Element kimiku

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa

Element kimiku huwa sustanza pura magħmula minn tip wieħed ta’ atomi, li jikkaratterizzawh u jiddistingwuh mill-elementi l-oħra bin-numru atomiku (Z).

L-elementi jistgħu jidhru taħt forom diversi:

L-istess element jista’ jeżisti f’forom allotropiċi differenti bħad-djamanti u l-graffit, li fihom il-karbonju għandu strutturi kristallini differenti jew l-ossiġenu diatomiku O2 u l-ożonu O3, li huma differenti fl-istruttura molekulari.
L-elementi ġew klassifikati fit-Tavla perjodika, strument tas-sintesi estremament qawwi.

Grupp 1 2 3
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Perjodu
1 1
H

2
He
2 3
Li
4
Be


5
B
6
C
7
N
8
O
9
F
10
Ne
3 11
Na
12
Mg


13
Al
14
Si
15
P
16
S
17
Cl
18
Ar
4 19
K
20
Ca
21
Sc

22
Ti
23
V
24
Cr
25
Mn
26
Fe
27
Co
28
Ni
29
Cu
30
Zn
31
Ga
32
Ge
33
As
34
Se
35
Br
36
Kr
5 37
Rb
38
Sr
39
Y

40
Zr
41
Nb
42
Mo
43
Tc
44
Ru
45
Rh
46
Pd
47
Ag
48
Cd
49
In
50
Sn
51
Sb
52
Te
53
I
54
Xe
6 55
Cs
56
Ba
57
La
*
72
Hf
73
Ta
74
W
75
Re
76
Os
77
Ir
78
Pt
79
Au
80
Hg
81
Tl
82
Pb
83
Bi
84
Po
85
At
86
Rn
7 87
 Fr 
88
Ra
89
Ac
*
*
104
Rf
105
Db
106
Sg
107
Bh
108
Hs
109
Mt
110
Ds
111
Rg
112
Cn
113
Nh
114
Fl
115
Mc
116
Lv
117
Ts
118
Og

* Lantanojdi 58
Ce
59
Pr
60
Nd
61
Pm
62
Sm
63
Eu
64
Gd
65
Tb
66
Dy
67
Ho
68
Er
69
Tm
70
Yb
71
Lu
** Attinojdi 90
Th
91
Pa
92
U
93
Np
94
Pu
95
Am
96
Cm
97
Bk
98
Cf
99
Es
100
Fm
101
Md
102
No
103
Lr


Serje kimiċi tat-tavla perjodika
Metalli alkalini Metalli alkalini ta' l-art Lantanojdi Attinojdi Metalli tal-blokka d
Metalli tal-blokka p Semimetalli Non-Metalli Aloġeni Gassijiet nobbli

Leġenda għall-kuluri tan-numri atomiċi:

  • L-elementi nnumrati bil-blu huma likwidi f' T = 298 K e p = 1 bar;
  • dawk bl-aħdar huma gassijiet f' T = 298 K e p = 1 bar;
  • dawk bl-iswed huma solidi f' T = 298 K e p = 1 bar;
  • dawk bl-aħmar huma artifiċjali u m'humiex naturalment preżenti fuq id-Dinja (huma kollha solidi f' T = 298 K e p = 1 bar). It-teknezju hu preżenti fi kwantitajiet minimi fil-minjieri ta' l-uranju u fil-ġganti ħomor.
  • dawk bil-griż għadhom ma ġewx skoperti.



L-atomi ta’ l-istess element jista’ jkollhom numru tal-massa (A), jiġifieri numru ta’ nuklejuni, differenti. Dawn il-varjetajiet differenti jissejħu isotopi, billi għandhom l-istess post fit-tavla perjodika.
L-elementi li jinstabu naturalment fi-Dinja huma 94 (mill-idroġenu sa l-uranju mingħajr it- teknezju u l-promezju) li minhom 80 għandhom almenu isotopu stabbli wieħed. Sa issa jistgħu jinħolqu 24 oħra artifiċjalment, u għalhekk b’kollox nafu b’118 element. L-element l-iżjed tqil hu l-oganesson bin-numru atomiku ta’ 118.

Hawn taħt nagħtu tabella li tiġbor fiha xi informazzjoni fuq l-elementi, irranġati skond in-numru atomiku.

