Bliet Storiċi tal-Istrett ta' Malakka
Il-Bliet Storiċi tal-Istrett ta' Malakka, Melaka u George Town, huma Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO li jinkludi ċ-ċentri urbani storiċi ta' Melaka u ta' George Town, li joħorġu fid-dieher 500 sena ta' skambju kulturali u kummerċjali bejn il-Lvant u l-Punent.[1]
Dan is-Sit ta' Wirt Dinji juri l-iżvilupp tal-insedjamenti urbani marittimi fir-reġjun tul iż-żmien u l-kontributi ta' gruppi etniċi u kulturali differenti fl-iżvilupp ta' dawn il-bliet. Il-binjiet tal-gvern, il-knejjes, il-pjazez u l-fortifikazzjonijiet ta' Melaka juru l-istadji bikrin ta' din l-istorja li oriġinaw mis-sultanat Malażjan tas-seklu 15, li kien segwit minn perjodi ta' kontroll taħt il-Portugiżi u l-Olandiżi mill-bidu tas-seklu 16. George Town tirrappreżenta l-era Brittanika minn tmiem is-seklu 18 u tinkludi binjiet residenzjali u kummerċjali ta' dak iż-żmien. Fiż-żewġ bliet, il-kontributi kulturali u arkitettoniċi tal-Malażjani lokali kif ukoll tal-immigranti Ċiniżi u tan-Nofsinhar tal-Asja huma evidenti flimkien mal-evoluzzjonijiet tagħhom maż-żminijiet.
Melaka tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bl-ortografija Malażjana tal-isem, minflok bl-ortografija Ingliża iktar tradizzjonali ta' "Malacca".[1]
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]
Melaka u George Town, il-Bliet Storiċi tal-Istrett ta' Malakka, ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2008 u s-sit ġie estiż fl-2011.[1]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".[1]
Il-kriterju (ii) huwa ġġustifikat peress li ż-żewġ bliet huma eżempji tal-kummerċ multikulturali msawwar mill-iskambji tal-kulturi Malażjani, Ċiniżi u Indjani, u ta' tliet setgħat kolonjali Ewropej suċċessivi matul kważi 500 sena. Il-kriterju (iii) huwa ġġustifikat peress li l-wirt multikulturali tal-bliet huwa espress permezz tal-varjetà kbira ta' binjiet reliġjużi ta' diversi twemmin, kwartieri etniċi, lingwi u festi. Il-kriterju (iv) huwa ġġustifikat peress li Melaka u George Town jirriflettu taħlita ta' influwenzi li ħolqu arkitettura, kultura u pajsaġġ uniċi fil-Lvant u fix-Xlokk tal-Asja.
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]Oriġinarjament is-sit tniżżel fil-lista tas-siti indikattivi tal-Malażja biex jitqies għad-deżinjazzjoni bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2001. Is-sit eventwalment tniżżel fil-lista fl-2008 mill-Kumitat tal-Wirt Dinji matul it-32 sessjoni tiegħu li saret fil-belt ta' Quebec, il-Kanada.
Singapore u Phuket, li wkoll jinsabu fl-Istrett ta' Malakka, jaqsmu storja ta' żvilupp kolonjali multikulturali simili ħafna għal dik ta' Melaka u ta' George Town u ġew ivvalutati għall-possibbiltà ta' inklużjoni. Madankollu, il-qalba storika ta' Singapore ġġarrfet b'mod estensiv u ġiet żviluppata mill-ġdid matul is-snin 70 u 80 tas-seklu 20, u s-siti storiċi li għad fadal ma għadx għandhom l-integrità meħtieġa għal inklużjoni. Il-qalba storika ta' Phuket hija ferm iżgħar u ma għandhiex ir-rikkezza ta' binjiet storiċi preżenti f'Melaka u f'George Town.
Aġġustament żgħir fil-konfini taż-żona ta' lqugħ ta' Melaka sar biex jiġi inkorporat iċ-ċimiterju Ċiniż fiż-żona ta' Bukit Cina, skont ir-rakkomondazzjoni tar-rapport oriġinali tal-ICOMOS tal-2008.
L-ICOMOS identifikat it-theddidiet prinċipali tas-sit: il-pressjoni tal-iżvilupp għat-turiżmu u t-traffiku. Fit-tul, it-tibdil fil-klima u ż-żieda fil-livell tal-baħar jaf iwasslu għal problemi ta' għargħar. L-ICOMOS irrakkomandat li dawn il-kwistjonijiet jiġu indirizzati speċifikament fil-pjanijiet ta' ġestjoni futuri.
Komponenti
[immodifika | immodifika s-sors]George Town
[immodifika | immodifika s-sors]Il-qalba ddeżinjata ta' George Town fiha 109.38 ettari (270.3 akru) imdawra b'żona ta' lqugħ ta' 150.04 ettaru (370.8 akru). Din il-parti taċ-ċentru tal-belt hija l-eqdem parti u tirrifletti l-era kolonjali Brittanika mill-aħħar tas-seklu 18. Ġiet iddeżinjata uffiċjalment bħala żona ta' wirt storiku fl-1987. Il-Kunsill tal-Belt tal-Gżira Penang identifika 3,642 binja storika fi ħdan iż-żewġ żoni.
Melaka
[immodifika | immodifika s-sors]Il-qalba ddeżinjata ta' Melaka fiha 38.62 ettaru (95.4 akru) imdawra b'żona ta' lqugħ ta' 134.03 ettaru (331.2 akru). Din iż-żona tinsab tul iż-żewġ naħat tax-xmara Malakka u hija ċċentrata madwar l-Għolja ta' San Pawlu tirrifletti l-importanza storika tas-Sultanat ta' Malakka tas-seklu 15, kif ukoll tal-perjodi kolonjali Portugiżi u Olandiżi sussegwenti. L-Għolja ta' San Pawl ġiet iddeżinjata uffiċjalment bħala żona ta' wirt storiku fl-1988.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ a b ċ d "Melaka and George Town, Historic Cities of the Straits of Malacca - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2025-02-16.