Aqbeż għall-kontentut

Maria Tymoczko

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Maria Tymoczko
Ħajja
Twelid Cleveland, 1943 (81/82 sena)
Nazzjonalità Stati Uniti tal-Amerka
Familja
Konjuga/i Thomas Tymoczko (en) Translate
Ulied
Edukazzjoni
Alma mater Radcliffe College (en) Translate
Università ta' Harvard
Lingwi Ingliż
Slovakk
Taljan
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni akkademiku
comparative literature academic (en) Translate
Impjegaturi University of Massachusetts Amherst (en) Translate
Premjijiet

Maria Fleming Tymoczko (imwielda fl-1943)[1] hija studjuża talletteratura komparattiva li kitbet fuq it-traduzzjoni, il-Letteratura ċeltika Medjevali u l-Letteratura irlandiża moderna, inkluż fuq xogħlijiet ta’ James Joyce. Hi professura tal-letteratura komparattiva fl-Università ta' Massachusetts Amherst, u eks-president tal-Assoċjazzjoni tal-Istudji Ċeltiċi tal-Amerika ta’ Fuq.[2] Hi magħrufa għall-appelli tagħha għall-perspettivi aktar internazzjonali u multikulturali dwar it-traduzzjoni.[3][4][5]

Edukazzjoni u Karriera

[immodifika | immodifika s-sors]

Tymoczko hija ta’ dixxendenza Slovakka min-naħa ta’ nannitha u trabbiet titkellem bl-Ingliż, is-Slovakk u t-Taljan (mill-ġirien). Għexet fid-dar ta’ nannitha f’ Cleveland, Ohio fi żmien u post fejn kienu “jissaponu li il-maġġoranza tan-nies jitkellmu mill-inqas żewġ lingwi”. Hi qalet li din it-trobbija influwenzat ferm il-mod ta’ kif tħares lejn it-traduzzjoni.[6]

Hi ġabet il-grad tal-baċċellerat minn Radcliffe College fl-1965, fejn speċjalizzat fl-ilsna Rumanzi, u fil-bijokimika bħala suġġett sekondarju. Wara li għamlet sena bħala Fulbright Scholar Università ta' Aix-Marseille, hi rritornat l-Universita’ ta’ Harvard minn fejn kisbet Masters fl-1968 u Dottorat fil-lingwi u l-letteratura Ċeltika u Rumanzi fl-1973. John V. Kelleher kien it-tutur tat-teżi intitolata The Personal Names in the Ulster Sagas: A Tool for Understanding the Development of the Cycle.[2]

Wara r-riċerka postdottorali fl-Università ta’ Massachusetts Amherst, hi laħqet assistanta-professura tal-istudji Irlandiżi għal Five College Consortium fl-1974, u fl-1977 ssieħbet mad-dipartiment tal-letteratura komparattiva tal-Università ta’ Massachusetts Amherst, wieħed mill-Five Colleges.[2]

L-ewwel ktieb ta’ Tymoczko, The Irish "Ulysses" (University of California Press, 1994)[7] kien ko-rebbieħ tal-Book Award for Literacy and Cultural Criticism tal-1995 mill-American Conference for Irish Studies.[2] Il-ktieb jargumenta li f’Ulysses, James Joyce kien qed jipprova joħloq letteratura Irlandiża, u jislet bosta siltiet paralleli minn Ulysses li jagħmlu referenza għat-tradizzjoni letterarja Irlandiża, li skont Tymoczko, kienu intenzjonati min-naħa ta’ Joyce.[7] Bien (1995) jgħidli xi wħud minn dawn il-paraguni huma esaġerati u libosta qarrejja mhux se jkunu konvinti.. Minkejja dan, xorta waħda jqisu bħala “ktieb li għandu jinqara mill-qarrejja ta’ Joyce”. Għad li  jikkritika l-istil tar-raġunament tagħha, “minn xebħ għal xebħ” bħala dgħajjef, Harmon (1998) jgħid li hi jirnexxielha tistabbilixxi dan ir-raġunament lil hinn minn kull oġġezzjoni trivjali. Tracy (1995) jappoġġja t-teżi tagħha billi jistqarr li r-raġunament tagħhom mhuwiex soprendenti għaliex jgħid li snin wara, Joyce uża testi Irlandiżi f’ Finnegans Wake.


Il-ktieb ta’ warajh serva bħala pont bejn dan ix-xogħol bikri dwar il-letteratura Irlandiża u x-xogħol li Tymoczko kitbet żmien wara fuq it-traduzzjoni b’mod ġenerali. Translation in a Postcolonial Context (St. Jerome Publishing, 1999)[8] rebaħ il-premju Michael J. Durkan tal-American Conference for Irish Studies għall-aqwa ktieb fil-lingwa u studji kulturali Irlandiża.[2] Il-ktieb janalizzaosta traduzzjonijiet miktubin fis-sekli 19 u 20 tal-letteratura antika Irlandiża, speċjalment dik li tikkonċentra fuq it-Táin Bó Cúailnge u l-mod kif dawn it-traduzzjonijiet ġew influwenzati mill-kuntest tal- kolonizzazzjoni u dekolonizzazzjoni fl-Irlanda.[8] Il-ktieb jesprimi wkoll preferenza ċara lejn it-traduzzjoni letterarja minn dik skolastika .Aktar ‘il quddiem, din ġiet eżemplifikata fit-traduzzjoni ta' Beowulf ta' Seamus Heaney.[9]

