Katidral tat-Trasfigurazzjoni, Dnipro

Il-Katidral tat-Trasfigurazzjoni (bl-Ukren: Спасо-Преображенський кафедральний собор, bir-Russu: Спасо-Преображенский собор) huwa l-knisja Ortodossa prinċipali ta' Dnipro, l-Ukrajna. Huwa wieħed mill-katidrali tad-Djoċesi ta' Dnipropetrovsk (li qabel kienet id-Djoċesi ta' Katerynoslav) tal-Knisja Ortodossa Ukrena. Il-katidral ġie ddedikat lit-Trasfigurazzjoni ta' Kristu.^[1]

Disinn

In-nozzjoni li l-istruttura prinċipali tal-belt, dik tal-Katidral tat-Trasfigurazzjoni, inbniet f'konformità mal-pjanta tal-Bażilika ta' San Pietru fil-Vatikan, ilha preżenti fil-letteratura ta' Dnipro għal iktar minn 200 sena. Il-katidral kien meqjus bħala emblema wiesgħa tal-bidliet soċjoekonomiċi u kulturali kbar fit-Territorju tan-Nofsinhar tal-Imperu Russu li kien ingħaqad reċentement.^[2]

L-Arkivju Storiku Militari Russu Nazzjonali f'Moska fih il-pjanta oriġinali tal-Katidral tat-Trasfigurazzjoni ta' Dnipro. Huwa maħsub li l-arkitett Claude Gerua għandu s-sjieda tagħha. Il-katidral huwa bażilika imponenti b'ħames navati. Il-katidral huwa mżejjen bil-portiċi, li jinkludu portiku tal-ordni tal-Korinzji bi tmien kolonni mal-faċċata prinċipali u portiċi b'sitt kolonni mal-faċċati laterali, flimkien mal-koppla enormi ta' fuqhom. F'post partikolari tal-katidral, qrib il-pedamenti tal-artal preċedenti, hemm panew b'kitba fuq ir-ram dwar l-ipotekar tal-istruttura. Sussegwentement, dan ġie skopert fl-1830 u ġie ppożizzjonat fil-pedamenti l-ġodda tal-istruttura attwali.^[2]

Il-katidral għandu għamla tal-ittra T u nbena skont l-istil Neo-Klassiku. Il-parti ta' quddiem hija mkabbra biex tifforma żewġ konfini, waħda fuq in-naħa tax-xellug f'ġieħ il-Martri l-Kbira Katerina, u l-oħra fuq in-naħa tal-lemin f'ġieħ San Nikola. Il-koppla tal-katidral tinsab fuq is-sezzjoni ċentrali ta' qabel l-artal, għandha dijametru ta' 8 metri (26 pied), u hija mirfuda mill-erba' qlugħ rettangolari tal-volta. Il-ħitan jinkludu sittax-il tieqa tawwalija bix-xbihat tat-tmien profeti Bibbliċi. Eżatt taħthom hemm ix-xbihat tal-erba' evanġelisti, Mattew, Mark, Luqa u Ġwanni, impittrin fuq il-volti.^[1]^[3]

Storja

Fl-ewwel żewġ pjanti ewlenin tal-belt, in-nozzjoni ta' tempju grandjuż bħala ċ-ċentru tad-djoċesi l-ġdida ta' Katerynoslav ingħatat prijorità. L-ewwel ġebla tpoġġiet fl-20 ta' Mejju [skont sorsi oħra fid-9 ta' Mejju] 1787 mill-Imperatriċi Russa Katerina II u mill-Imperatur Awstrijakk Ġużeppi II, matul il-vjaġġ ta' Katerina fil-Krimea. L-avveniment ġie deskritt fil-memorji tal-Konti de Ségur. Il-Prinċep Grigory Potemkin kellu l-ħsieb li l-knisja tkun waħda miċ-ċentri spiritwali tar-Russja l-Ġdida. Skont ir-rakkonti ta' dak iż-żmien, sal-1787–1789 kien tlestew biss il-pedamenti tal-katidral: ġebel mhux maħdum u ta' daqs enormi u żgħir tpoġġa f'postu bit-tkaħħil tal-ġebla tal-ġir, u nbnew trunċieri fondi. It-teżor nazzjonali tal-Imperu Russu kellu jħallas 71,102 rublu għal din il-binja biss.