Lista ta' l-Elementi[immodifika | immodifika s-sors]

N Element Simbolu Piż atomiku Konfigurazzjoni
elettronika
EI1 (eV) AE (eV) Χ (Pauling) Sena
ta’ l-iskoperta
1 Idroġenu H 1,0079 1s 13,59844 0,754 2,1 1766
2 Elju He 4,0026 1s2 24,58741 − 0,5 - 1895
3 Litju Li 6,941 [He]2s 5,39172 0,618 1,0 1817
4 Berillju Be 9,0122 [He]2s2 9,32263 − 0,5 1,5 1797
5 Boru B 10,81 [He]2s22p 8,29803 0,277 2,0 1808
6 Karbonju C 12,011 [He]2s22p2 11,26030 1,263 2,5 antikità
7 Ażotu N 14.0067 [He]2s22p3 14,53414 − 0,07 3,0 1772
8 Ossiġenu O 15,9994 [He]2s22p4 13,61806 1,461 3,5 1774
9 Fluworu F 18,9984 [He]2s22p5 17,42282 3,399 4,0 1886
10 Neon Ne 20,179 [He]2s22p6 21,56454 − 1,2 - 1898
11 Sodju Na 22,98977 [Ne]3s 5,13908 0,548 0,9 1807
12 Manjeżju Mg 24,305 [Ne]3s2 7,64624 − 0,4 1,2 1808
13 Aluminju Al 26,9815 [Ne]3s23p 5,98577 0,441 1,5 1825
14 Siliċju Si 28,0855 [Ne]3s23p2 8,15169 1,385 1,8 1824
15 Fosfru P 30,9738 [Ne]3s23p3 10,48669 0,747 2,1 1669
16 Żolfu (Kubrit) S 32,06 [Ne]3s23p4 10,36001 2,077 2,5 antikità
17 Kloru Cl 35,453 [Ne]3s23p5 12,96764 3,617 3,0 1774
18 Argon Ar 39,948 [Ne]3s23p6 15,759 − 1,0 - 1894
19 Potassju K 39,0983 [Ar]4s 4,34066 0,502 0,8 1807
20 Kalċju Ca 40,08 [Ar]4s2 6,11316 −0,3 1,0 1808
21 Skandju Sc 44,9559 [Ar]3d4s2 6,56144 0,188 1,3 1879
22 Titanju Ti 47,88 [Ar]3d24s2 6,8282 0,079 1,5 1791
23 Vanadju V 50,9415 [Ar]3d34s2 6,746 0,524 1,6 1830
24 Kromu Cr 51,996 [Ar]3d54s 6,76664 0,666 1,6 1798
25 Manganiż Mn 54,9380 [Ar]3d54s2 7,43402 0 1,5 1774
26 Ħadid Fe 55,847 [Ar]3d64s2 7,9024 0,163 1,8 antikità
27 Kobaltu Co 58,9332 [Ar]3d74s2 7,8810 0,660 1,9 1737
28 Nikil Ni 58,69 [Ar]3d84s2 7,6398 1,161 1,9 1751
29 Ram Cu 63,546 [Ar]3d104s 7,72638 1,227 1,9 antikità
30 Żingu Zn 65.38 [Ar]3d104s2 9,3940 0 1,6 Seklu XV
31 Gallju Ga 69,72 [Ar]3d104s24p 5,99930 0,300 1,6 1875
32 Ġermanju Ge 72,59 [Ar]3d104s24p2 7,899 1,233 1,8 1886
33 Arseniku As 74,9216 [Ar]3d104s24p3 9,8152 0,808 2,0 Seklu XV
34 Selenju Se 78,96 [Ar]3d104s24p4 9,75238 2,021 2,4 1818
35 Bromu Br 79,904 [Ar]3d104s24p5 11,81381 3,365 2,8 1826
36 Kripton Kr 83,80 [Ar]3d104s24p6 13,99961 − 1,0 - 1898
37 Rubidju Rb 85,4678 [Kr]5s 4,17713 0,486 0,8 1860
38 Stronzju Sr 87,62 [Kr]5s2 5,69484 0 1,0 1808
39 Ittriju Y 88,9059 [Kr]4d5s2 6,217 0,307 1,2 1794
