Park Service. It-Taqsima II.A.
- ^ Bearss, Edwin C. (Marzu 1982). Redwood National Park: History Basic Data. National Park Service. It-Taqsima II.
- ^ Heizer, Robert F.; Mills, John E. (2022) [1952]. The Four Ages of Tsurai: A Documentary History of the Indian Village on Trinidad Bay. University of California Press. ISBN 978-0-520-34688-8. p. 1.
- ^ Heizer, Robert F.; Mills, John E. (2022) [1952]. The Four Ages of Tsurai: A Documentary History of the Indian Village on Trinidad Bay. University of California Press. ISBN 978-0-520-34688-8. pp. 1-2.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. p. 44.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. pp. 41-42.
- ^ City, Mailing Address: 1111 Second Street Crescent; Us, CA 95531 Phone: 707 464-6101 Contact. "Redwood Area History - Redwood National and State Parks (U.S. National Park Service)". www.nps.gov (bl-Ingliż). Miġbur 2024-07-06.
- ^ "Redwood NP & SP: History Basic Data (Chapter 1)". www.nps.gov. Miġbur 2024-07-06.
- ^ Bearss, Edwin C. (Marzu 1982). Redwood National Park: History Basic Data. National Park Service. It-Taqsima I.B.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. p. 54.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. p. 79.
- ^ Jenner, Gail (2016). Historic Redwood National and State Parks. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4930-1809-3. p. 81.
- ^ "NOAA NCEI U.S. Climate Normals Quick Access". www.ncei.noaa.gov. Miġbur 2024-07-06.
- ^ US Department of Commerce, NOAA. "Climate". www.weather.gov (bl-Ingliż). Miġbur 2024-07-06.