Bażilika tat-Twelid tal-Madonna, ix-Xagħra
| Knisja Kolleġġjata Bażilika ta' Marija Bambina | |
|---|---|
 | |
| Post | Xagħra ( Għawdex / Malta)
|
| Tip | Kattoliku Ruman |
| Websajt | https://www.xaghraparish.org |
| Status | Bażilika, Knisja Kolleġġjata, Knisja Parrokkjali |
| Ikkonsagrati | 12 ta’ Mejju 1692 |
| Dedikazzjoni | Natività ta’ Marija |
| Stil | Barokk |
| Perit | Salv Bondin |
| Snin mibnija | 1815–1855
1892 (koppla) |
| Materjali | Ġebla tal-ġir |
| Djoċesi | Għawdex |
Il-Knisja Kolleġġjata Bażilika ta' Marija Bambina hija knisja parrokkjali Kattolika Rumana fix - Xagħra, Għawdex, Malta, iddedikata lit - Natività ta ' Marija . Il-bini preżenti nbena bejn l-1815 u l-1855, fuq il-post ta’ knisja iżgħar li kienet inbniet fis-seklu 17. Il-koppla ġiet miżjuda fl-1892. Il-knisja saret knisja kolleġġjata fl-1900, u bażilika fl-1967[1][2].
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]L-ewwel knisja parrokkjali tax-Xagħra kienet kappella ddedikata lil Sant’Anton Abbati. Inbniet fis-seklu 13, u saret il-knisja parrokkjali tar-raħal fit-28 ta’ April 1688. Il-bini għadu jeżisti, għalkemm inbidlet konsiderevolment matul is-sekli[3].
Fl-aħħar tas-seklu 17, inbniet knisja parrokkjali ġdida fuq il-post tal-bini preżenti. Dan inbena fuq talba tal-Isqof Davide Cocco Palmieri, fuq art mogħtija mill-Gran Mastru Gregorio Carafa, bl-għajnuna ta’ xi Sqallin. Il-knisja tlestiet fit-12 ta’ Mejju 1692, u oriġinarjament kienet iddedikata lill-Madonna tal-Grazzji. Ġiet iddedikata mill-ġdid lit-Twelid ta’ Marija fid-9 ta’ Ottubru 1692. Sar magħrufa wkoll bħala l-knisja tal-Madonna tal-Vitorja. L-istorja tal-artal hija inċerta, iżda jidher li nġiebet mill-Isla fl-1744–51. L-artist Carlo Zimech seta’ għamel xi modifiki biex din tidħol fil-post il-ġdid tagħha, għalkemm xi drabi x-xogħol kollu jiġi attribwit lilu[4].
Il-popolazzjoni tax-Xagħra kompliet tikber, u sal-bidu tas-seklu 19 il-knisja kienet saret żgħira wisq biex tilqa’ għar-raħal. Fl-1813, il-kappillan Vincenzo Cauchi ta donazzjoni ta’ 500 skudi għall-bini ta’ knisja ġdida, u ħeġġeġ lill-popolazzjoni biex tagħti aktar fondi. Il-knisja kienet iddisinjata mill-kanonku Salv Bondin, in-neputi ta’ Cauchi, li għamel il-pjanti b’xejn. Din kellha tinbena biswit il-knisja l-qadima, li titwaqqa’ malli jitlesta l-bini l-ġdid. Il-kostruzzjoni ġiet sospiża minħabba li faqqgħet il-pesta fl-1814, li qatlet 104 persuna fix-Xagħra, inkluż Cauchi. L-ewwel ġebla ġiet imqiegħda fit-2 ta’ Ottubru 1815 iżda l-progress kien bil-mod minħabba nuqqas ta’ fondi[5].