40 Żirkonju Zr 91,224 [Kr]4d25s2 6,63390 0,426 1,4 1789
41 Njubju Nb 92,9064 [Kr]4d35s2 6,75885 0,892 1,6 1801
42 Molibdenu Mo 95,94 [Kr]4d55s 7,09243 0,745 1,8 1782
43 Teknezju Tc (98) [Kr]4d55s2 7,28 0,549 1,9 1939
44 Rutenju Ru 101,9055 [Kr]4d65s2 7,36050 1,050 2,2 1844
45 Rodju Rh 102,9055 [Kr]4d75s2 7,45890 1,137 2,2 1803
46 Palladju Pd 106,42 [Kr]4d105s0 8,3369 0,557 2,2 1803
47 Fidda Ag 107,868 [Kr]4d105s 7,57624 1,302 1,9 antikità
48 Kadmju Cd 112,41 [Kr]4d105s2 8,9937 0 1,7 1817
49 Indju In 114,82 [Kr]4d105s25p 5,78636 0,300 1,7 1863
50 Stann Sn 118,71 [Kr]4d105s25p2 7,34381 1,112 1,8 antikità
51 Antimonju Sb 121,75 [Kr]4d105s25p3 8,64 1,070 1,9 Seklu XV
52 Tellurju Te 127,60 [Kr]4d105s25p4 9,0096 1,971 2,1 1783
53 Jodju I 126,9045 [Kr]4d105s25p5 10,45126 3,060 2,5 1811
54 Xenu Xe 131,29 [Kr]4d105s25p6 12,12987 0 - 1898
55 Ċesju Cs 132,9054 [Xe]6s 3,89390 0,472 0,7 1860
56 Barju Ba 137,33 [Xe]6s2 5,21170 0 0,9 1808
57 Lantanju La 138,9055 [Xe]5d6s2 5,5770 0,470 1,1 1839
58 Ċerju Ce 140,12 [Xe]4f5d6s2 5,5387 0,955 1,1 1803
59 Praseodimju Pr 140,9077 [Xe]4f36s2 5,464 < 0,518 1,1 1885
60 Neodimju Nd 144,24 [Xe]4f46s2 5,5250 < 0,518 1,2 1885
61 Promezju Pm (145) [Xe]4f56s2 5,55 < 0,518 1,2 1945
62 Samarju Sm 150,36 [Xe]4f66s2 5,6437 < 0,518 1,2 1880
63 Europju Eu 151,96 [Xe]4f76s2 5,6704 < 0,518 1,1 1901
64 Gadolinju Gd 157,25 [Xe]4f75d6s2 6,1502 < 0,518 1,1 1880
65 Terbju Tb 158,9254 [Xe]4f96s2 5,8639 < 0,518 1,2 1843
66 Disprosju Dy 162,50 [Xe]4f106s2 5,939 < 0,518 1,2 1886
67 Olmju Ho 164,9304 [Xe]4f116s2 6,0216 < 0,518 1,2 1879
68 Erbju Er 167,26 [Xe]4f126s2 6,1078 < 0,518 1,2 1843
69 Tulju Tm 168,9342 [Xe]4f136s2 6,18431 1,029 1,2 1879
70 Itterbju Yb 173,04 [Xe]4f146s2 6,25416 < 0,518 1,1 1879
71 Lutezju Lu 174,967 [Xe]4f145d6s2 5,426 0,52 1,2 1907
72 Afnju Hf 178,49 [Xe]4f145d26s2 6,82507 0 1,3 1923
73 Tantalju Ta 180,9479 [Xe]4f145d36s2 7,89 0,32 1,5 1802
74 Tungstenu W 183,85 [Xe]4f145d66s 7,98 0,815 1,7 1783
75 Renju (Kimika) Re 186,207 [Xe]4f145d56s2 7,88 0,150 1,9 1925
76 Ożmju Os 190,2 [Xe]4f145d66s2 8,7 1,100 2,2 1804
77 Iridju Ir 192,22 [Xe]4f145d76s2 9,1 1,565 2,2 1804
78 Platinu Pt 195,08 [Xe]4f145d106s0 9,0 2,128 2,2 1748
79 Deheb Au 196,9665 [Xe]4f145d106s 9,22567 2,309 2,4 antikità