Il-kostruzzjoni ddewmet sew minħabba l-Gwerra bejn ir-Russja u t-Turkija, li faqqgħet ftit xhur wara li tħejjew il-pedamenti tal-katidral u damet sal-1791. B'mod speċifiku, il-finanzjament waqaf għalkollox. Madankollu, wieħed għandu jinnota li l-pedamenti nbnew matul il-gwerra, u l-kostruzzjoni ewlenija tlestiet fis-sentejn ta' wara. Minkejja dan, fil-5 ta' Ottubru [skont sorsi oħra fis-16 ta' Ottubru] 1791, bil-mewt mhux mistennija ta' Potemkin, feġġew diffikultajiet fil-kostruzzjoni tad-djoċesi l-ġdida ta' Katerynoslav.

Ġie skopert li l-katidral inbena simultanjament skont żewġ pjanti wara l-mewt ta' Potemkin. Barra minn hekk, uffiċjali tal-kostruzzjoni esprimew in-nuqqas ta' sodisfazzjon tagħhom li ma setgħux jidentifikaw il-kompiti preċiżi li tlestew.

Fid-29 ta' Marzu 1806, l-Imperatur Alessandru I ordna t-tiġdid u l-aġġornament tal-pjanti minn Duc de Richelieu, iżda l-kostruzzjoni ma bdietx qabel l-1830. L-Imperatur Alessandru I ħareġ editt fit-8 ta' Frar 1807, sabiex iwarrab 69,550 rublu biex ix-xogħol jinbeda fi żmien 3 snin. Taħt it-tmexxija tal-Arċisqof Gabriel, il-katidral inbena fuq skala iżgħar milli kien ippjanat oriġinarjament, u ġie kkonsagrat fl-1835. Id-disinn ġie attribwit lil Andreyan Zakharov, l-iktar abbażi tas-similarità mal-katridral ta' Zakharov f'Kronstadt.^[4]^[5] Il-binja ġarrbet ħsarat minħabba terremot fl-1888 u iktar 'il quddiem minħabba l-bombi matul it-Tieni Gwerra Dinjija.^[6]

Meta nbena fuq waħda mill-għoljiet biswit ix-xmara Dnieper, il-katidral sar rappreżentazzjoni ta' kif iż-żona tal-isteppa kienet qed tinbidel u kienet qed issir belt. Il-katidral ingħalaq fl-1930, u suppost kellu jiġġarraf wara r-Rivoluzzjoni ta' Ottubru tal-1917^[7] biex minflok jagħmel spazju għal monument f'ġieħ il-kap tal-proletarjat globali. Matul il-Gwerra Patrijottika l-Kbira, ix-xogħol fuq il-katidral baqa' għaddej bħallikieku kien mużew. Is-servizzi reġgħu bdew isiru fih temporanjament fl-1941 bl-approvazzjoni tal-awtoritajiet Ġermaniżi.^[8] L-isqfijiet u l-membri tal-kleru djoċesani attwalment jinsabu midfuna fl-artijiet tal-katidral, u maġenb id-daħla ċentrali hemm il-qabar tal-massa ta' dawk li nqatlu fl-1941 fit-toroq tal-madwar. Iżda eventwalment, kważi kollox fil-knisja nqered min-nirien, inkluż ikonostażi u n-naħa ta' fuq tat-torri tal-kampnar. Il-knisja nnifisha ġiet ikkonvertita f'maħżen tal-karti tal-pubblikatur Zorya.

Madankollu, l-istoriku Dmytro Yavornytsky issuġġerixxa li ġie stabbilit mużew ateu fi ħdan l-istruttura mill-1975 sal-1988. L-ikonostażi partikolari tal-katidral kienet tinżamm fil-post oriġinali tagħha minħabba l-importanza storika tagħha, u l-qanpiena tal-katidral kienet moħbija wara d-daħla tal-knisja. L-artijiet tal-knisja ospitaw il-Mużew tar-Reliġjon u tal-Ateiżmu sal-1992.^[9]

Il-katidral ġie rinnovat lejn nofs is-snin 90 tas-seklu 20 u x-xogħol tlesta fl-ewwel parti tal-ewwel deċennju tas-seklu 21. Il-faċċata tal-binja saritilha xi tiswija. L-għan tar-restawr fuq ġewwa kien li l-ispazji jiġu rrestawrati kemm jista' jkun skont l-istat oriġinali tagħhom. Min-naħa l-oħra, saru għadd ta' xogħlijiet f'daqqa, u b'mod partikolari tneħħew xi affreski ta' nofs is-seklu 19. It-tiżjin intern tat-tempju prattikament sar mill-ġdid kważi kollu. Abbażi tal-uniku ritratt eżistenti tal-bidu tas-seklu 20, l-ikonostażi tal-katidral issewwiet. L-ikbar qanpiena tal-katidral tpoġġiet fl-2008.^[10]