Meta Michael Franciscus Buttigieg sar kappillan tax-Xagħra, ikkontribwixxa 2100 skudi għall-bini tal-knisja. L-Isqof ta’ Malta, Publio Maria Sant, ta 4731 skudi, u nġabru 1000 skudi oħra. Sal-1849, kienu nbnew il-kor, il-faċċata, il-ħajt laterali u wieħed mill-kampnar. Il-knisja l-qadima twaqqgħet fl-20 ta’ Novembru 1850, u parti mill-bini bdiet tintuża għal funzjonijiet reliġjużi, u tbierket fl-10 ta’ Awwissu 1851. Bl-eċċezzjoni tal-koppla, il-knisja tlestiet fil-5 ta’ Jannar 1855, u ġiet inawgurata fl-14 ta’ Frar 1855. 46,000 minnhom kienu ħaddiema b'xejn mill-popolazzjoni. Il-knisja ġiet ikkonsagrata fis-26 ta’ Mejju 1878 mill-Isqof ta’ Għawdex Pietru Pace.
Il-kostruzzjoni tal-koppla bdiet fis-17 ta’ Mejju 1892, u ġiet inawgurata fil-25 ta’ Ottubru tal-istess sena. Il-koppla nbniet minn Wiġi Vella minn Ħaż-Żebbuġ, u r-residenti pparteċipaw fil-bini tagħha[6].
Il-knisja ngħatat status arċipretali fil-11 ta’ Marzu 1893, u saret knisja kolleġġjata fis-17 ta’ Marzu 1900. Ingħatat it-titlu ta’ bażilika fis-26 ta’ Awwissu 1967[7].
Saru xi xogħlijiet ta’ restawr bejn l-2000 u l-2003. Kienu sorveljati mill-perit Saviour Micallef, u kienu jinkludu xogħol fuq il-kampnar u ż-żieda ta’ waterproofing fuq il-bejt u l-kupola.
Il-bini tal-knisja huwa mniżżel fl-Inventarju Nazzjonali tal-Proprjetà Kulturali tal-Gżejjer Maltin.
Arkitettura
[immodifika | immodifika s-sors]
Il-faċċata tal-knisja tinkludi plinth għoli, u hija maqsuma fi tliet bajja, b'dik ċentrali tisporġi 'l barra. Kull bajja fiha portal imżejjen b'forom u pedimenti segmentati. Fuq il-bieb ċentrali jinsab roundel b’riliev tal-Verġni Marija, imgħolli b’pedament trijangolari. Is-saff ta' fuq tal-bajja ċentrali fih arkata segmentata oħra, u edikula mgħottija b'salib. It-truf ta’ kull bajja huma mżejna b’pilastri li għandhom kapitali joniċi. Il-knisja għandha żewġ kampnar, li jinsabu fis-saffi ta’ fuq tal-bajjiet laterali.
Kull torri jinkludi wkoll arloġġ, li jinsab fuq ix-xogħol tal-ġebel vojt ta’ parti mill-faċċata.
Il-knisja għandha wkoll koppla. Barra l-knisja jinsab zuntier kbir, u jinkludi żewġ statwi[8].
L-intern tal-knisja huwa mżejjen bl-irħam, u jinkludi wkoll twieqi tal-ħġieġ imtebba’.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ https://www.quddies.com.mt/churches/501/Marija-Bambina/Xaghra.
|title=nieqes jew vojt (għajnuna) - ^ "Xaghra-Marsalforn". web.archive.org. 2018-04-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-04-12. Miġbur 2025-02-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ talk.mt (2024-01-23). "Iċċelebrata l-festa ta' San Anton Abbati fix-Xagħra, Għawdex". talk.mt (bl-Ingliż). Miġbur 2025-02-21.
- ^ Fenech, Mario (2005). "Il-Fratellanza tar-Rużarju fil-Bażilika ta' Marija Bambina fix-Xagħra - Għawdex" (bil-Malti). Ċitazzjoni journal għandha bżonn
|journal=(għajnuna) - ^ "Knejjes u Kappelli" (bil-Malti). Miġbur 2025-02-21.
- ^ "Xaghra-Marsalforn". web.archive.org. 2018-04-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-04-12. Miġbur 2025-02-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Bażilika Marija Bambina 🇲🇹". GCatholic. Miġbur 2025-02-21.
- ^ "Xaghra-Marsalforn". web.archive.org. 2018-04-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-04-12. Miġbur 2025-02-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)