Maria Tymoczko
Maria Tymoczko | |
---|---|
Ħajja | |
Twelid | Cleveland, 1943 (81/82 sena) |
Nazzjonalità | Stati Uniti tal-Amerka |
Familja | |
Konjuga/i |
Thomas Tymoczko (en) ![]() |
Ulied |
uri
|
Edukazzjoni | |
Alma mater |
Radcliffe College (en) ![]() Università ta' Harvard |
Lingwi |
Ingliż Slovakk Taljan |
Okkupazzjoni | |
Okkupazzjoni |
akkademiku comparative literature academic (en) ![]() |
Impjegaturi |
University of Massachusetts Amherst (en) ![]() |
Premjijiet |
Maria Fleming Tymoczko (imwielda fl-1943)[1] hija studjuża talletteratura komparattiva li kitbet fuq it-traduzzjoni, il-Letteratura ċeltika Medjevali u l-Letteratura irlandiża moderna, inkluż fuq xogħlijiet ta’ James Joyce. Hi professura tal-letteratura komparattiva fl-Università ta' Massachusetts Amherst, u eks-president tal-Assoċjazzjoni tal-Istudji Ċeltiċi tal-Amerika ta’ Fuq.[2] Hi magħrufa għall-appelli tagħha għall-perspettivi aktar internazzjonali u multikulturali dwar it-traduzzjoni.[3][4][5]
Edukazzjoni u Karriera
[immodifika | immodifika s-sors]Tymoczko hija ta’ dixxendenza Slovakka min-naħa ta’ nannitha u trabbiet titkellem bl-Ingliż, is-Slovakk u t-Taljan (mill-ġirien). Għexet fid-dar ta’ nannitha f’ Cleveland, Ohio fi żmien u post fejn kienu “jissaponu li il-maġġoranza tan-nies jitkellmu mill-inqas żewġ lingwi”. Hi qalet li din it-trobbija influwenzat ferm il-mod ta’ kif tħares lejn it-traduzzjoni.[6]
Hi ġabet il-grad tal-baċċellerat minn Radcliffe College fl-1965, fejn speċjalizzat fl-ilsna Rumanzi, u fil-bijokimika bħala suġġett sekondarju. Wara li għamlet sena bħala Fulbright Scholar Università ta' Aix-Marseille, hi rritornat l-Universita’ ta’ Harvard minn fejn kisbet Masters fl-1968 u Dottorat fil-lingwi u l-letteratura Ċeltika u Rumanzi fl-1973. John V. Kelleher kien it-tutur tat-teżi intitolata The Personal Names in the Ulster Sagas: A Tool for Understanding the Development of the Cycle.[2]
Wara r-riċerka postdottorali fl-Università ta’ Massachusetts Amherst, hi laħqet assistanta-professura tal-istudji Irlandiżi għal Five College Consortium fl-1974, u fl-1977 ssieħbet mad-dipartiment tal-letteratura komparattiva tal-Università ta’ Massachusetts Amherst, wieħed mill-Five Colleges.[2]
Kotba
[immodifika | immodifika s-sors]L-ewwel ktieb ta’ Tymoczko, The Irish "Ulysses" (University of California Press, 1994)[7] kien ko-rebbieħ tal-Book Award for Literacy and Cultural Criticism tal-1995 mill-American Conference for Irish Studies.[2] Il-ktieb jargumenta li f’Ulysses, James Joyce kien qed jipprova joħloq letteratura Irlandiża, u jislet bosta siltiet paralleli minn Ulysses li jagħmlu referenza għat-tradizzjoni letterarja Irlandiża, li skont Tymoczko, kienu intenzjonati min-naħa ta’ Joyce.[7] Bien (1995) jgħidli xi wħud minn dawn il-paraguni huma esaġerati u libosta qarrejja mhux se jkunu konvinti.. Minkejja dan, xorta waħda jqisu bħala “ktieb li għandu jinqara mill-qarrejja ta’ Joyce”. Għad li jikkritika l-istil tar-raġunament tagħha, “minn xebħ għal xebħ” bħala dgħajjef, Harmon (1998) jgħid li hi jirnexxielha tistabbilixxi dan ir-raġunament lil hinn minn kull oġġezzjoni trivjali. Tracy (1995) jappoġġja t-teżi tagħha billi jistqarr li r-raġunament tagħhom mhuwiex soprendenti għaliex jgħid li snin wara, Joyce uża testi Irlandiżi f’ Finnegans Wake.
