Għarbi Magrebi

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa

L-Għarbi Magrebi (Għarbi tal-Punent bil-kuntrarju tal-Għarbi tal-Lvant jew Maxriqi) huwa kontinwu ta' djaletti vernakulari Għarbin mitkellma fir-reġjun tal-Magreb, fil-Marokk, l-Alġerija, it-Tuneżija, il-Libja, is-Saħara tal-Punent u l-Mawritanja. Jinkludi l-Marokkin, l-Alġerin, it-Tuneżin, il-Libjan, u l-Għarbi Ħassanija. Hu magħrufa lokalment bħala Darġa, Derġa, Deriġa jew Dariġa, skond id-djalett tar-reġjun. (Għarbi: الدارجة; li tfisser "lingwa komuni jew ta' kuljum" [1] ). Dan iservi biex jiddistingwi l-lingwa vernakulari mitkellma mill-Għarbi Standard. [2] Il-lingwa Maltija hija maħsuba li ġejja mis-Sikulo-Għarbi u l-iktar mill-Għarbi Tuneżin, peress li fiha xi karatteristiċi taż-żona tipiċi tal-Għarbi Magrebi.[3]

Varjetajiet[immodifika | immodifika s-sors]

Darija, Derija jew Delja ( Arabic ) tfisser "lingwaġġ ta' kuljum/kollokwali"; [4] hija mogħtija wkoll bħala ed-dārija, derija jew darja. Tirreferi għal kwalunkwe waħda mill-varjetajiet tal-Għarbi Maghrebi kolokwali. Għalkemm huwa komuni wkoll fl-Alġerija u t-Tuneżija li tirreferi għall-varjetajiet Għarbi tal-Maghrebi direttament bħala lingwi, bl-istess mod huwa komuni wkoll fl-Eġittu u fil-Libanu li tirreferi għall-varjetajiet Għarbi Mashriqi direttament bħala lingwi. Pereżempju, l-Għarbi Alġerin ikun imsemmi bħala Dzayri (Alġerin) u l-Għarbi Tuneżin bħala Tounsi (Tuneżin), u l-Għarbi Eġizzjan ikun imsejjaħ Masri (Eġizzjan) u l-Għarbi Lebaniż bħala Lubnani (Lebaniż).

B'kuntrast, id-djaletti kolokwali ta' pajjiżi Għarab aktar tal-Lvant, bħall-Eġittu, il-Ġordan u s-Sudan, huma ġeneralment magħrufa bħala al-‘āmmīya ( العامية ), għalkemm l-Eġizzjani jistgħu jirreferu wkoll għad-djaletti tagħhom bħala al-logha-d-darga .

Karatteristiċi[immodifika | immodifika s-sors]

Il-varjetajiet ta' l-Għarbi tal-Maghrebi jiffurmaw kontinwu tad-djalett. Il-grad ta’ intelliġibilità reċiproka hija għolja bejn djaletti ġeografikament qrib (bħal djaletti lokali mitkellma fil-Lvant tal-Marokk u l-Alġerija tal-Punent jew l-Alġerija tal-Lvant u t-Tramuntana tat-Tuneżija jew it-Tuneżija tan-Nofsinhar u l-Punent tal-Libja), iżda aktar baxx bejn djaletti li huma aktar 'il bogħod minn xulxin, eż. bejn il-Marokk u Darija Tuneżina. Bil-maqlub, id-Darija Marokkina u partikolarment l-Alġerin Derja ma jistgħux jinftiehmu faċilment mill-kelliema tal-Għarbi tal-Lvant (mill-Eġittu, is-Sudan, il-Levant, l-Iraq, u l-peniżola Għarbija). [5]

L-Għarbi tal-Maghrebi qed ikompli jevolvi billi jintegra kliem ġodda bil-Franċiż jew bl-Ingliż, partikolarment f’oqsma tekniċi, jew f'xi ċrieki ta' nies aktar edukati u ta’ klassi għolja li jibdlu l-kodiċi bejn l-Għarbi Maghrebi u l-Għarbi Standard Modern u li għandhom aktar kliem b’self bil-Franċiż u Taljan/Ispanjol, billi jissostitwixxi kliem antiki bil-Franċiż u bit-Taljan jew bl-Ispanjol bi kliem Għarbi Standard Modern fi ħdan. Id-djaletti tal-Magrebi kollha jużaw n- bħala l-prefiss fuq il-verbi biex jirreferu għas-singular tal-ewwel persuna, li jiddistingwiehom mid-djaletti Levantini u l-Għarbi Standard Modern.