Fit-tielet ktieb Enlarging Translation, Empowering Translators (St. Jerome Publishing, 2007) [10], Tymoczko tartikola b’mod ċar is-sejħa tagħha għal perspettiva ġdida tat-traduzzjoni li ġġib magħha aktar diversità fit-teorija u l-prattika. Hi targumenta l-perspettiva li t-traduzzjoni għandha tkun fidila fit-trasferiment tat-tifsir oriġinali hi  biss mod wieħed ta’ kif it-traduzzjoni għandha tiġi kkunsidrata, argument li oriġina  mit-traduzzjoni tal-Bibbja. Hi minflok tibni fuq xogħol Gideon Toury, fejn targumenta li kull test li hu pperċepit  bħala traduzzjoni mill-kultura tiegħu stress, għandu jitqies bħala tarduzzjoni, li hemm diversi tipi ta’ traduzzjonijiet u li d-definizzjoni ta’ x’inhi traduzzjoni mhix ċara u hija dinamika u jekk wieħed jħares lejn it-traduzzjoni b’dan il-mod, ikun jista’ jikseb perspettiva internazzjonali u diversa lejn dan is-suġġett.[11]


Tymoczko hija wkoll editriċi ta’:

  • Born into a World at War (with Nancy Blackmun, 2000; 2nd ed., University of Massachusetts Press, 2015)[2]
  • Translation and Power (with Edwin Gentzler, 2002)[12]
  • Language and Tradition in Ireland (with Colin Ireland, 2003)[13]
  • Translation, Resistance, Activism (University of Massachusetts Press, 2010)[14]
  • Translators Writing, Writing Translators (with Françoise Massardier-Kenney and Brian James Baer, Kent State University Press, 2016)[2]

Ħajja Personali

[immodifika | immodifika s-sors]

Tymoczko kienet miżżewwġa għall-żmien twil lill-filosofu Thomas Tymoczko (1943-1996) ta’ Smith College. Kellhom tlett itfal, fosthom il-kompożitur mużikali u t-teorist Dmitri Tymoczko u l-professura tal-matematika ta’ Smith College Julianna Tymoczko .[15]


  1. ^ "DNB, Katalog der Deutschen Nationalbibliothek". portal.dnb.de. Miġbur 2025-03-26.
  2. ^ a b ċ d e f ġ "Languages, Literatures, and Cultures : UMass Amherst". www.umass.edu. Miġbur 2025-03-26.
  3. ^ Kamenická, Renata (2011-11-22). "Zooming in on What Tymoczko Has Enlarged: English-to-Czech Literary Translation and the Holistic approach to Translating Culture". Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna)
  4. ^ Marais, Kobus (2011). "Can Tymoczko be translated into Africa? Refractions of research methodology in translation studies in African contexts". Southern African Linguistics and Applied Language Studies. 29 (3): 373.
  5. ^ Yang, Wendi (2014-09-02). "Enlarging translation and enlightening the field: an interview with professor Maria Tymoczko". Asia Pacific Translation and Intercultural Studies. 1 (3): 222–230.
  6. ^ Yang, Wendi (2014-09-02). "Enlarging translation and enlightening the field: an interview with professor Maria Tymoczko". Asia Pacific Translation and Intercultural Studies. 1 (3): 222–230.
  7. ^ a b "Maria Tymoczko "The Irish Ulysses" (Book Review) - ProQuest". www.proquest.com (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-29.
  8. ^ a b "Translation in a Postcolonial Context : Early Irish Literature in English Translation". Taylor & Francis (bl-Ingliż). 2016-04-08.
  9. ^ O'Donoghue, Bernard (2002). "Review of Translation in a Postcolonial Context: Early Irish Literature in English Translation; Written in the Language of the Scottish Nation: A History of Literary Translation into Scots". Translation and Literature. 11 (1): 142–144.
  10. ^ Silva, Gisele Dionísio da (2008). "Maria Tymoczko. Enlarging translation, empowering translators". Cadernos de Tradução (bil-Portugiż). 2 (22): 252–254.
  11. ^ Gendron-Pontbriand, Eve-Marie (2013). "Tymoczko, Maria (2007) : Enlarging Translation, Empowering Translators. Manchester : St. Jerome Publishing, 353 p." Meta : journal des traducteurs / Meta: Translators’ Journal (bil-Franċiż). 58 (1): 247–250.
  12. ^ Clifford, Andrew (2004). "Maria Tymoczko and Edwin Gentzler (eds.). Translation and Power. University of Massachusetts Press, 2002, 244 p." TTR : traduction, terminologie, rédaction (bl-Ingliż). 17 (2): 191–192.
  13. ^ Fierobe, Claude (2005). "Maria Tymoczko and Colin Ireland, eds. : Language, and Tradition in Ireland, Continuities and Displacements". Etudes irlandaises. 30 (1): 220–221.
  14. ^ Bradford, Lisa Rose (2013-01-01). "Translation, Resistance, Activism". Translation and Interpreting Studies. The Journal of the American Translation and Interpreting Studies Association (bl-Ingliż). 8 (2): 293–299.
  15. ^ "Enlarging Translation, Empowering Translators". Bing (bil-Malti). Miġbur 2025-03-29.