Il-ktieb ta’ warajh serva bħala pont bejn dan ix-xogħol bikri dwar il-letteratura Irlandiża u x-xogħol li Tymoczko kitbet żmien wara fuq it-traduzzjoni b’mod ġenerali. Translation in a Postcolonial Context (St. Jerome Publishing, 1999)[8] rebaħ il-premju Michael J. Durkan tal-American Conference for Irish Studies għall-aqwa ktieb fil-lingwa u studji kulturali Irlandiża.[2] Il-ktieb janalizzaosta traduzzjonijiet miktubin fis-sekli 19 u 20 tal-letteratura antika Irlandiża, speċjalment dik li tikkonċentra fuq it-Táin Bó Cúailnge u l-mod kif dawn it-traduzzjonijiet ġew influwenzati mill-kuntest tal- kolonizzazzjoni u dekolonizzazzjoni fl-Irlanda.[8] Il-ktieb jesprimi wkoll preferenza ċara lejn it-traduzzjoni letterarja minn dik skolastika .Aktar ‘il quddiem, din ġiet eżemplifikata fit-traduzzjoni ta' Beowulf ta' Seamus Heaney.[9]
Fit-tielet ktieb Enlarging Translation, Empowering Translators (St. Jerome Publishing, 2007) [10], Tymoczko tartikola b’mod ċar is-sejħa tagħha għal perspettiva ġdida tat-traduzzjoni li ġġib magħha aktar diversità fit-teorija u l-prattika. Hi targumenta l-perspettiva li t-traduzzjoni għandha tkun fidila fit-trasferiment tat-tifsir oriġinali hi biss mod wieħed ta’ kif it-traduzzjoni għandha tiġi kkunsidrata, argument li oriġina mit-traduzzjoni tal-Bibbja. Hi minflok tibni fuq xogħol Gideon Toury, fejn targumenta li kull test li hu pperċepit bħala traduzzjoni mill-kultura tiegħu stress, għandu jitqies bħala tarduzzjoni, li hemm diversi tipi ta’ traduzzjonijiet u li d-definizzjoni ta’ x’inhi traduzzjoni mhix ċara u hija dinamika u jekk wieħed jħares lejn it-traduzzjoni b’dan il-mod, ikun jista’ jikseb perspettiva internazzjonali u diversa lejn dan is-suġġett.[11]
Tymoczko hija wkoll editriċi ta’:
- Born into a World at War (with Nancy Blackmun, 2000; 2nd ed., University of Massachusetts Press, 2015)[2]
- Translation and Power (with Edwin Gentzler, 2002)[12]
- Language and Tradition in Ireland (with Colin Ireland, 2003)[13]
- Translation, Resistance, Activism (University of Massachusetts Press, 2010)[14]
- Translators Writing, Writing Translators (with Françoise Massardier-Kenney and Brian James Baer, Kent State University Press, 2016)[2]
Ħajja Personali
[immodifika | immodifika s-sors]Tymoczko kienet miżżewwġa għall-żmien twil lill-filosofu Thomas Tymoczko (1943-1996) ta’ Smith College. Kellhom tlett itfal, fosthom il-kompożitur mużikali u t-teorist Dmitri Tymoczko u l-professura tal-matematika ta’ Smith College Julianna Tymoczko .[15]
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "DNB, Katalog der Deutschen Nationalbibliothek". portal.dnb.de. Miġbur 2025-03-26.
- ^ a b ċ d e f ġ "Languages, Literatures, and Cultures : UMass Amherst". www.umass.edu. Miġbur 2025-03-26.
- ^ Kamenická, Renata (2011-11-22). "Zooming in on What Tymoczko Has Enlarged: English-to-Czech Literary Translation and the Holistic approach to Translating Culture". Ċitazzjoni journal għandha bżonn
|journal=
(għajnuna) - ^ Marais, Kobus (2011). "Can Tymoczko be translated into Africa? Refractions of research methodology in translation studies in African contexts". Southern African Linguistics and Applied Language Studies. 29 (3): 373.
- ^ Yang, Wendi (2014-09-02). "Enlarging translation and enlightening the field: an interview with professor Maria Tymoczko". Asia Pacific Translation and Intercultural Studies. 1 (3): 222–230.
- ^ Yang, Wendi (2014-09-02). "Enlarging translation and enlightening the field: an interview with professor Maria Tymoczko". Asia Pacific Translation and Intercultural Studies. 1 (3): 222–230.
- ^ a b "Maria Tymoczko "The Irish Ulysses" (Book Review) - ProQuest". www.proquest.com (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-29.
- ^ a b "Translation in a Postcolonial Context : Early Irish Literature in English Translation". Taylor & Francis (bl-Ingliż). 2016-04-08.
- ^ O'Donoghue, Bernard (2002). "Review of Translation in a Postcolonial Context: Early Irish Literature in English Translation; Written in the Language of the Scottish Nation: A History of Literary Translation into Scots". Translation and Literature. 11 (1): 142–144.
- ^ Silva, Gisele Dionísio da (2008). "Maria Tymoczko. Enlarging translation, empowering translators". Cadernos de Tradução (bil-Portugiż). 2 (22): 252–254.
- ^ Gendron-Pontbriand, Eve-Marie (2013). "Tymoczko, Maria (2007) : Enlarging Translation, Empowering Translators. Manchester : St. Jerome Publishing, 353 p." Meta : journal des traducteurs / Meta: Translators’ Journal (bil-Franċiż). 58 (1): 247–250.
- ^ Clifford, Andrew (2004). "Maria Tymoczko and Edwin Gentzler (eds.). Translation and Power. University of Massachusetts Press, 2002, 244 p." TTR : traduction, terminologie, rédaction (bl-Ingliż). 17 (2): 191–192.
- ^ Fierobe, Claude (2005). "Maria Tymoczko and Colin Ireland, eds. : Language, and Tradition in Ireland, Continuities and Displacements". Etudes irlandaises. 30 (1): 220–221.
- ^ Bradford, Lisa Rose (2013-01-01). "Translation, Resistance, Activism". Translation and Interpreting Studies. The Journal of the American Translation and Interpreting Studies Association (bl-Ingliż). 8 (2): 293–299.
- ^ "Enlarging Translation, Empowering Translators". Bing (bil-Malti). Miġbur 2025-03-29.