Relazzjoni mal-lingwi Għarbi Standard Modern u Berber[immodifika | immodifika s-sors]

Għarbi Standard Modern ( الفصحى al-Fusḥā ) hija l-lingwa primarja użata fil-gvern, il-leġiżlazzjoni u l-ġudizzjarju tal-pajjiżi fil-Magreb. L-Għarbi tal-Maghrebi huwa lingwa mitkellma u vernakulari, għalkemm kultant tidher fid-divertiment u r-reklamar fiż-żoni urbani tal-Alġerija, il-Marokk u t-Tuneżija. Fl-Alġerija, fejn l-Għarbi tal-Maghrebi kien mgħallem bħala suġġett separat taħt il-kolonizzazzjoni Franċiża, jeżistu xi kotba bil-lingwa iżda m'għadhomx approvati uffiċjalment mill-awtoritajiet Alġerini. L-Għarbi tal-Maghreb fih sottostrat Berber, li jirrappreżenta l-lingwi mitkellma oriġinarjament mill-popolazzjonijiet indiġeni tal-Maghreb qabel l-adozzjoni tagħhom tal-Għarbi.[6] Id-djalett jista’ jkollu wkoll sottostrat Puniku. [7] Barra minn hekk, l-Għarbi tal-Maghrebi għandu sottostrat Latin, li seta’ ġie derivat mir- Rumanz Afrikan li kien użat bħala lingua franca urbana matul il-perjodu tal-Imperu Biżantin . [8]

Relazzjoni ma' lingwi oħra[immodifika | immodifika s-sors]

Il-kelliema tal-Għarbi Magrebi spiss jissellfu kliem mill-Franċiż (fil-Marokk, l-Alġerija u t-Tuneżija), l-Ispanjol (fit-Tramuntana tal-Marokk) u t-Taljan (fil-Libja u t-Tuneżija) u jikkonjugawhom skont ir-regoli tad-djaletti tagħhom b’xi eċċezzjonijiet (pereżempju bħal vuċi passiva). Peress li mhux dejjem ikun miktub, m'hemm l-ebda standard u għandu ċ-ċans li jinbidel malajr u anke li jiġbor vokabularju ġdid minn lingwi ġirien. Dan huwa xi ftit simili għal dak li ġara lill-Ingliż tan-nofs wara l-konkwista Normana .

Ara ukoll[immodifika | immodifika s-sors]

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ . ISBN 3447020024 https://www.google.com/books?id=WTak55pG-_IC&pg=PA319. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  2. ^ . ISBN 1589011031 https://www.google.com/books?id=uQD2Qd-dhy0C&pg=PA18. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  3. ^ . ISBN 978-1136855283 https://www.google.com/books?id=80S7B0sAKFIC&pg=PR13. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  4. ^ Wehr, Hans: Dictionary of Modern Written Arabic (2011); Harrell, Richard S.: Dictionary of Moroccan Arabic (1966)
  5. ^ Zaidan, O., &Callison-Burc, C. (2013).Arabic dialect identification.Computational Linguistics, 40(1),171-202
  6. ^ Tilmatine Mohand, « Substrat et convergences : Le berbère et l'arabe nord-africain », Estudios de dialectologia norteaafricana y andalusi, n°4, 1999, pp. 99-119
  7. ^ : 129–130. Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  8. ^ . ISBN 978-0521119368 https://www.google.com/books?id=9R5GAwAAQBAJ&pg=PA26. |title= nieqes jew vojt (għajnuna)

Aktar qari[immodifika | immodifika s-sors]

  • Il-kantant, Hans-Rudolf (1980) “Das Westarabische oder Maghribinische” fi Wolfdietrich Fischer u Otto Jastrow (eds. ) Handbuch der arabischen Dialekte . Otto Harrassowitz: Wiesbaden. 249–76.