Kumpless Monumentali ta' Brâncuși f'Târgu Jiu
Il-Kumpless Monumentali ta' Brâncuși f'Târgu Jiu (bir-Rumen: Ansamblul sculptural Constantin Brâncuși de la Târgu-Jiu) huwa mafkar ta' ġieħ lill-eroj Rumeni tal-Ewwel Gwerra Dinjija. Il-kumpless monumentali jinkludi tliet skulturi: il-Mejda tas-Silenzju (bir-Rumen: Masa tăcerii), id-Daħla tal-Bewsa (bir-Rumen: Poarta sărutului), u l-Kolonna Bla Tmiem jew il-Kolonna tal-Infinità (bir-Rumen: Coloana Infinitului), tul assi ta' 1.3 kilometru (3⁄4 ta' mil), orjentati mill-Punent għal-Lvant. Il-kumpless jitqies bħala waħda mill-ikbar opri tal-iskultura esterna tas-seklu 20. Il-kumpless tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2024.[1]
Il-kumpless monumentali ġie kkummissjonat mil-Lega Nazzjonali tan-Nisa ta' Gorj biex jingħata ġieħ lil dawk is-suldati li ddefendew lil Târgu Jiu fl-1916 mill-qawwiet tal-Poteri Ċentrali. Constantin Brâncuși (1876–1957) dak iż-żmien kien jgħix f'Pariġi, Franza, iżda laqa' l-opportunità li joħloq skultura kommemorattiva kbira f'art twelidu. Huwa aċċettat l-kummissjoni fl-1935, iżda rrifjuta li jitħallas.
Il-Kolonna Bla Tmiem
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Kolonna Bla Tmiem tissimbolizza l-kunċett tal-infinità u tas-sagrifiċċju infinit tas-suldati Rumeni. Il-Kolonna tal-Infinità hija magħmula minn 15-il blokka rombojdali fuq xulxin, b'nofs unità fin-naħa ta' fuq u t'isfel, b'total ta' 16-il blokka. Huwa maħsub li l-unità mhux kompluta ta' fuq nett hija l-element li jesprimi l-kunċett tal-infinit.[2] Brâncuși kien sperimenta b'din il-forma diġà fl-1918, b'verżjoni tal-ballut li issa tinsab fil-kollezzjoni tal-Mużew tal-Arti fil-Belt ta' New York, l-Istati Uniti.[3] Il-blokok saru fl-istudjo ċentrali ta' Petroșani (bir-Rumen: Atelierele Centrale Petroșani), ġew assemblati mill-inġinier ħabib ta' Brâncuși, Ștefan Georgescu-Gorjan (1905–1985), u tlestew fis-27 ta' Ottubru 1938. Is-16-il blokka rombojdali fuq xulxin huma għoljin 29.3 metru.[4]
Fis-snin 50 tas-seklu 20, il-gvern Komunista Rumen ippjana li jwaqqa' l-kolonna u jużaha għar-ruttam, iżda dan il-pjan qatt ma twettaq.[5] Wara r-Rivoluzzjoni Rumena tal-1989 u l-waqgħa tar-reġim Komunista, reġa' tqanqal l-interess fir-restawr tal-kolonna, li sa dak iż-żmien kienet bdiet tixxengel, bdew jitfaċċaw xi xquq, uħud mill-blokok bdew jesperjenzaw korrożjoni tal-metall, u l-bażi tal-kolonna ma baqgħetx stabbli. Għal dawn ir-raġunijiet, is-sit ġie elenkat fil-Lista ta' Osservazzjoni tal-Monumenti Dinjin tal-1996 mill-Fond tal-Monumenti Dinjin. Ir-restawr ġie ffaċilitat mill-Fond, li organizza laqgħat għall-partijiet ikkonċernati fl-1998 u pprovda l-finanzjament meħtieġ permezz tal-American Express. Sussegwentement, is-sit ġie rrestawrat bejn l-1998 u s-sena 2000, permezz ta' sforz kollaborattiv tal-Gvern Rumen, tal-Fond tal-Monumenti Dinjin, tal-Bank Dinji u ta' gruppi Rumeni u internazzjonali oħra.[6]
Kumpless monumentali
[immodifika | immodifika s-sors]Il-kumpless monumentali huwa magħmul minn żewġ opri skulturali oħra.
Il-Mejda tas-Silenzju hija mejda ċirkolari tal-ġebel imdawra minn tnax-il bank tal-ġebel b'għamla ta' klessidra, li jissimbolizzaw il-ħin. It-tifsira tax-xogħol skulturali ta' Brâncuși ġiet soġġetta għal bosta interpretazzjonijiet. Jingħad li l-Mejda tas-Silenzju tirrappreżenta l-mument ta' qabel il-battalja. Minkejja dan, il-bankijiet ma jinsabux qrib it-truf tal-mejda. Oħrajn isostnu li tirrappreżenta l-Aħħar Ċena, bit-tnax-il appostlu bilqiegħda madwar Ġesù. Il-bankijiet huma għall-appostli u l-mejda tirrappreżenta Ġesù stess.
Id-Daħla tal-Bewsa, magħmula bl-irħam ta' Banpotoc, fiha żewġ motivi tal-bews fuq il-pilastri. Id-daħla kollha hija wiesgħa 6.45 metri u għolja 5.13 metri. Simbolikament, it-tranżizzjoni lejn ħajja oħra sseħħ permezz tad-Daħla tal-Bewsa.
Il-Kumpless Monumentali ta' Brâncuși f'Târgu Jiu ġie inawgurat fis-27 ta' Ottubru 1938. Matul l-epoka tar-Realiżmu Soċjalista, Brâncuși ġie sfidat bħala esponent ta' "formaliżmu tal-borgeżija kożmopolitana". Madankollu fl-1964, Brâncuși ġie skopert mill-ġdid fir-Rumanija bħala ġenju nazzjonali u b'hekk il-Kumpless Monumentali ta' Brâncuși f'Târgu Jiu ġie rrestawrat wara perjodu twil ta' telqa.
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Kumpless Monumentali ta' Brâncuși f'Târgu Jiu ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2024.[1]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem"; u l-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ".[1]
Gallerija
[immodifika | immodifika s-sors]
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ a b ċ "Brâncusi Monumental Ensemble of Târgu Jiu - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2025-03-22.
- ^ Parigoris, Alexandra (2007). "Brâncuși and his return to Romania". Brâncuși's Endless Column Ensemble (Ernest Beck ed.). London: Scala Publishers. pp. 12–29, 21.
- ^ "Constantin Brâncuși. Endless Column. version I, 1918 | MoMA". The Museum of Modern Art (bl-Ingliż). Miġbur 2025-03-22.
- ^ "The Column of Gratefulness Without End, Targu Jiu - SkyscraperPage.com". skyscraperpage.com. Miġbur 2025-03-22.
- ^ Constantinoiu, Marina (2019-10-27). "Comuniştii au vrut să dărâme Coloana Infinitului şi s-o dea la fier vechi" (bir-Rumen). Miġbur 2025-03-22.
- ^ "BRANCUSI'S ENDLESS ENSEMBLE | World Monuments Fund". web.archive.org. 2011-10-29. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-10-29. Miġbur 2025-03-22.