80 Merkurju Hg 200,59 [Xe]4f145d106s2 10,43750 0 1,9 antikità
81 Tallju Tl 204,383 [Xe]4f145d106s26p 6,10829 0,199 1,8 1861
82 Ċomb Pb 207,2 [Xe]4f145d106s26p2 7,4167 0,364 1,9 antikità
83 Bismut Bi 208,9804 [Xe]4f145d106s26p3 7,2855 0,945 1,9 1753
84 Polonju Po (209) [Xe]4f145d106s26p4 8,41671 1,900 2,0 1898
85 Astatu At (210) [Xe]4f145d106s26p5 9,2 2,799 2,2 1940
86 Radon Rn (222) [Xe]4f145d106s26p6 10,74850 0 - 1900
87 Franċju Fr (223) [Rn]7s 4,0712 n.d. 0,7 1939
88 Radju Ra 226,0254 [Rn]7s2 5,27892 n.d. 0,9 1898
89 Attinju Ac 227,028 [Rn]6d7s2 5,17 n.d. 1,1 1899
90 Torju Th 232,0381 [Rn]6d26s2 6,308 n.d. 1,3 1828
91 Protoattinju Pa 231,0359 [Rn]5f26d7s2 5,89 n.d. 1,4 1917
92 Uranju U 238,0289 [Rn]5f36d7s2 6,19405 n.d. 1,4 1789
93 Nettunju Np 237,0482 [Rn]5f46d7s2 6,2655 n.d. 1,4 1940
94 Plutonju Pu (244) [Rn]5f66s2 6,0262 n.d. 1,3 1940
95 Ameriċju Am (243) [Rn]5f77s2 5,9738 n.d. 1,3 1944
96 Kurju Cm (247) [Rn]5f76d7s2 6,02 n.d. 1,3 1944
97 Berkelju Bk (247) [Rn]5f97s2 6,229 n.d. 1,3 1949
98 Kalifornju Cf (251) [Rn]5f107s2 6,30 n.d. 1,3 1950
99 Einsteinju Es (252) [Rn]5f117s2 6,422 n.d. 1,3 1954
100 Fermju Fm (257) [Rn]5f127s2 6,50 n.d. 1,3 1954
101 Mendelevju Md (258) [Rn]5f137s2 6,58 n.d. 1,3 1955
102 Nobelju No (259) [Rn]5f147s2 6,65 n.d. 1,3 1958
103 Lawrenzju Lr (260) [Rn]5f146d7s2 n.d. n.d. 1,3 1961
104 Rutherfordju Rf (261) [Rn]5f146d27s2 n.d. n.d. n.d. 1968
105 Dubnju Db (262) [Rn]5f146d37s2 n.d. n.d. n.d. 1970
106 Seaborgju Sg (266) [Rn]5f146d47s2 n.d. n.d. n.d. 1974
107 Bohrju Bh (264) [Rn]5f146d57s2 n.d. n.d. n.d. 1981
108 Hassju Hs (269) [Rn]5f146d67s2 n.d. n.d. n.d. 1984
109 Meitnerju Mt (268) [Rn]5f146d77s2 n.d. n.d. n.d. 1982
110 Darmstadtju Ds (269) [Rn]5f146d97s n.d. n.d. n.d. 1994
111 Roentgenju Rg (272) [Rn]5f146d107s n.d. n.d. n.d. 1994
112 Koperniċju Cn (277) [Rn]5f146d107s2 n.d. n.d. n.d. 1996
113 Nihonju Nh (284) [Rn]5f146d107s27p n.d. n.d. n.d. 2004
114 Flerovju Fl (289) [Rn]5f146d107s27p2 n.d. n.d. n.d. 1999
115 Moskovju Mc (288) [Rn]5f146d107s27p3 n.d. n.d. n.d. 2004
116 Livermorju Lv (292) [Rn]5f146d107s27p4 n.d. n.d. n.d. 2000
117 Tennessinju Ts (310) [Rn]5f146d107s27p5 n.d. n.d. n.d. 2010
118 Oganesson Og (314) [Rn]5f146d107s27p6 n.d. n.d. n.d. 1999